نوشته‌ها

درمان ریشه (عصب کشی) چیست؟

بیشتر افرادی که عصب کشی می‌کنند، چیزی از فرآیند عصب کشی و مواد مورد استفاده برای پر کردن محفظه تخلیه شده پالپ و سوراخ دسترسی نمی‌دانند. در فرایند عصب کشی ابتدا سوراخی در تاج دندان ایجاد میشود تا به پالپ دسترسی پیدا شود. سپس بخش‌های آلوده و آسیب‌ دیده پالپ دندان تراشیده و تخلیه می‌شود. این کار برای جلوگیری از گسترش عفونت و نجات دندان انجام می‌شود. سپس محفظه تخلیه شده با مواد مخصوصی پر می‌شود تا راه نفوذ ذرات و باکتری‌ها به داخل دندان مسدود شود.

 

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

 

برای این منظور معمولا از ماده ای به نام گاتاپرچا (gutta percha) استفاده میشود. در نهایت سوراخ دسترسی که در تاج دندان ایجاد شده بود، پر شده و دندان مهر و موم و روکش می‌شود. در اینجا با مواد مورد استفاده از عصب کشی بیشتر آشنا میشوید.

 

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

گاتاپرچا چگونه استفاده میشود؟

پیش از پر کردن دندان، باید محفظه پالپ و مجرای ریشه کاملاً تمیز و پاک سازی شده و ضد عفونی شوند. گاتاپرچا ماده مخصوص طراحی شده برای پر کردن داخل دندان است. این ماده پر کننده ترموپلاستیک است به این صورت که حرارت داده شده و سپس در مجرای ریشه با فشار قرار داده می‌شود. گاتاپرچا ماده پلاستیکی مانند است که از چند درخت مالزیایی به دست می‌آید و به عنوان پر کننده دائمی در درمان ریشه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پس از این که از پر شدن مجرای ریشه اطمینان حاصل شد، با استفاده از چسب مخصوصی سطح آن پوشانده و مهر و موم می‌شود. مهر و موم کردن سوراخ دسترسی که در تاج ایجاد شده بود، برای پیشگیری از نفوذ بزاق و باکتری‌ها به سیستم مجرای ریشه اهمیت زیادی دارد. همچنین این کار مانع نشت دارو از محفظه پالپ به خارج میشود. برخی گزارش‌ها در مورد خصوصیات فیزیکی ماده پر کننده موقتی، نگرانی‌هایی راحع به روش‌های مختلف نشان داده ‌اند. معمولا برای پر کردن موقتی سوراخ دسترسی از کَویت (Cavit)، ترم (TERM ) و ایرم (IRM) استفاده میشود.

عوارض احتمالی گاتاپرچا

زمانی تصور می‌شد گاتاپرچا باعث واکنش آلرژیک در بدن می‌شود، مشابه واکنشی که بدن به لاتکس طبیعی نشان می‌دهد. علت این تصور شباهت شیمیایی زیاد بین این دو ماده بود. با این حال انجمن اندودنتیست های آمریکا بر اساس نتایج چندین پژوهش و فقدان موردهای واقعی گزارش شده، بیان می‌دارد هیچ واکنش متقابلی در مورد گاتاپرچا دیده نشده است.

 

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

معایب و مزایای استفاده از گاتاپرچا

  • در پژوهشی که در Clinical Oral Investigations منتشر شد، روش‌های پر کردن مجرای ریشه های با انحنای زیاد مورد بررسی قرار گرفت. چهار روش مختلف در ۴۸ دندان کشیده شده استفاده شد. نتایج نشان دادند روش فشردن گاتاپرچا برای مجراهای انحنا دار ریشه دندان سریع تر و کارآمدتر است.
  • متأسفانه این ماده معایبی نیز دارد. برای مثال Journal of Dentistry of Tehran University of Medical Sciences پژوهشی را منتشر کرده است که عدم توانایی اتصال این ماده به دیواره‌ های مجرای ریشه در حین ترمیم با پُست فیبر کوارتز را نشان میدهد. اثبات شده است که پرکردن مجرای ریشه با ماده دیگر در مقابل نشت باکتریایی و شکستگی ریشه مقاومت بیشتری نشان میدهد.
  • شناسایی شکستگی عمودی ریشه در صورتی ‌که قبلا ریشه با گاتاپرچا پر شده باشد دشوارتر از حالتی است که از این ماده استفاده نشده باشد. همچنین International Endodontic Journal (IEJ)  پژوهشی را در مورد محققانی که از رادیوگرافی دیجیتالی، توموگرافی کامپیوتری چند شناساگری (MDCT) و توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی استفاده کرده بودند، منتشر کرد. نتایج پژوهش‌ها نشان داد نرخ موفقیت هر سه روش غربالگری در ریشه ای که گاتاپرچا استفاده نشده است مشابه است در حالی که در صورتی که از این ماده استفاده شده باشد، نتایج متفاوت خواهد بود.
  • پژوهش دیگری که در نشریه IEJ منتشر شد، روش‌های مختلف تخلیه مواد از مجرای ریشه را مورد بررسی و مقایسه قرار داد. تکنیک‌های مورد استفاده، سیستم پر کردن دستی و سیستم نیکل تیتانیوم بودند. نتایج نشان داد سیستم‌های نیکل تیتانیوم سریع تر از فایل دستی بودند. با این حال پس مانده ماده گاتاپرچا در هر دو روش باقی ‌ماند.

التهاب پالپ دندان

پالپیت یک اصطلاح عمومی برای توصیف التهاب پالپ دندان است. پالپیت بخش مرکزی دندان محسوب می‌شود که حاوی عصب‌ها و رگهای خونی می‌باشد. پالپیت با حساسیت دندان مشخص می‌شود که حاصل زیاد بودن جریان خون در دندان (هیپرمی) است. در برخی موارد بیمار ممکن است از حساسیت به لمس در ناحیه گردن، زیر فک یا زیر چانه (نواحی که گره‌ های لنفاوی واقع شده ‌اند) شکایت داشته باشد. گره ‌های لنفاوی معمولا در صورت عفونت نواحی مجاور، دچار حساسیت به لمس شده و بزرگ می‌شوند.

پالپیت ممکن است در اثر عوامل گوناگونی از جمله پوسیدگی دندان، وارد آمدن ضربه به دندان، نیروی شدید فک یا سوراخ کردن دندان به علت درمان‌های دندانپزشکی ایجاد شود.

قرار گیری در معرض محلولهایی که که باعث خشک شدن یا معدنی زدایی دندان می‌شوند، می‌تواند وضعیت پالپیت را به دنبال داشته باشد. از جمله این مواد می‌توان به بلیچینگ، اسید موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها و حتی برخی خمیر دندان های چندکاره اشاره کرد.

پالپیت به دو دسته برگشت پذیر و برگشت ناپذیر تقسیم می‌شود.

  • به طور کلی می‌توان گفت پالپیت برگشت ناپذیر با حساسیت طولانی ‌مدت دندان به دمای سرد یا گرم و گاهی اوقات به شیرینی‌جات مشخص می‌شود. در پالپیت برگشت ‌ناپذیر بافت عصبی هنوز زنده است اما دوام چندانی نخواهد داشت به این معنی که به علت وجود عامل التهاب برگشت ناپذیر در دندان، در نهایت عصب‌ها خواهند مرد. معمولاً در پالپیت برگشت ناپذیر، درد خفیف اما پیوسته احساس می‌شود که با وجود محرک ها تشدید می‌گردد. تورم نیز ممکن است وجود داشته باشد. همچنین توانایی دندان در احساس محرک‌های الکتریکی خفیف کاهش پیدا می‌کند.
  • پالپیت برگشت پذیر معمولاً با حساسیت تیز و فوری به دمای سرد و گاهی اوقات به شیرینی و یا گاز گرفتن مشخص می‌شود. معمولاً در پالپیت برگشت پذیر، دندان حساسیتی به غذاهای گرم ندارد. معمولاً در این وضعیت واکنش درد به محرک‌ها، طولانی مدت نیست و تورم وجود ندارد. همچنین معمولاً هنوز دندان محرک‌های الکتریکی خفیف را شناسایی می‌کند. التهاب داخل پالپ در پالپیت برگشت پذیر برخلاف پالپیت برگشت ناپذیر است چندان محسوس نیست و آسیب ‌دیدگی بافت‌های پالپ کم است.

در صورتی که اخیراً دندانی تحت درمان‌های دندانپزشکی از جمله پر کردن دندان، روکش و یا موارد دیگر قرار گرفته باشد، ممکن است تا مدت کوتاهی پس از آن دچار حساسیت شود. به این وضعیت “حساسیت پس از درمان” گفته می‌شود که یکی از موارد پالپیت برگشت پذیر است . بسته به ماهیت درمان دندانپزشکی، سن بیمار و وضعیت سیستم ایمنی، به مرور زمان دندان ممکن است بهبود یافته و یا پالپیت برگشت پذیر به پالپیت برگشت ناپذیر تبدیل شود. در برخی موارد پالپ دندان ممکن است نکروزی شده و از بین برود.

دندان‌پزشک پس از معاینه دندان می‌تواند وضعیت دندان را تشخیص داده و پیش از انجام درمان دندانپزشکی به شما بگوید احتمال ایجاد پالپیت پس از درمان چقدر خواهد بود.

به خاطر داشته باشید در حالت نرمال دندان‌ها زنده هستند و درمان‌های دندانپزشکی که بر روی آنها انجام می‌شود جراحی محسوب شده و نوعی واکنش التهابی را به دنبال خواهد داشت. با این که در اکثر موارد واکنش خفیف است، اما در عمل‌های پیچیده ممکن است پالپیت برگشت ناپذیر اتفاق بیفتد.

دندان‌ها حداقل دو بافت عصبی دارند: عصبهای میلین دار و بدون میلین. برای درک بهتر می‌توانید در ذهن خود سیم برق عایق دار و سیم بدون عایق را تصور کنید. عصبهای میلین دار همانند سیم برق عایق هستند و محرکهای درد تیز و مشخص را خیلی سریع‌تر از عصب‌های بدون میلین به مغز ارسال می‌کند. عصبهای بدون میلین درد کم شدت پیوسته را ارسال میکنند. هنگامی که هر دو نوع عصب‌ها در دندان تحت تأثیر قرار گرفته باشد، احتمال زیادی دارد که پالپیت برگشت ناپذیر باشد.

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

پالپیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

به طور کلی وضعیت پالپ هر دندان یکی از این چهار گزینه است: نرمال،پالپیت برگشت ‌ناپذیری، پالپیت برگشت پذیر، پالپیت نکروزی (مرده). تفاوت بین پالپیت برگشت پذیر و پالپیت برگشت ناپذیر و دندان نکروزی معمولاً با آزمایش با محرک‌های سرد، گرم و الکتریکی خفیف مشخص میشود. این کار برای ارزیابی واکنش عصب‌های داخل دندان انجام می‌شود.

 واکنش درد طولانی مدت به محرک‌ها بیشتر به نفع تشخیص پالپیت برگشت ناپذیر تفسیر می‌شود. در صورتی که هیچ واکنشی به محرک‌های سرد، گرم و  یا الکتریکی دیده نشود احتمالاً دندانتان نکروزی شده است و بافت‌های داخل آن دیگر زنده نیستند. واکنش تند و تیز به محرکات که با برداشتن محرک  سریعاً برطرف می‌شود، می‌تواند تشخیص پالپیت برگشت پذیر را تأیید کند. اغلب دندانی با پالپیت برگشت پذیر به حرارت حساسیتی نشان می‌دهد. ممکن است دندان زمانی دچار پالپیت برگشت پذیر شده و سپس وضعیت بدتر شود. بنابراین برای پیشگیری از تبدیل پالپیت برگشت پذیر به برگشت ناپذیر است باید اقداماتی انجام دهید اگر چه ممکن است همیشه این اقدامات مؤثر واقع نشود.

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)

درمان پالپیت

پالپیت برگشت پذیر اغلب بدون درمان بهتر می‌شود. ممکن است دندانپزشک استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را برایتان تجویز کند. اغلب کنترل فشار فک بر روی دندان، به روند بهبودی علائم کمک می‌نماید.

دندانپزشک بسته به علائم ممکن است دندان را با داروهای حساسیت ‌زدایی درمان کرده و استفاده از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس را تا زمان بهبود علائم توصیه نماید.

معمولاً عکس پرتوی ایکس گرفته می‌شود تا مرجع خوبی برای مقایسه وضعیت دندان باشد. در صورتی که پالپیت برگشت پذیر در اثر پوسیدگی ایجاد شده باشد، درمان پر کردن دندان لازم است.

مشکلات دندانی دیگری که علایم مشابه پالپیت دارند

  • حساسیت عاج دندان وضعیتی است که در آن لایه عاج نمایان شده و باعث حساسیت زیاد دندان شده است. این وضعیت را به راحتی می‌توان درمان کرد. اگر چه علائم آن ممکن است بسیار مشابه پالپیت برگشت پذیر باشد اما وضعیتی کاملاً متفاوت است.
  • ترک ‌خوردگی، لب پر شدگی، لق شدن و یا جابه‌جا شدن دندان در اثر ضربه همه می‌توانند باعث ایجاد درد و حساسیت دندان شوند.
  • گار گرفتن اشیای سخت یا ضربه دیدن دندان باعث کبودی رباط پریودنتال شده و درد ایجاد می‌نماید. این وضعیت به عنوان کوفتگی دندان (concussion injury) شناخته میشود.
  • دندان‌هایی که دچار پوسیدگی و کرم خوردگی می‌شود گاهی اوقات به سرما و شیرینی حساس می‌شوند.
  • بیمارانی که دندان قروچه دارند ممکن است دندان‌هایشان در اثر نیروی شدید فک دچار درد و حساسیت شود.
  • گاهی اوقات دندانهای عقبی فک بالا ممکن است هنگام عفونت یا احتقان سینوس دچار درد شوند.
  • نفوذ و تکثیر باکتری‌های دندان با ایجاد انواع مختلف آبسه می‌تواند باعث درد شدید و تورم شود در حالی که معمولاً پالپیت برگشت پذیر این علایم را ایجاد نمی‌کند مگر این که بدتر شود.

باورهای غلط درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

شایعات و باورهای نادرست زیادی در مورد عصب کشی و درمان ریشه ( Root Canal) وجود دارد. در اینجا به بررسی متداول‌ترین شایعات درباره عصب کشی می‌پردازیم.

 

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

  • عصب کشی درد زیادی دارد

حقیقت این است که عصب کشی دردی ایجاد نمی‌کند بلکه درد از پیش ایجاد شده را برطرف می‌نماید.

شاید در گذشته عصب کشی درمانی دردناک محسوب می‌شده اما امروزه به لطف داروهای بی ‌حسی دیگر درمان عصب کشی هیچ درد و ناراحتی ایجاد نمی‌کند. در واقع در یک نظرسنجی که اخیراً انجام شد مشخص شد بیمارانی که عصب کشی انجام داده‌ اند شش برابر افرادی که اصلاً عصب کشی نکرده‌ اند این درمان را بدون درد توصیف می‌کنند.

بیشتر بیماران عصب کشی زمانی به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که دچار دندان درد شدید هستند. دندان درد بر اثر آسیب ‌دیدگی بافت‌های داخل دندان و یا اطراف آن ایجاد شده است. در فرآیند عصب کشی بافت‌های آسیب دیده برداشته شده و درد آرام می‌شود.

 

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

  • عصب کشی باعث بیماری می‌شود

 هنگامی که در اینترنت به دنبال اطلاعاتی در مورد درمان ریشه هستید، ممکن است با ادعاهایی مواجه ‌شوید که می‌گویند عصب کشی باعث بروز بیماری در افراد می‌شود. این ادعا کاملاً کذب بوده و بر مبنای تحقیقات دروغین و نادرست بیان می‌شود که هیچ پایه علمی ندارند. در حقیقت عصب کشی درمانی مؤثر و بی خطر است. هنگامی که دندان دچار عفونت شدید شده باشد، برای نجات آن ناگزیر به عصب کشی هستیم تا آلودگی‌ها و مواد عفونی را از دندان خارج کرده و دندان را ترمیم نماییم.

در حالت عادی باکتری‌های گوناگونی در دهان زندگی می‌کنند اما در شرایط عادی این باکتری‌ها عفونت ایجاد نمی‌کنند و تهدیدی برای سلامتی به حساب نمی‌آیند. تحقیقات نشان می‌دهند سیستم ایمنی قوی و سالم می‌تواند باکتری‌ها را تحت کنترل قرار داده و مهار کند.

کشیدن دندان آخرین راه حل بوده و درمانی بسیار آسیب ‌زا است و مشخص شده احتمال ورود باکتری‌ها به جریان خون را بسیار افزایش میدهد. در حالی که عصب کشی محدود به سیستم ریشه دندان بوده و احتمال ورود باکتری‌ها از طریق آن به جریان خون بسیار کمتر است.

اگر چه روش‌های بسیار خوبی برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد اما هنوز هیچ جایگزینی به‌ اندازه دندان طبیعی نمی‌تواند مفید و کارآمد باشد. بنابراین تا حد ممکن تلاش می‌شود دندان طبیعی حفظ شود.

 

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

  • کشیدن دندان بهتر از عصب کشی است

همان‌ طور که گفته شد در صورت امکان نجات دندان طبیعی بهترین گزینه ممکن است. هر گونه پروتز مصنوعی که به جای دندان کاشته می‌شود، محدودیت‌هایی به دنبال دارد مثلاً برخی انواع غذاها را نمی‌توانید بجوید. بنابراین ممکن است محدودیت‌هایی در برنامه غذایی سالم ایجاد شود. از طرفی میزان موفقیت درمان ریشه بسیار زیاد است و در صورت مراقبت مناسب احتمالاً تا آخر عمر نیازی به کشیدن آن دندان نخواهید داشت.

درمان عصب کشی و ترمیم دندان عملی بسیار مقرون به صرفه برای درمان دندان عفونت کرده است چرا که معمولاً هزینه آن کمتر از کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت تمام می‌شود. در بسیاری از موارد بیمار با مراقبت مناسب می‌توانید آخر عمر از مزیت دندان طبیعی بهره ببرید در حالی که در مورد ایمپلنت و سایر پروتزها احتمالا مجبور به ترمیم یا تعویض دندان مصنوعی میشوید.

 

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

باورهای نادرست درباره عصب ‌کشی و درمان ریشه

  • پس از عصب کشی به علت برداشته شدن عصب‌ها هیچ دردی احساس نمیشود

اگر چه دندان عصب کشی شده دیگر در مقابل نوشیدنی‌ها و غذاهای سرد یا گرم حساسیت ندارد اما تا چند روز پس از عصب کشی، ناحیه اطراف دندان حساس خواهد بود. در صورت ناراحتی می‌توانید از دندانپزشک بخواهید موقتاً برایتان دارویی برای کاهش التهاب تجویز نماید.

  • دندانی که درد نمی‌کند نیازی به درمان ندارد

بسیاری از دندان‌هایی که نیاز به عصب کشی دارند، درد نمی‌کنند. عدم احساس درد به معنی عدم آسیب‌ دیدگی دندان نیست. دندان‌پزشک با روش‌هایی بررسی می‌کند آیا پالپ دندان آسیب ‌دیدگی یا عفونت دارد یا خیر. در صورتی که دندان‌پزشک متوجه آسیب ‌دیدگی پالپ دندان شود، درمان ریشه را به شما توصیه می‌کند حتی اگر دردی احساس نکنید.

اگر متوجه جوش یا برجستگی در اطراف دندان آسیب دیده شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است این زایده چیزی به نام فیستول (fistula ) باشد. فیستول تونلی است که توسط بدن در داخل بافتهای ناحیه عفونی به سمت بیرون ایجاد می‌شود تا از طریق آن چرک و مواد عفونی تخلیه شوند. ایجاد فیستول هیچ دردی ایجاد نمی‌کند چرا که فشار افزایش یافته در ناحیه عفونی از طریق این تونل‌ها تخلیه می‌شود. در چنین شرایطی عفونت حتماً باید درمان شود و احتمالاً دندان نیاز به درمان ریشه دارد. در صورتی که عفونت برطرف نشود بافت‌های مجاور عفونت کرده و ممکن است عفونت گسترش پیدا کند.

  • پس از عصب کشی دیگر نیازی به مراجعه به دندانپزشک وجود ندارد

پس از عصب کشی، باید به دندانپزشک دوباره مراجعه کنید تا روکش یا پرشدگی برای ترمیم دندانتان استفاده شود. در فرایند عصب کشی دندان پزشک موقتاً پالپ دندان را پر می‌کند تا از نفوذ مجدد باکتری‌ها و آلودگی‌ها به آن جلوگیری نماید. اما معمولاً این پرشدگی موقتی بوده و برای پر کردن دایمی یا روکش کردن دندان باید دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید.

مرحله اول: ایزوله کردن دندان با ورقه کشی یا لاستیکی به نام دَم (dam)

دندانپزشک پس از بی حس کردن ناحیه تحت درمان، با استفاده از یک محافظ یا ورقه لاستیکی به نام دم، دندان را ایزوله می‌کند.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

 

دم یک ورقه یا لایه نازک لاستیکی است. دندان‌پزشک سوراخ کوچکی در مرکز آن ایجاد می‌کند و سپس ورقه لاستیکی را روی دندان می‌کشد به صورتی که تنها دندان تحت درمان از آن بیرون می‌زند. سپس یک گیره فلزی برای نگه داشتن دم در جای خود استفاده می‌شود.

هنگامی که دندان از سوراخ ورقه لاستیکی بیرون می‌زند، عملاً در محیطی قرار می‌گیرد که کاملاً کنترل شده است. سپس دندان شسته شده و خشک می‌شود. با کمک این ورقه لاستیکی جریان بزاق دهان به دندان تحت درمان نمی‌رسد.

اهمیت ایزوله کردن دندان

یکی از اهداف اصلی درمان ریشه، از بین بردن و پاک کردن آلودگی‌های داخل دندان است. ازآنجایی‌که بزاق حاوی باکتری و ذرات دیگر می‌باشد، در صورتی که در حین درمان با دندان تماس پیدا کند آن را آلوده می‌نماید. ورقه لاستیکی به عنوان سدی در مقابل نفوذ بزاق و ذرات دیگر دهان عمل کرده و باعث می‌شود بتوان دندان را در حین درمان خشک و به دور از آلودگی نگه ‌داشت. استفاده از دم، بخشی از مراقبت‌های استاندارد عصب‌کشی است و همه دندانپزشک ها باید آن را انجام دهند.

در حین این فرآیند، هیچ ناراحتی احساس نمی‌کنید چرا که دهانتان بی‌حس شده است. برخی از بیماران ممکن است مشکلاتی داشته باشند که تنفس از طریق بینی را برای آنها دشوار می‌سازد. در صورتی که شما نیز چنین وضعیتی دارید، به دندانپزشک خود بگویید. دندان‌پزشک سوراخی در دم ایجاد می‌کند تا بتوانید از طریق دهان نفس بکشید.

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

مرحله دوم: سوراخ دسترسی به ریشه

در این مرحله دندانپزشک باید راهی برای دسترسی به فضای ریشه و عصب‌ها ایجاد کند. به این مرحله ایجاد “سوراخ دسترسی” گفته می‌شود.

دندانپزشک با استفاده از دریل دندانپزشکی سوراخی ایجاد می‌کند که از سطح دندان عبور کرده و به محفظه پالپ می‌رسد (شکل بالا). در مورد دندانهای عقبی، سوراخ دسترسی درست در سطح جونده ایجاد می‌شود. اما در دندان‌های جلوئی سوراخ در سطح پشتی دندان ایجاد می‌گردد. در این مرحله تمام بخش‌های پوسیده دندان تخلیه شده و هرگونه بخش شکننده یا لق دندان برداشته و یا پر می‌شود.

توجه داشته باشید تزریق بی‌حسی نمی‌تواند احساس فشار را از بین ببرد. بنابراین در حین ایجاد سوراخ دسترسی با دریل دندانپزشکی، ارتعاش دریل را احساس می‌کنید. اما این احساس فشار ملایم بوده و مشکلی ایجاد نمی‌کند. در این مرحله نباید هیچ دردی احساس کنید. در صورتی ‌که درد دارید، موضوع را به اطلاع دندانپزشک برسانید. احتمالاً دندانپزشک از بی‌حسی بیشتری برای شما استفاده می‌کند.

استفاده از میکروسکوپ جراحی

پس از این که سوراخ دسترسی در دندان‌ ایجاد شد، مطابق استانداردهای پذیرفته شده باید کف محفظه پالپ دندان با استفاده از میکروسکوپ جراحی بررسی شود. این ابزار به دندانپزشک کمک می‌کند انشعابات و مجراهای فرعی ریشه را پیدا کند. در بسیاری از موارد به علت عدم مشاهده ریشه های فرعی با چشم غیرمسلح، این بخشها تحت درمان قرار نگرفته و در نتیجه عصب کشی با شکست مواجه می‌شود.

استفاده از میکروسکوپ احتمال پیداکردن تمام مجراهای ریشه دندان را افزایش داده و احتمال موفقیت درمان را بالا میبرد.

بخصوص در مواردی که انتظار مجرای بیشتری در ریشه دندان وجود دارد ( مثلاً در دندانهای آسیاب کوچک و بزرگ (مولر و پره مولر)، دندان‌های جلویی پایینی و دندان‌هایی که پالپ کلسیتی دارند) استفاده از میکروسکوپ اهمیت بیشتری پیدا میکند.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

مرحله سوم: اندازه‌گیری طول دندان

هدف دندانپزشک، درمان تمامی طول دندان است نه کمتر و نه فراتر از آن. برای این که دندانپزشک بتواند در همین محدوده کار کند، باید عمق هر یک از مجراهای ریشه دندان را اندازه‌ گیری نماید.

چگونه طول دندان اندازه ‌گیری می‌شود؟

 برای این کار دو روش وجود دارد:

الف- عکس پرتوی ایکس

در روش مرسوم و متداول، دندانپزشک پس از قرار دادن فایل در مجرای ریشه داخل دندان، با استفاده از عکس پرتوی ایکس طول اندازه‌گیری شده را تایید می‌نماید.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

 

فایل نوعی ابزار دندانپزشکی شبیه به قلم است که از طریق سوراخ ایجاد شده در دندان، وارد محفظه پالپ و ریشه می‌شود تا فرآیند عصب‌کشی انجام گردد (شکل بالا). از آنجایی که فایل ابزاری فلزی است، در عکس پرتوی ایکس به صورت متمایز و مشخص دیده می‌شود.

عملاً اندازه طول دندان با خواندن علائم حکاکی شده بر روی فایل انجام می‌شود. از عکس پرتو ایکس برای اطمینان از قرار گیری درست فایل (به‌ صورتی ‌که تمام طول دندان را پیموده باشد) و تأیید این اندازه به دست آمده استفاده می‌شود.

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

ب- اندازه‌گیری الکترونیکی

در دهه‌ های اخیر، دستگاه‌های اندازه‌گیری الکترونیکی به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته ‌اند. دندانپزشک یکی از سیم‌های دستگاه (شکل بالا) را به فایلی که در داخل مجرای ریشه قرار می‌گیرد وصل می‌کند. سپس سیم دوم را دور لب بیمار قلاب می‌کند تا مدار الکتریکی کاملی ایجاد شود. هنگامی که دندان‌پزشک فایلی را به عمق بیشتری در مجرای ریشه دندان هل میدهد (ناحیه ‌ای که توسط ریشه دندان عایق سازی شده است) هنگامی که نوک فایل به بافت‌های رسانای آنسوی نوک ریشه نزدیک‌تر می‌شود، دستگاه تغییراتی در مقاومت الکتریکی نشان می‌دهد. نمایشگر دیجیتالی یا صدای بوق دستگاه نشان می‌دهد فایل به انتهای نوک ریشه دندان رسیده است. سپس همانند مرحله قبل، علائم مدرج حکاکی شده بر روی فایل خوانده می‌شود. در واقع دستگاه الکترونیکی همانند عکس پرتوی ایکس نشان می‌دهد فایل تا عمق دندان و تا نوک ریشه پایین رفته و در موقعیت مناسب برای اندازه‌ گیری عمق قرار دارد.

ممکن است برای یک دندان به چند اندازه‌ گیری نیاز باشد. علت این است که برخی از دندان‌ها چند مجرای ریشه دارد و هر مجرای ریشه باید جداگانه اندازه ‌گیری شود.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

مرحله چهارم: تمیز کاری و شکل‌ دهی مجراهای ریشه دندان

قدم بعدی برای فرایند درمان ریشه شامل تمیز کاری و شکل‌ دهی فضای داخل دندان است. در این مرحله بافت‌های عصبی ، باکتری‌ها، سموم و ذرات دیگر داخل دندان تخلیه می‌شوند. منظور از شکل‌ دهی، فرآیندی است که در آن پیکر بندی مجرای ریشه تغییر کرده و بزرگ‌تر می‌شود تا شکل آن برای پر کردن با مواد مخصوص و سپس مهر و موم کردن آن آماده شود.

در تمامی فرایند، هدف ایجاد تعادل و توازن است. دندان‌پزشک تلاش می‌کند مراحل گفته شده را به صورتی انجام دهد که ساختار داخلی دندان زیاد تخریب نشود تا یکپارچگی دندان دچار مشکل نگردد.

استفاده از فایل برای عصب‌کشی دندان

دندان‌پزشک فایلی را با حرکات بالا و پایین تکان می‌دهد تا بتواند محفظه پالپ و ریشه را تخلیه نماید. با استفاده از فایل، دیواره‌های مجرای ریشه تراشیده و خراشیده می‌شود و به این صورت تمیز و شکل دهی می‌شود.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

برای این کار از مجموعه ‌ای از فایل‌ها استفاده می‌شود ( معمولاً حداقل شش فایل در اندازه‌ های مختلف استفاده می‌شود) که به ترتیب قطر آنها کمی بزرگ‌تر از شماره قبلی می‌باشد.

هنگامی که فایل‌ها به ترتیب از قطر کوچک به بزرگ استفاده می‌شوند، مجرای ریشه کم کم بزرگ و باز می‌شود. از آنجایی که برخی از آلودگی‌های داخل مجرای ریشه در دیواره ‌های آن فرو رفته و پنهان شده‌ اند، فرآیند بزرگ کردن مجرای ریشه نه تنها برای شکل دهی انجام می‌شود بلکه دیواره ها را نیز تمیز می‌کند.

در بیشتر موارد فایل‌ها به صورت دستی توسط دندانپزشک استفاده می‌شوند اما گاهی اوقات نیز از دریل مخصوصی برای حرکت دادن فایل در داخل دندان  استفاده می‌شود.

فایل‌های نیکل تیتانیم

امروزه دریلهای مخصوص اندودنسی معمولاً با فایل‌های مخصوصی که از آلیاژ نیکل تیتانیوم ساخته می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. ماهیت بسیار انعطاف ‌پذیر این فایل‌ها همراه با حرکت مکانیزه ایجاد شده توسط این دستگاه، معمولاً منجر به تمیز شدن و شکل‌ دهی بسیار سریع‌تر مجرای ریشه دندان می‌شود.

شست‌وشوی دندان بخش مهم فرایند شکل ‌دهی و تمیز کاری

در حین این فرآیند، دندانپزشک دائماً دندان را شست‌وشو می‌دهد. با این کار تمام ذرات جدا شده از دیواره مجرا و سایر ذرات و آلودگی‌های داخل آن شسته شده و بیرون می‌آیند. محلول‌های متنوعی برای این مرحله ممکن است استفاده شود که ازجمله متداول‌ترین آنها می‌توان به هیپوکلریت سدیم اشاره کرد. این محلول از مزیت عامل بلیچینگ و ضد عفونی کنندگی برخوردار است.

 

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

مرحله پنجم: مهر و موم کردن دندان

پس از این که داخل دندان کاملاً شکل‌ دهی و تمیز شد، آماده پرشدن است. در برخی موارد دندانپزشک مواد پرکننده را بلافاصله پس از اتمام تمیز کردن دندان استفاده می‌کند و در برخی موارد ممکن است بهتر باشد یک هفته بعد این کار انجام شود. اگر روش دوم انتخاب شود، دندانپزشک باید موقتاً دندان را پر کند تا آلودگی‌ها و باکتری‌ها به داخل آن نفوذ نکنند.

متداول‌ترین مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان عصب‌کشی شده،  گاتاپرچا (gutta percha) است.

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

عصب‌کشی دندان چگونه انجام می‌شود

ابتدا دندانپزشک مخروطی از گاتاپرچا را در داخل مجرای دندان قرار می‌دهد. این مخروط اولیه باید تمام طول مجرای ریشه را طی کند و در ناحیه نوک ریشه کاملاً منطبق بر اندازه فضای خالی باشد. سپس در صورت نیاز مخروط دوم به آن اضافه شده و فضای مجرای ریشه کاملاً پر می‌شود.

به منظور ایجاد یک توده جامد یکدست و یکنواخت ، پیش از قرار دادن مخروط در داخل دندان خمیر نازکی به آن مالیده می‌شود. گاهی نیز این مواد به خود مجرای ریشه مالیده می‌شوند و پس از آن مخروط داخل مجرا قرار می‌گیرد. با این کار هر گونه سوراخ و حفره‌ای بین مخلوط و دیواره مجرای ریشه پر می‌شود.

مرحله ششم: روکش کردن دندان

در این مرحله، درمان ریشه به اتمام رسیده و اکنون باید ترمیم دائمی بر روی دندان قرار بگیرد.

اجزا اصلی تشکیل دهنده دندان

دندان از چهار لایه اصلی تشکیل شده است: مینا، عاج، سمنتوم که بافت‌های سخت هستند و پالپ که بافت نرم شامل عصب و رگ‌های خونی و بافت پیوندی می‌باشد. در اینجا با بخش‌های مختلف دندان انواع مختلف آن آشنا می‌شوید.

 

ساختار دندان

ساختار دندان

 ساختار دندان به صورت ساده در تصویر بالا نشان داده شده است. بخش سفید رنگ بالای دندان که شامل مینا، عاج و بخشی از پالپ می باشد تاج نام دارد و به بخشی از آن که پایینتر از مرز لثه است، ریشه گفته میشود.

  • مینا: بافت سخت کلسیتی سفید رنگی است که سطح دندان را می‌پوشاند و از آن محافظت می‌کند. از آنجایی که مینای دندان هیچ سلول زنده ‌ای ندارد، در صورت ساییدگی و پوسیدگی نمی‌تواند خود را ترمیم نماید. در چنین شرایطی تنها دندانپزشک می‌تواند با استفاده از مواد مخصوص دندانپزشکی مینای آسیب‌ دیده را درمان نماید.
  • عاج: لایه زرد رنگی زیر سمنتوم و مینای دندان، عاج نام دارد. عاج حاوی توبولهای میکروسکپی ( مجاری توخالی کوچک) است. هنگامی که لایه محافظ عاج یعنی مینا از بین می‌رود، سرما، گرما، اسید و غذاهای چسبناک از طریق توبولها می‌توانند عصب‌های داخل دندان را تحریک کرده و باعث حساسیت دندان شوند.
  • سمنتوم: بافت پیوندی سختی است که سطح ریشه دندان را می‌پوشاند و آن را به رباط پریودنتال متصل می‌کند.
  • رباط پریودنتال : رشته‌ های کلاژنی بافت پیوندی هستند که ریشه را به حفره ای که دندان در آن قرار دارد متصل نگه می‌دارند.
  • پالپ: در مرکز دندان محفظه ‌ای به نام پالپ قرار دارد که حاوی بافت همبند، رگ‌های خونی و عصب می‌باشد.
  • تاج: بخش سفید رنگ دندان که بیرون از لثه قرار گرفته است، تاج نام دارد.
  • ریشه: بخشی از دندان که زیر لثه و در داخل استخوان فک قرار دارد، ریشه خوانده میشود.
  • استخوان فک: استخوان فک یا آلوئولار بخشی از فک است که ریشه ‌های دندان را احاطه می‌کند.
  • مرز لثه: مرز لثه به ناحیه ‌ای گفته می‌شود که لثه و دندان به هم متصل می‌شوند. در صورتی که بهداشت دهان را خوب رعایت نکنید، باکتری‌ها و پلاک در مرز لثه تجمع یافته و باعث بیماری لثه می‌شوند.

  انواع دندان به ترتیب از راست به چپ تصویر: آسیاب بزرگ (مولر)، آسیاب کوچک (پره مولر)، نیش، پیشین یا یا جلویی

ساختار دندان

ساختار دندان

 

انواع دندان

– دندانهای جلوئی یا پیشین: چهار دندان جلوئی تیز بوده و برای بریدن غذا استفاده می‌شود. دندانهای جلویی خود به دو گروه دندانهای جلویی وسطی (مرکزی) و دندانهای جلویی کناری دسته بندی میشوند.

– دندان‌های نیش: دندان‌های نیش به دندان‌های مجاور دندانهای جلوئی گفته می‌شود که نوک آنها کمی تیز بوده و برای گرفتن غذا و بریدن آن استفاده می‌شوند.

– دندانهای آسیاب کوچک یا پره مولر: این دندان‌ها در مجاور دندان‌های نیش قرارداشته و حاوی دو کاسپ یا برجستگی در سطح جونده هستند. این دندان‌ها برای له کردن و بریدن غذا استفاده می‌شوند.

– دندانهای آسیاب بزرگ یا مولر: این دندان‌ها که در انتهای دهان قرار دارند، برای جویدن و آسیاب کردن غذا استفاده می‌شوند. در سطح جونده دندانهای آسیاب بزرگ چند کاسپ وجود دارد که به این فرآیند کمک می‌کند.

ساختار دندان

ساختار دندان

تعریف اندودنسی

تخصص اندودنتیکس یا اندو دندان‌پزشکی یک رشته تخصصی در زمینه‌ی دندان‌پزشکی است که به تشخیص و درمان مشکلات داخلی دندان و بافتهای اطراف آن می‌پردازد. عبارت “اندو” به معنای داخل و “دندانتیکس” به معنای درمان دندان است. این حوزه از دندان‌پزشکی به بررسی و درمان بیماری‌ها و مشکلاتی مانند التهاب‌های ریشه دندان، عفونت‌های دهانی، شکستگی دندان، ترمیم‌های کانال ریشه و سایر مسائل مرتبط با داخل دندان‌ها می‌پردازد.

یکی از اصطلاحات متداول در اندو دندان‌پزشکی، “ترمیم کانال ریشه” یا “روت‌کانال” است. این مراحل شامل تشخیص دقیق مشکل، حذف بافت تخریب‌یافته و تصحیح کانال ریشه دندان به منظور حفظ دندان طبیعی و پیشگیری از عوارض جدی مثل عفونت‌ها و تخریب بافت‌های اطراف است.

یک جنبه مهم دیگر از اندو دندان‌پزشکی، پیشگیری از بیماری‌های دهانی است. این تخصص نه تنها به درمان مشکلات فوری مرتبط با دندان‌ها می‌پردازد، بلکه با ارائه مشاوره‌های بهداشت دهان و نگهداری بهینه از دندان‌ها، به پیشگیری از بروز مشکلات در آینده می‌پردازد..

اندودنتیست کیست

اندودنتیست دندانپزشکی است که در درمان اندودنسی تخصص یافته است. این پزشکان علاوه بر تحصیلات دندانپزشکی عمومی، دو یا چند سال آموزش ویژه در زمینه درمان اندودنسی دیده ‌اند. اندودنتیست‌ها تکنیک‌ها و درمان‌های مجرای ریشه‌ی دندان را به صورت تخصصی یاد گرفته‌اند و در تشخیص و درمان مشکلات پیچیده پالیپ دندان مهارت دارند. پزشکان اندودنتیکس با استفاده از تجهیزات پیشرفته‌ای مانند میکروسکوپ‌های اندودنتیک و دستگاه‌های اولتراسونیک، بر روی بافت‌ها و ساختارهای دقیق داخل دندان تمرکز دارند. همچنین، آن‌ها از مواد و تکنیک‌های مدرن برای ترمیم کانال ریشه استفاده می‌کنند که امکان بازسازی قوس و شکل طبیعی دندان را فراهم می‌کند به همین علت در بسیاری از موارد دندانپزشکان بیماران را به اندودنتیست ارجاع می‌دهند.

اندو دندان چیست

عصب‌کشی یا اندو دندان یک روش درمانی در زمینه اندو دندان‌پزشکی است که در مواقعی که عصب دندان به دلیل التهاب یا آسیب جدی دچار عفونت و درد شدید می شود، به کار می‌رود. این فرآیند به عنوان “ترمیم کانال ریشه” هم شناخته می‌شود و به دندان‌پزشک امکان می‌دهد تا عصب آسیب‌دیده را حذف کرده و کانال ریشه دندان را تصحیح کند.

دلیل اصلی نیاز به اندو یا عصب‌کشی ممکن است شامل التهابات عمیق در ریشه‌ی دندان، تجمع باکتری‌ها در کانال ریشه، یا آسیب‌های جدی ناشی از شکستگی دندان باشد. اندودنیست‌ها از تخصص خود برای درمان آسیب‌های ایجاد شده و درمان دندان ضرب دیده استفاده می‌کنند. علائم معمولی مشکلات عصب دندان شامل درد شدید، حساسیت به گرما و سرما، تورم و قرمزی گونه‌های لثه است.

مراحل عصب کشی دندان

فرآیند عصب‌کشی دندان به این صورت انجام می‌شود:

در ابتدا، دندانپزشک محل مورد نظر را به‌طور کامل بی‌حس می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای خاص، عصب دندان حذف می‌شود. پس از این مرحله، کانال ریشه دندان پر شده و ترمیم می‌شود. مواد خاصی معمولاً به عنوان “سیلر” به کار می‌روند تا جلوی ورود باکتری‌ها به داخل کانال را بگیرند.

پس از عصب‌کشی، دندان ممکن است حساسیت خود را از دست دهد؛ اما این حالت معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد. در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است پیشنهادهایی برای کنترل درد و حساسیت پس از عصب‌کشی ارائه کند.

چرا به متخصص درمان ریشه دندان یا اندودنتیس نیاز پیدا می کنیم

متخصص اندودنتیس اهمیت زیادی در حفظ سلامت دهان و دندان‌ها دارد. ما به دلیل عمق دانش در زمینه‌های تشخیص و درمان مشکلات داخلی دندان به این تخصص و پزشکان متخصص در این زمینه نیازمندیم. از جمله مواردی که می توان در این خصوص به آن اشاره کرد عبارتند از:

تشخیص و درمان مشکلات داخلی دندان:

متخصص اندودنتیس نقش بسیار حیاتی در تشخیص و درمان مشکلات داخلی دندان دارد. این شامل التهابات ریشه دندان، ترمیم کانال ریشه، عفونت‌های داخل دندان، و شکستگی‌های مرتبط با دندان می‌شود. این تخصصیت به افراد این امکان را می‌دهد که دندان‌های خود را حفظ کرده و از عوارض جدی جلوگیری کنند.

متخصص اندودنسی

حذف عصب آسیب‌دیده:

زمانی که عصب دندان به دلیل التهاب یا آسیب، به حذف و یا ترمیم کانال ریشه نیاز پیدا می کند، متخصص اندودنتیس با داشتن دانش و تجهیزات مورد نیاز، این فرآیند حساس را با دقت و کارآمدی انجام می‌دهد.

شاید برای شما هم مفید باشد: عصب کشی مجدد دندان 

پیشگیری از عفونت‌ها:

ترمیم کانال ریشه توانمندی متخصص اندودنتیس در جلوگیری از عفونت‌های دهانی است. متخصصان اندودنتیست با حذف عصب و تمیز کردن کانال ریشه، به افراد کمک می‌کند تا از عفونت‌ها جلوگیری کنند و سلامت دهان خود را حفظ نمایند.

حفظ دندان‌های طبیعی:

استفاده از تخصص اندودنتیس به افراد این امکان را می‌دهد که دندان‌های طبیعی خود را حفظ کنند و نیاز به کشیدن دندان را حذف نمایند. این مزیت به بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء جذابیت ظاهری فرد کمک می‌کند.

پیشگیری از تخریب دندان:

متخصص اندودنتیس با ارائه مشاوره‌های بهداشت دهان و نگهداری از دندان، به افراد کمک می‌کند تا از تخریب دندان‌ها جلوگیری کند. این اقدامات پیشگیری از مشکلات آتی و حفظ سلامت دهان و دندان‌ها را تضمین می‌نماید.

در نتیجه، تخصص اندودنتیس از اهمیت بالایی در حفظ و بهبود سلامت دهان و دندان‌ها برخوردار است و افراد با مشکلات داخلی دندان به این تخصص مراجعه کرده و از خدمات کارآمد آن بهره‌مند می‌شوند.

سخن پایانی

تخصص اندو دندان‌پزشکی تلاش می‌کند تا با ارتقاء دانش و فناوری، خدمات بهتر و کارآمدتری به افراد ارائه دهد تا از دندان‌های سالم و زندگی بهتری برخوردار شوند. زیرا اندو دندان، علاوه بر حفظ دندان طبیعی، از عوارض جدی مثل عفونت‌ها جلوگیری می‌کند و به بیمار اجازه می‌دهد که از دندان خود به‌طور مداوم استفاده کند.

در نتیجه، اندودنتیکس نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان‌ها، بهبود کیفیت زندگی بیماران، و حتی جلوگیری از انتقال عفونت‌ها به سایر اجزاء بدن ایفا می‌کند.

عصب‌کشی یا درمان ریشه دندان برای ترمیم و نجات دندانی که دچار عفونت شده یا به شدت آسیب دیده است، انجام می شود. در فرایند عصب ‌کشی دندان، بخش آسیب‌دیده دندان تخلیه، تمیز و ضد عفونی می‌شود. پالپیت دندان بخش مرکزی دندان است که در آن عصب‌ها و رگ‌های خونی قرار دارند. سپس فضای خالی با مواد مخصوصی پر شده و دندان مهر و موم می‌گردد تا راهی برای نفوذ باکتری‌ها وجود نداشته باشد. متداول‌ترین دلایل نیاز به عصب‌‌کشی عبارت است از ترک خوردگی، پوسیدگی عمیق، درمان‌های دندانپزشکی مکرر در دندان و یا وارد آمدن ضربه به دندان.

در صورتی که فکر می‌کنید نیاز به عصب‌‌کشی دندان دارید، به دندانپزشک مراجعه کنید. برای عصب‌ کشی ممکن است به چند جلسه مراجعه نیاز داشته باشید. مراحل درمان معمولاً به صورت زیر است:

  1. عکس پرتوی ایکس از دهان : در صورتی که دندانپزشک شک داشته باشد شما نیاز به عصب‌‌کشی دارید یا خیر، ابتدا عکس پرتو ایکس از دندان می‌گیرد تا موقعیت دقیق پوسیدگی مشخص شود.
  2. تزریق بی‌حسی: ناحیه اطراف دندان با تزریق مواد بی‌حسی، بی‌حس می‌شود تا بیمار در حین درمان دچار درد و ناراحتی نشود. برخلاف تصور مردم درد عصب‌کشی بیشتر از پر کردن دندان نیست.
  3. پالپکتومی: سوراخی در دندان ایجاد شده و از طریق آن  بخش عفونی و بیمار دندان تخلیه می‌شود.
  4. پر کردن دندان: محفظه خالی شده با مواد مخصوصی ( گاتا پرچا) پر شده و سپس با چسب دندان روی آن کاملاً بسته و مهر و موم می‌شود.

اندو یا عصب کشی

مراحل اندو یا درمان ریشه دندان

همانطور که گفته شد اندو دندان یا درمان ریشه دندان یک روش درمانی در دندانپزشکی است که به منظور حل مشکلات داخل دندان، از جمله التهاب پالپ یا عصب دندان، اجرا می‌شود. این روش به دلیل توانایی در درمان عمیق‌ترین بخش های دندانی و حفظ دندان، یکی از روش‌های مؤثر در دندانپزشکی به شمار می‌آید.

مراحل انجام اندو دندان عبارتند از:

مرحله اول: تشخیص

در ابتدا، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تشخیصی و تصویربرداری مانند ایکس‌ری، مشکلات دندان را تشخیص می‌دهد. این شامل تعیین میزان آسیب به پالپ و شناسایی علل آن می‌شود.

مرحله دوم:برش دندان

پس از تشخیص، دندانپزشک با استفاده از لیمه (دریل) یک حفره را در دندان ایجاد می‌کند تا بتواند به کانال ریشه دندان دسترسی داشته باشد. این شکاف را در بالای دندان یا همان عاج دندان ایجاد می نماید

مرحله سوم: سوراخ کردن کانال ریشه

دندانپزشک کانال ریشه را با استفاده از لیمه‌ها و ابزارهای خاصی تخلیه می‌کند. این مرحله به منظور حذف بافت عفونی، پوسیده یا آسیب‌دیده از داخل کانال ریشه انجام می‌شود.

مرحله سوم: تمیزکاری کانال ریشه

در این مرحله، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، بافتهای آسیب دیده و عفونت‌زده را تمیز می‌کند. این مرحله به منظور حذف کلیه باکتری‌ها و مواد آلوده از داخل کانال ریشه اجرا می‌شود.

 

مرحله چهارم: پر کردن کانال ریشه

کانال ریشه پس از تمیزکاری، با مواد مخصوصی پر می‌شود. این ماده اغلب گوتاپرکا نام دارد که کانال ریشه را به صورت بسته نگه می دارد تا از ورود باکتری‌ها جلوگیری شود.

مرحله پنجم: ترمیم دندان

پس از پر کردن کانال ریشه، دندان ممکن است نیاز به ترمیم و بازسازی داشته باشد. این امر ممکن است با استفاده از پر کردن دندان با مواد مختلف یا ترمیم‌های دندانی نظیر کرایون (ترمیم‌های دندانی مصنوعی) صورت بگیرد.

مرحله ششم: پیگیری و نظارت

پس از اجرای اندو دندان، دندانپزشک پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که دندان به درستی ترمیم شده است و مشکلات جدیدی پیش نمی‌آید.

به طور کلی، اندو دندان یک روش پیچیده و دقیق است که نیازمند تجهیزات حرفه‌ای و تجربه دندانپزشک ماهر است. گاهی اوقات درمان به دو یا سه جلسه نیاز دارد اما بیشتر اوقات ظرف یک جلسه درمان تمام می‌شود. طول درمان بستگی به شدت التهاب و عفونت و دشواری درمان دارد. این روش می‌تواند مانع افتادن یا کشیدن دندان‌ها شود و همچنین به حفظ سلامت دندان‌ها و کاهش درد آن‌ها کمک کند.

مراقبت های بعد از اندو دندان

توصیه دانپزشکان بعد از انجام اندو دندان، این است که یکسری نکات جهت مراقبت و تسریع در بهبودی دندان ها رعایت شود. یکی از این نکات استفاده از مسواک و نخ دندان برای حفظ بهداشت دهان و دندان است که بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

مصرف دقیق داروها و پیروی از رژیم غذایی نرم و مایع مانند: سوپ، نیز به بهبود سریع‌تر و درمان بهتر اندو کمک می‌کند.

باید از مصرف آب گرم، غذاهای داغ، و همچنین مصرف سیگار اجتناب شود چون مانع بازسازی موثر دندان ها می‌گردد.

حتما به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید و در صورت ظهور هر گونه نشانه‌ی غیرعادی مانند درد، تورم یا خونریزی، آن را به دندانپزشک گزارش دهید.

اندو یا عصب کشی

آیا عصب کشی دندان درد دارد

عصب‌کشی یک روش دندان‌پزشکی است که اغلب با درد و ناراحتی همراه می‌باشد. عمل اندو یا عصب‌کشی به منظور درمان دردهای شدید ناشی از التهاب در عمیق‌ترین بخش‌های دندان یعنی آسیب به عصب‌دندان انجام می‌شود. بنابراین طبیعی است که پس از عصب‌کشی به مدت کوتاهی بیماران احساس درد و بی‌حسی در ناحیه جراحی داشته‌باشند اما خبر خوب این‌که درد در این ناحیه با داروهای تسکینی کنترل می‌شود.

مزایای درمان ریشه

درمان ریشه دندان یا اندو دندان یک روش پزشکی است که باعث حل مشکلات داخلی دندان می‌شود و مزایای زیادی برای بیماران دارد. در زیر به برخی از این مزایا اشاره می‌شود.

  • در روش اندو دندان یا درمان ریشه دندان، دندان‌هایی که به دلیل التهاب پالپ و یا پوسیدگی عمیق به شدت آسیب دیده اند، درمان می شوند.
  • یکی از مزایای بزرگ اندو یا درمان ریشه دندان، تمام شدن درد و سلامت دندان‌هاست. آسیب به پالپ دندان ممکن است باعث درد در نیمه شب یا درد شدید در هنگام جویدن غذا شود. انجام درمان ریشه باعث حذف عصب و درمان عفونت موجود در کانال ریشه دندان می‌شود که نتیجه آن بهبود کامل شرایط دردآور است.
  • با روش اندو یا درمان ریشه دندان، بافت‌های آلوده و عفونی از داخل دندان، حذف شده و از گسترش عفونت به سایر مناطق دهان و حتی به دیگر بخش‌های بدن جلوگیری می‌شود.
  • روش اندو باعث حفظ دندان‌ها از طریق درمان ریشه‌ی آن، می‌شود. این امر میزان عمر دندان را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد و این امکان را برای فرد فراهم می‌کند تا دندان‌های طبیعی خود را تا سنین بالاتر حفظ کنند.

در نتیجه، درمان ریشه دندان یک راه حل کامل و موثر در حل مشکلات دندانی است که اثرات مثبت زیادی بر سلامت و کیفیت زندگی فرد دارد.

عصب کشی اورژانسی چیست

عصب‌کشی اورژانسی یک روش دندان‌پزشکی فوری است که در مواقع حاد و درد شدید دندان انجام می‌شود. دندانپزشک زمانی این عمل را اجرا می کند که عصب دندان به شدت ملتهب شده یا دندان به طور نگهانی شکسته باشد. دلیل اصلی این روش، کنترل فوری درد و حفظ سلامت دهان است.

سخن پایانی

اندونسی یک ابتکار هوشمندانه برای حفظ دندان‌های طبیعی و ارتقاء بهداشت دهان، می باشد که در درمان مشکلات ریشه دندان به کار می‌رود. این روش نه تنها به درمان درد و التهاب ریشه‌ی دندان‌ها می‌پردازد بلکه در تثبیت دندان و ترمیم دائمی آن‌ها نیز موثر است. با تکنولوژی‌های پیشرفته، درمان اندودنسی دقیق‌تر و  با درد کمتری انجام می‌شود و  همچنین تاثیر بیشتری در بهبود سلامت دهان دارد.

توصیه می‌شود برای انجام این روش از دندانپزشکان ماهر و متخصص استفاده کنید تا از نتایج مثبت و بهبودی کامل بهره‌مند شوید.

دندانهای دایمی نابالغ در کودکان

پالپ دندان حاوی سلولهای ایمنی است که امکان حفاظت از دندان در برابر محرکهای مهاجم را فراهم میکنند. همچنین پالپ حاوی ادونتوبلاستها نیز میباشد که مسولیت ساختن عاج دندان را بر عهده دارند. از اینرو هنگامیکه پالپ حیات خود را از دست میدهد دندان مستعد عفونت میشود و ساخته شدن عاج نیز متوقف میشود. به همین خاطر حفظ حیات پالپ در دندانهای دایمی نابالغ در کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است تا امکان رشد و تکامل ریشه دندان حفظ شود. ارزیابی دقیق دندان آسیب دیده برای دستیابی به تشخیص صحیح و ارایه طرح درمان مناسب امری ضروری است به همین خاطر توصیه میکنیم که تا حد امکان این کار توسط متخصص صورت گیرد.

 

ترمیم پالپ دندان کودکان

اگر پالپ دندان نابالغ همچنان زنده باشد و به صورت برگشت ناپذیری آسیب ندیده باشد کمک به حفظ حیات آن موجب ادامه رشد و تکامل ریشه دندان خواهد شد. به این معنا که ریشه دندان به رشد خود ادامه داده و تمام طول ریشه همانند یک دندان طبیعی تشکیل خواهد شد.این فرایند apexogenesis نام دارد.

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

 

معاینه دندان به کمک تصاویر رادیوگرافیک و تستهای کلینیکی صورت میگیرد. بسته به میزان گسترش آسیب و عفونت ممکن است نیاز به انجام Pulp capping و یا pulpotomy باشد. به این معنا که به خاطر آنکه پالپ دندانهای جوان در کودکان حاوی سلولهای بیشتری است امکان حفظ حیات پس از ایجاد عفونت در آنها بیشتر است از این رو در این مواقع تنها قسمتی از پالپ که آسیب دیده حذف میشود و بقیه پالپ حفظ میشود که در تصاویر زیر ملاحظه میکنید

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

 درمان ریشه دندان کودکان

 مطالعات نشان داده اند در موارد شکستگیهای شدید دندان در کودکان پالپ دندان قادر به حفظ حیات خود به مدت ۷ روز میباشد و تنها با حذف قسمت آسیب دیده پالپ میتوان به حفظ حیات دندان کمک کرد.

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

 

اما اگر پالپ دندان نابالغ به طور کامل از بین رفته باشد و نکروز شده باشد باید از راهکاری دیگر استفاده نمود چرا که apex (انتهای دندان) هنوز به طور کامل بسته نشده است. لازم به ذکر است از زمان آغاز رویش دندان تا مدت ۲-۳ سال پس از آن apex دندان به تدریج بسته میشود. بسته بودن apex دندان یکی از لازمه های درمان ریشه موفقیت آمیز میباشد.

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

 

در تصویر زیر نمونه ای از apex باز دندان را ملاحظه میکنید

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

از سویی دیگر دندان جوانی که پالپ خود را از دست داده است هنوز از استحکام کافی برخوردار نیست و این امر نیز انجام درمان ریشه مشکل میکند. در این شرایط نیاز به انجام Apexification میباشد.

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

 

طی این فرایند با کمک مواد گوناگون نظیر کلسیم هیدروکساید و MTA یک سد کلسیفیه و محکم در قسمت باز apex دندان تشکیل میشود و بعد از آن درمان ریشه صورت میگیرد.

 

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

ترمیم و عصب کشی دندان کودکان

انواع آسیب های دندانی

وارد شدن آسیب و تروما به دندانها عموما طی فعالیتهای ورزشی و ضربات وارد شده به ناحیه سر و گردن صورت میگیرد. این حوادث بسته به شدت خود میتوانند به شکسته شدن قسمتی از دندان (chipped teeth) لق شدن آن (dislodged teeth) و یا حتی خارج شدن کامل دندان از socket خود (avulsed teeth) بینجامند.

 

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

 

درمان حوادث تروماتیک دندانها بسته به نوع آسیب و تروما, موقعیت و شدت آن متغیر است. هر نوع حادثه دندانی حتی اگر خفیف نیز باشد نیازمند معاینه سریع توسط متخصص است. گاهی اوقات دندانهای مجاور نیز درگیر میشوند که تشخیص آنها, تنها توسط تستهای دندانی مخصوص امکانپذیر است. در ادامه به بررسی حوادث دندانی شایع میپردازیم.

شکستگی دندان (Chipped or Fractured Teeth)

اگر شکستگی تاج دندان پالپ آنرا نیز درگیر کند نخست لازم است تا RCT صورت گیرد. از جمله علایم درگیری پالپ میتوان به وجود درد, حین نفس کشیدن از دهان و حین استفاده از نوشیدنیهای سرد اشاره نمود.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

در این مواقع توصیه میشود تا زمان مراجعه به متخصص, دندان خود را بر روی یک گاز مرطوب و تمیز فشار دهید و هیچگاه برای کنترل درد آن از مسکنهای موضعی نظیر آسپیرین استفاده نکنید. ترمیم نهایی دندان میتواند با کمک خود قطعه شکسته شده و همچنین درمانهای ترمیمی نظیر روکش و کامپوزیتها صورت گیرد.

 

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

لق شدن دندان (Dislodged (Luxated) Teeth)

ضربه وارد شده به دندان میتواند موجب لق شدن و تغییر موقعیت دندان شود. در این موارد اگر دندان آسیب دیده و لق شده, دایمی باشد معمولا نیاز به RCT وجود دارد که باید چندین روز بعد از وارد شدن ضربه صورت گیرد. ممکن است دندان به طور موقت با ترکیباتی نظیر calcium hydroxide پر شود و پرکردگی دایمی کانالها مدتی بعد صورت گیرد.

 

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

کودکان ۷-۱۲ ساله معمولا نیازی به درمان ریشه ندارند چرا که دندانهای آنها هنوز در حال رشد و تکامل است. چنین کودکانی باید تحت نظر متخصص باقی بمانند تا در صورت وقوع تغییرات نامطلوب اقدامات مربوطه به موقع صورت گیرند. از اینرو به چندین جلسه follow-up نیاز خواهد بود. مطالعات صورت گرفته حاکی از آن هستند که سلولهای بنیادین موجود در پالپ دندانهای جوان میتوانند امکان ترمیم پالپ بر اثر عفونت یا trauma را فراهم کنند.

خارج شدن دندان از Socket خود (Knocked-Out (Avulsed) Teeth)

در مواردی که دندان به طور کامل از socket خود خارج میشود حفظ زمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و مراجعه به متخصص باید تا ۳۰ دقیقه بعد از وقوع حادثه صورت گیرد.

 

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

سالانه بیش از ۵ میلیون دندان بر اثر حوادث گوناگون Avulsed میشوند با انجام اقدامات به موقع میتوان این دندانها را با موفقیت به جای خود بازگرداند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.

  • سریعا دندان را یافته و به هیچ وجه آنرا در محل حادثه رها نکنید. برداشتن دندان باید از ناحیه تاج آن صورت گیرد نه از ریشه.
  • اگر دندان کثیف آست به آرامی آنرا با آب بشویید. برای شست و شو از ترکیبات شیمیایی استفاده نکنید و از سایش آن حین شست و شو خودداری کنید. دندان را خشک نکرده و از پیچیدن دستمال به دور آن اجتناب کنید.
  • در صورت امکان دندان را فورا به داخل socket خود بازگردانید. هر چه دندان سریعتر به جای خود بازگردد امکان نجات آن بیشتر است. برای این کار دندان را به آرامی با انگشتان خود به داخل socket بازگردانید و به آرامی دهان خود را بسته و آنرا فشار دهید.
  • دندان را همواره مرطوب نگه دارید. اگر امکان بازگردانی دندان به داخل socket وجود ندارد میتوانید دندان را داخل محلولهای مخصوص این کار و یا در شیر قرار دهید. آب معمولی برای نگهداری طولانی مدت دندان توصیه نمیشود چرا که تحمل سلولهای سطح ریشه دندان به آب در طولانی مدت بالا نیست.
دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

 

 

پس از مراجعه به متخصص ریشه، دندان آسیب دیده ارزیابی شده و توسط splintهایی به مدت چندین هفته در محل خود محکم میشود. بسته به مرحله تکامل ریشه دندان RCT یک یا دو هفته بعد صورت میگیرد.

شکستگی ریشه دندان

حوادث تروماتیک میتوانند به شکستگی افقی ریشه دندان نیز منجر شوند محل شکستگی در سلامت آتی دندان نقشی به سزا دارد. اگر محل شکستگی نزدیک به نوک ریشه باشد احتمال موفقیت بسیار بیشتر از زمانیست که شکستگی به CEJ نزدیک باشد. در این موارد نیز ممکن است برای مدتی نیاز به استفاده از splintها باشد.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

وجود اندکی آزردگی و درد پس از اتمام عصب کشی و درمان ریشه دندان, تا زمانیکه بدن پروسه بهبودی را سپری کند, طبیعی و قابل پیش بینی است. این علایم موقت و گذرا بوده و با گذشت زمان به مرور برطرف می شوند.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

احتمال بروز دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

بر اساس مطالعات صورت گرفته احتمال بروز دندان درد پس از اتمام درمان ریشه و عصب کشی دندان بین ۱٫۴% تا ۱۶% متغیر است. دیگر مطالعات صورت گرفته گزارش داده اند که در ۲۴ ساعت نخست پس از اتمام درمان ۸۹% از بیماران هیچ دندان دردی را گزارش نکرده اند, ۲% درد خفیف, ۱% درد متوسط و تنها ۹% درد شدید را گزارش نموده اند.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

در مطالعه دیگر که بر روی ۱۱۲ بیمار با گذشت ۷ روز پس از اتمام درمان ریشه و عصب کشی دندان صورت گرفته ۹۳% از بیماران هیچگونه دردی را گزارش نکردند ۷% درد اندک و تنها یک نفر دندان دردی شدید را گزارش نمود. بنابراین مطالعات نیز موید این مطلب هستند که در اکثر قریب به اتفاق افراد, درمان ریشه و عصب کشی دندان بدون تجربه ای ناخوشایند پایان میابد.

عوامل اصلی ایجاد درد پس از اتمام درمان ریشه و عصب کشی دندان

از جمله عواملی که میتوانند در ایجاد آزردگی پس از اتمام درمان ریشه و عصب کشی دندان دخیل باشند میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

  • ناکافی بودن میزان تمیز شدگی و شکل دهی کانالها
  • خروج محلولهای شست و شو از ناحیه apex دندان
  • خروج دبریها و عوامل باکتریال موجود در کانال
  • یافت نشدن یک یا تعدادی از کانالها در حین عصب کشی
  • وجود درد پیش از آغاز درمان ریشه دندانها
  • اکلوژن نامناسب پس از ترمیم دندان درمان شده

شواهد حاکی از آن هستند که خروج دبریهای عفونی از دندان طی فرآیند شست و شو و شکل دهی کانالها مهمترین عامل ایجاد درد و التهاب نسوج اطراف دندان پس از اتمام درمان هستند.از جمله مهمترین عواملی که بر میزان خروج دبریهای عفونی از دندان طی فرایند درمان موثر هستند میتوان به میزان التهاب و عفونت پالپ دندان پیش از آغاز درمان و تکنیکهای مورد استفاده متخصص اشاره نمود. هر چه میزان عفونت پالپ دندان بیشتر باشد احتمال بروز درد نیز پس از اتمام درمان بیشتر است.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

با استفاده از تکنیکهای مناسب تنها میتوان تا حدی از خروج دبریهای عفونی جلوگیری نمود و با توجه به آناتومی ریشه دندان جلوگیری از خروج کامل دبریها امکانپذیر نمیباشد.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

آیا درد پس از عصب کشی و درمان ریشه مساوی با شکست این درمان است؟

باور نادرستی که گاها میان افراد وجود دارد آن است که درد پس از اتمام درمان را به عنوان نشانه ای برای شکست درمان قلمداد میکنند در حالیکه شکست در درمان زمانی اتفاق می افتد که حذف عوامل التهابی از داخل دندان به طور کامل صورت نگیرد و دندان با گذشت زمان پس از اتمام درمان نتواند function و عملکرد طبیعی خود را به دست آورد.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

 یکی دیگر از عواملی که احتمال بروز درد پس از اتمام درمان را افزایش میدهد وجود درد پیش از آغاز درمان است. بنابر مطالعات صورت گرفته ۸۳% از افرادی که پیش از آغاز درمان درد دندان دارند پس از اتمام درمان نیز درد را تجربه میکنند.

چگونه می توان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه را کنترل کرد؟

خوشبختانه این درد به راحتی توسط مسکنهای رایج کنترل میشود. داروی تجویزی به طورمعمول Ibuprofen (Motrin, Advil) است که بدون نیاز به نسخه نیز قابل تهیه میباشد. در بیماران بالغ ۲۰۰-۴۰۰mg از دارو هر ۴-۶ ساعت یکبار میتواند درد را کنترل کند.

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

دندان درد پس از عصب کشی و درمان ریشه دندان

در صورتی که استفاده از NSAIDها برای بیمار منع مصرف داشته باشد میتوان از استامینوفن نیز استفاده نمود که در بیماران بالغ ۳۲۵-۶۵۰mg از آن هر ۴-۶ ساعت یکبار قادر به کنترل درد میباشد. یکی از راه های موثر دیگر در کنترل درد مصرف Ibuprofen (Motrin, Advil) پیش از آغاز درمان میباشد. مصرف ۴۰۰mg از Ibuprofen یک ساعت پیش از آغاز درمان میتواند تا ۸ ساعت پس از پایان درمان درد را کاهش دهد. در مواردی که عفونت دندان شدید باشد ممکن است بنابر تجویز متخصص نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها نیز باشد .