نوشته‌ها

پولیپ پالپ که تحت عنوان پالپیت هایپرپلازی مزمن یا پالپیت تکثیر شونده (chronic hyperplastic pulpitis) نیز شناخته می شود، نوعی هایپرپلازی (افزایش حجم بافت یا عضو در نتیجه ایجاد و رشد یاخته های جدید) التهابی خاص و غیر عادی است که در کنار دندان مرده (از دست رفته) ایجاد می شود.

بیماری های پالپ به طور کلی به دو دسته پالپیت برگشت پذیر و برگشت ناپذیر تقسیم می شوند و این تقسیم بندی بر مبنای توانایی بازگشت پالپ ملتهب به وضعیت سلامت خود بعد از بین بردن عامل محرک مضر می باشد. در مورد پولیپ پالپ، روند بیماری غیر قابل بازگشت است. بر خلاف اکثر موارد پالپیت برگشت ناپذیر، پولیپ پالپ معمولاً یافته ای اتفاقی است که گاهی اوقات شباهت زیادی به بیماری واکنشی و نئوپلاسم (نوسازی، رشد جدید و غیر طبیعی سلول های) بافت لثه و بافت های پیرامون دندان دارد.

منشاء پولیپ پالپ

پولیپ پالپ ناشی از آسیب مکانیکی و نیز حمله باکتریایی به پالپ دندان است که موجب تخریب شدید تاج دندان در نتیجه آسیب و پوسیدگی خواهد شد. عوامل مکانیکی که ممکن است موجب بروز این واکنش شوند عبارتند از شکست دندان و از بین رفتن پوشش پالپ یا از بین رفتن ترمیم دندان. معمولاً، تمام سقف دندان با روکش دندان پوسیده یا کرم خورده در معرض خطر قرار دارد. در صورتی که حجم زیادی از بافت پالپ در معرض محیط دهان و حمله باکتریایی قرار بگیرد، منجر به واکنش التهابی مزمن خواهد شد که موجب واکنش بافت در قالب برجستگی های بسیار زیاد خواهد شد.

واکنش هایپرپلازی بافت به این علت اتفاق می افتد که پالپ جوان دندان به خوبی خونرسانی می شود و واکنش ایمنی آن فوق العاده است که باعث می شود در برابر عفونت های باکتریایی مقاوم تر باشد. بعلاوه، از آنجا که دندان درون حفره دهان باز است، مایعاتی که از بافت پالپ ملتهب ترشح می شوند به راحتی تخلیه می شوند و در حفره داخل دندان انباشته نمی شوند. به علت عدم وجود فشار شدید درون پالپ، نکروز (مرگ و از دست رفتن) بافت در نتیجه تخریب گردش خون که معمولاً با پالپیت برگشت ناپذیر همراه است اتفاق نمی افتد. در دندان های جوان که اَپِکس (نوک ریشه) آنها باز است خطر نکروز پالپ در نتیجه تجمع غیر عادی خون در عروق کاهش می یابد. وجود شبکه عروقی پر خون در بافت های جوان پالپ، مکانیزمی حمایتی در برابر واکنش التهابی است که به مرور زمان، با افزایش سن کاهش چشمگیری پیدا می کند.

علل ایجاد پولیپ پالپ دندان

پولیپ پالپ دندان می تواند به یکی از علل زیر ایجاد شود:

  • پوسیدگی دندان همراه با از دست رفتن بخش چشمگیری از ساختار دندان.
  • از دست رفتن بخشی از ترمیم دندان که منجر به از بین رفتن محافظ پالپ دندان می شود.
  • شکست دندان در نتیجه آسیب به دندان همراه با از بین رفتن روکش پالپ دندان.
  • بافت پالپی که به خوبی خونرسانی می شود.
  • قرار گرفتن تحت تأثیر تغییرات هورمونی (استروژن و پروژسترون).
  • واکنش حساسیتی بسیار بالای دندان

 

پولیپ دندان

پولیپ دندان

علائم بالینی پولیپ پالپ

پولیپ پالپ دندان معمولاً بدون نشانه است. فشار مستقیمی که از عمل جویدن به دندان وارد می شود می تواند موجب بروز دردهای خفیف تا متوسط در دندان شود. دستکاری بافت نرم یا آسیب به آن می تواند موجب خونریزی موضعی شود. اکثر ضایعات پولیپ پالپ در نتیجه پوسیدگی، شکست دندان در نتیجه آسیب و ضربه، یا ترکیبی از این دو بوجود می آیند. پولیپ پالپ ظرف دو ماه به حداکثر اندازه خود می رسد و پس از آن متوقف می شود.

در صورتی که دندان شیری به طور کامل بیرون نیاید و بخشی از آن درون بافت لثه باقی بماند، منجر به ایجاد پولیپ پالپ خواهد شد. لقی دندان و حساسیت به ضربه نیز وجود نخواهد داشت. معمولاً ترشح هیچ ماده چرک آلودی نیز مشاهده نمی شود.

 

پولیپ دندان

پولیپ دندان

ویژگی های فیزیکی پولیپ پالپ دندان

  • یک بافت اسفنجی نرم از سطح دندان کرم خورده یا شکسته بیرون می آید.
  • سطح آن می تواند صورتی و صاف و صیقلی، یا قرمز، سفید و دانه دانه ای باشد. ضایعات قرمز و زخمی دارای عروق هستند و با دستکاری دچار خونریزی می شوند.
  • پولیپ ها عموماً آنقدر بزرگ می شوند که کل پوسیدگی دندان یا حفره پالپ دندان را پر می کنند.
  • بافت نرم آن ممکن است با بافت لثه پیرامون خود جوش بخورد.

     

پولیپ دندان

پولیپ دندان

 

  • پولیپ دندان معمولاً درون دندان های مولر (آسیاب بزرگ) شیری و مولر های اول دائم پوسیده بوجود می آید، زیرا در کودکان و نوجوانان، این دندان ها به لحاظ آناتومیک حفره پالپ وسیعی دارند. کمتر اتفاق می افتد، اما ممکن است دندان های پیشین فک بالا نیز در هر دو دوره رشد دندان ها (شیری و دائم) تحت تأثیر این شرایط قرار بگیرند.
  • پولیپ پالپ ممکن است تنها یکی باشد اما چندین دندان را تحت تأثیر قرار دهد.
  • دندان هایی که اَپِکسیفیکاسیون آنها به صورت ناقص انجام می شود یا اَپِکس آنها باز است، بیشتر مستعد پولیپ دندان هستند.
  • بیرون آمدن دندان مولر در فک مخالف یا بیرون آمدن نوک دندان مجاور با از بین رفتن فاصله بین دندان ها ممکن است زمانی مشاهده شود که حجم قابل توجهی از تاج دندان تخریب شده باشد.

 

پولیپ دندان

پولیپ دندان

درمان پولیپ پالپ

مراقبت های پزشکی

  • پولیپ پالپ در دندان های دائم می تواند با درمان ریشه (عصب کشی) یا کشیدن دندان درمان شود.
  • در برخی موارد، زمانی که تنها پالپ کورونال تحت تأثیر قرار گرفته باشد، پالپوتومی موفقیت آمیز خواهد بود.
  • در دندان های نابالغی که هنوز ریشه آنها به طور کامل رشد نکرده است، پیش از درمان ریشه می توان روی سطح آپیکال یک مانع قرار داد و ریشه نازک را با رزین کامپوزیت تقویت کرد.
  • وسکولاریزیشن (عروق زایی vascularization) مجدد پالپ دندان نابالغ درمان جدیدی است که منجر به تشکیل بافت پالپ زنده خواهد شد.
  • نیاز است پس از درمان اندودانتیک یک روکش کامل روی دندان قرار گیرد.

 

 

پولیپ دندان

پولیپ دندان

مراقبت های جراحی

  • دندان عفونی زمانی کشیده می شود که دندان های شیری تحت تأثیر قرار گرفته باشند، یا زمانی که مقدار اندکی از ساختار دندان دائم باقی مانده باشد و ترمیم آن ممکن نباشد، یا اینکه استخوان آلوئولار در حد مطلوب نباشد تا بتواند دندان را تحت حمایت خود قرار دهد.
  • برای آماده سازی دندان برای قرار گرفتن یک روکش کامل روی آن، ممکن است نیاز باشد جراحی افزایش طول تاج دندان انجام شود.
  • بهبود دندان به خوبی پیش خواهد رفت.

داروها

برای درمان ضایعه معمولاً داروهای سیستمیک توصیه نمی شوند. بعلاوه، برای درمان پولیپ پالپ دندان، علیرغم وجود عامل باکتریایی، آنتی بیوتیک ها نیز تجویز نمی شوند. با این حال، زمانی که برای درمان دندان غیر زنده فرایند وسکولاریزیشن مجدد انجام می شود، ترکیبی از یک خمیر حاوی آنتی بیوتیک درون کانال دندان عفونی قرار داده می شود.

 

 

پولیپ دندان

پولیپ دندان

مراقبت های پس از درمان پولیپ پالپ دندان

  • پیشنهاد می شود پس از درمان پولیپ پالپ، دندان به صورت دوره ای معاینه شود تا موفقیت درمان ریشه (عصب کشی) مورد بررسی قرار بگیرد یا جلوی مشکلاتی مانند از دست رفتن زود هنگام دندان شیری گرفته شود.
  • برای رفع مشکلات مربوط به آکلوژن ممکن است نیاز باشد بیمار تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرد.
  • اگر نیاز باشد دندان کشیده شود، ایمپلنت های دندانی یا دیگر دندان های مصنوعی ثابت (بریج) از جمله گزینه های پیشنهادی هستند.

مشکلات همراه با پولیپ پالپ دندان

  • فشردگی و نامرتبی دندان ها، رشد بیش از حد دندان روبرو، یا نهفتگی دندان جایگزین آن از جمله مشکلات ناشی از پولیپ پالپ دندان هستند که در نتیجه ناهماهنگی فاصله بین دندان ها ناشی از تخریب تاج دندان یا از دست رفتن زود هنگام دندان بروز پیدا می کنند.
  • بدون درمان قطعی، برخی از این دندان های مرده (از دست رفته) می توانند موجب بروز بیماری های جدی و علامت دار شوند، از جمله بیماری التهابی پری آپیکال، سلولیت (آماس بافت همبند) و استئومیلیت (التهاب موضعی و مخرب استخوان) فک ها شود.

در صورتی که بهداشت دهان را به خوبی رعایت نکنید، دچار پوسیدگی دندان شده و به مرور پوسیدگی به بخش‌های عمیق‌تر دندان گسترش پیدا می‌کند. در صورتی که پوسیدگی به بخش مرکزی دندان که پالپ نام دارد برسد، باید درمان ریشه یا عصب ‌کشی انجام دهید. اگر پالپ آسیب ‌دیده تحت درمان ریشه قرار نگیرد، عفونت گسترش یافته و مجبور به کشیدن دندان می‌شوید.

به طور کلی عدم رعایت بهداشت کامل، علت اصلی پوسیدگی دندان، دندان درد و مشکلات دندانی دیگر است. برای پیشگیری از این مشکلات باید حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید تا پلاک تشکیل شده در سطح دندان‌ها پاک شده و فعالیت باکتری‌ها متوقف شود. در اثر پوسیدگی دندان یا جراحات دندان مشکلات متعددی ممکن است برای پالپ دندان ایجاد شود. در اینجا به بیماری‌ها و مشکلات پالپ دندان اشاره می‌کنیم.

 

بیماریهای پالپ دندان

بیماریهای پالپ دندان

علایم و نشانه ‌های مشکلات پالپ دندان

علائم و نشانه ‌ها بسته به نوع بیماری پالپ و شدت آن متفاوت است . به طور کلی علایم ممکن است به‌ صورت زیر تجربه شود:

  • درد دندان هنگام خوردن غذای بسیار شیرین، سرد یا داغ
  • درد ناگهانی یا شدید در دهان
  • عفونت در دهان

انواع بیماری‌های پالپ دندان

  • پالپیت برگشت ‌پذیر

پالپیت برگشت پذیر به التهاب خفیف پالپ گفته می‌شود. علائم آن معمولاً شامل درد در هنگام خوردن غذاهای سرد یا داغ یا بسیار شیرین است. پالپیت در صورتی که درمان نشود پیشروی کرده و به تشکیل آبسه دندان منجر می‌شود. آبسه دندان به کیسه پر شده با چرک و باکتری گفته می‌شود. رعایت بهداشت دهان در مراحل اولیه پالپیت برگشت پذیر می‌تواند مؤثر واقع شود اما در بسیاری از موارد در نهایت باید دندان‌ پر شود. از جمله عوامل دیگر ایجاد پالپیت برگشت پذیر، ترک ‌خوردگی یا شکستگی دندان است.

  • پالپیت برگشت ‌ناپذیر

پالپیت برگشت ‌ناپذیر به التهاب شدید پالپ دندان گفته می‌شود که آسیب‌های حاصل از آن برگشت پذیر نیست و نمی‌توان پالپ را نجات داد. علائم این وضعیت شامل درد شدید ناگهانی است. پالپیت برگشت ‌ناپذیر در صورتی که درمان نشود باعث پس‌روی لثه و گسترش عفونت به لثه، بافت همبند و استخوان پیرامون دندان می‌شود. پالپیت برگشت ‌ناپذیر معمولاً تحت درمان ریشه قرار می‌گیرد. در صورتی که برای درمان ریشه دیر شده باشد باید دندان کشیده شود.

  • کلسیتی شدن پالپ یا سنگ پالپ

در کلسیتی شدن پالپ که به آن سنگ پالپی یا پالپ سنگی نیز گفته می‌شود، بخش پالپ دندان سخت یا کلسیتی می‌شود. در نتیجه این اتفاق بافت پالپ به شدت حساس شده و درد شدیدی ایجاد می‌کند چرا که عصب های دندان تحت فشار قرار گرفته‌ اند. معمولاً درمان ریشه برای برداشتن بافت‌های سخت شده پالپ دندان لازم است.

  • نمایان شدن پالپ

در صورتی که لایه ‌های محافظ خارجی دندان آسیب دیده و از بین بروند، ممکن است پالپ دندان بیرون زده  و نمایان شود. این اتفاق معمولاً در اثر عواملی مانند پوسیدگی، ترک‌ خوردگی یا شکستگی رخ می‌دهد. در چنین شرایطی پالپ بسیار آسیب ‌پذیر شده و باکتری‌ها به راحتی وارد آن می‌شوند و بافت‌ها را تحریک می‌کنند. در بیشتر موارد علامت اصلی نمایان شدن پالپ، درد است. در صورتی که مراقبت‌های دندانپزشکی مناسبی صورت نگیرد، عفونت جزیی و خفیف می‌تواند به تشکیل آبسه و مشکلات جدی‌تر منجر شود. درمان این وضعیت بستگی به شدت نمایان شدن پالپ دارد و ممکن است شامل پر کردن دندان، عصب ‌کشی و یا حتی کشیدن دندان باشد.

درمان ریشه برای مشکلات پالپ دندان

در صورتی که از پالپ آسیب دیده به خوبی مراقبت نشود،  عفونت شدت گرفته و بافت‌های پیرامونی از جمله استخوان فک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای تخلیه بافت‌های آلوده پالپ باید درمان ریشه انجام شود.

این کار ممکن است طی چند جلسه انجام شود که بستگی به شدت آسیب ‌دیدگی پالپ و بافت‌های اطراف دارد.

در عصب ‌کشی مراحل زیر انجام شود:

بافت‌های پالپ تخلیه شده و محفظه پالپ کاملاً تمیز و ضد عفونی می‌شود. ممکن است از درمان دارویی خاصی به صورت موضعی استفاده شود تا عفونت کنترل شود. برای مسدود کردن راه نفوذ باکتری‌ها و ذرات آلوده دندان پر شده و مهر و موم می‌گردد. برای محافظت از ساختار تضعیف شده دندان از روکش دندان استفاده می‌شود.

برخی بیماری‌های پالپ بر اثر جراحاتی مانند شکستگی دندان اتفاق می‌افتند اما در بیشتر موارد علت اصلی عدم رعایت بهداشت مناسب است. با چکاپهای منظم دندان‌پزشکی می‌توان زودتر به پوسیدگی دندان پی برده و آن را درمان نمود، پیش ‌از این که دچار عوارض پیچیده ‌تر و سخت‌تر آن شوید.

منظور از عفونت داخل دندان، التهاب و عفونت پالپ دندان است. پالپ محفظه داخلی دندان است که حاوی رگهای خونی و عصبی می‌باشد (شکل زیر). هنگامی که پالپ دندان دچار التهاب و عفونت می‌شود به این وضعیت پالپیت گفته می‌شود. پالپیت ممکن است برگشت ‌پذیر  یا برگشت نا‌پذیر باشد. به هر صورت پالپیت وضعیتی بسیار دردناک بود و نیازمند درمان فوری می‌باشد.

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

دندان درد چگونه اتفاق می‌افتد؟

بیرونی ترین لایه دندان که از آن محافظت می‌نماید، مینا نام دارد و در زیر آن لایه عاج قرار دارد. وظیفه مینا محافظت از بافت‌های نرم داخل دندان و به خصوص پالپ در مقابل آسیب ‌دیدگی و عفونت می‌باشد. در صورتی که مینا آسیب دیده و از بین برود، باکتری‌ها می‌توانند به دندان نفوذ کرده و عفونت ایجاد کنند. این وضعیت می‌تواند درد و التهاب ایجاد نماید.

علت این که التهاب باعث درد دندان می‌شود این است که بدن به عفونت و جراحت پاسخ می‌دهد و این پاسخ با ارسال خون و سلول‌های دفاعی بیشتر به ناحیه مورد نظر انجام می‌شود. در سایر بخش‌های بدن این وضعیت مشکلی ایجاد نمی‌کند اما در دندان‌ها به علت محدودیت فضا، وجود خون و سلول‌های بیشتر باعث ایجاد فشار و در نتیجه درد می‌شود. هنگامی که پالپ ملتهب می‌شود و بدن تلاش می‌کند با عامل آن مبارزه نماید، فشاری که در این ناحیه ایجاد می‌شود درد خفیف تا شدید ممکن است ایجاد نماید.

 

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

  • پالپیت برگشت ‌پذیر

همان طور که از نام آن پیداست، این وضعیت برگشت ‌پذیر  است. به این معنی که در صورتی که عامل ایجاد کننده درد برطرف شود، وضعیت بهبود می‌یابد. معمولاً پالپیت برگشت ‌پذی  درد خفیفی ایجاد می‌نماید. ممکن است هنگام خوردن غذاهای خیلی سرد، تنفس هوای سرد یا جویدن غذا احساس درد داشته باشید.

برخی موارد پالپیت برگشت ‌پذیر عبارتند از پوسیدگی دندان که هنوز به عصب نرسیده است، فرسایش مینای دندان، سوراخ کردن استخوان توسط دندانپزشک هنگام آماده کردن دندان برای روکش یا پرشدگی، شکستگی لایه مینا یا تراشیدن ریشه دندان در حین جرم‌گیری عمیق.

روش‌های درمان پالپیت برگشت ‌پذیر  عبارتند از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه برای کمک به معدنی زایی مجدد دندان. در واقع درمان اصلی این وضعیت شناسایی علت التهاب و برطرف کردن آن است.

 

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

  • پالپیت برگشت نا‌پذیر

پالپیت برگشت نا‌پذیر التهاب شدید پالپ دندان است که ممکن است پس از پالپیت برگشت ‌پذیر و عدم برطرف کردن عامل آن، اتفاق بیفتد.

دلایل ایجاد پالپیت برگشت نا‌پذیر به صورت زیر است:

  • پوسیدگی یا خالی شدن ناحیه بسیار نزدیک به پالپ
  • افزایش جریان خون به پالپ یا کاهش آن در اثر درمان ارتودنسی یا وارد آمدن ضربه آن
  • پوسیدگی عمودی بسیار عمیق که از مینا عبور کرده و به پالپ رسیده است

پالپیت برگشت نا‌پذیر ممکن است همراه با درد شدید بوده و یا اصلاً هیچ علامتی نداشته باشد. ممکن است با کمترین تغییرات دمایی در دهان مانند خوردن غذاهای هم دمای اتاق، احساس درد داشته باشید. درد دندان ممکن است طول بکشد. در صورتی که با خوردن غذای بسیار سرد دچار دندان درد می‌شوید و درد آن بیشتر از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد ممکن است دچار پالپیت شده باشید.

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

عفونت دندان برگشت ‌پذیر

تنها راه درمان این نوع پالپیت، درمان ریشه (عصب ‌کشی) و یا کشیدن دندان است. عصب‌ کشی درد را آرام می کند چرا که دندانپزشک بخش‌های ملتهب و عفونی پالپ را تخلیه نموده و دندان را با مواد مخصوصی به نام گاتاپرچا پر می‌کند. اگر چه این کار فشار و درد را برطرف مینماید اما در صورتی که آسیب ‌دیدگی دندان خیلی زیاد باشد تنها راه درمان کشیدن دندان است.

توجه داشته باشید که پالپیت خواه برگشت پذیر باشد خواه برگشت‌ناپذیر، می‌تواند وضعیتی بسیار دردناک باشد. به هر صورت هنگامی که درد دندان را تجربه می‌کنید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.