در مقاله قبل راجع به انواع ترک دندان برای شما توضیح دادیم و گفتیم آسیب های دندانی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند و دو نوع از آنها را توضیح دادیم. ترک های مویی و شکستگی کاسپ دندان. در این مقاله به دیگر انواع ترک یا شکستگی دندان خواهیم پرداخت.

دندان ترک خورده ( Cracked tooth )

دندان ترک خورده تحت عنوان شکستگی ناکامل دندان تعریف می شود که از تاج دندان آغاز می شود و تا زیر لثه ادامه پیدا می کند. مسیر ترک دندان معمولاً مزیال- دیستال است. این ترک ممکن است تنها از یک لبه یا از هر دو لبه حاشیه ای دندان فراتر برود. عمق عمودی ترک می تواند متفاوت باشد.

ترک می تواند به طور کامل داخل تاج دندان باشد، یا اینکه می تواند به صورت عمودی تا قسمت داخلی دندان امتداد پیدا کند. ترک دندان بیشتر از شکستگی کاسپ در مرکز و به صورت اکلوزال واقع می شود. بعلاوه، از آنجا که ترک دندان ممکن است به جای لترال (جانبی) به صورت آپیکال امتداد پیدا کند، احتمال مشکلات و پاتوژن های مربوط به پالپ و پری آپیکال بیشتر خواهند بود.

تعیین محل و مقدار دقیق ترک می تواند دشوار باشد. برخی ترک ها با بزرگنمایی یا بواسطه انباشته شدن باکتری به راحتی قابل مشاهده هستند. بعلاوه، برخی ترک ها با اکسپلورر دندانپزشکی قابل شناسایی هستند زیرا منجر به جدا شدن مینای دندان می شوند.

با این حال، مقدار ترک روی سطح مینای دندان هیچ رابطه مستقیمی با مقدار ترک آپیکال ندارد. علائمی که بیماران مختلف تجربه می کنند نیز متفاوت هستند. برخی بیماران با تغییر دما یا گاز زدن درد احساس می کنند. دیگر بیماران ممکن است هیچ علامتی مشاهده نکنند.

فشار اکلوزال شدید از جمله عواملی هستند که منجر به ایجاد ترک دندان می شوند. تضعیف ساختار دندان در نتیجه وجود ترمیم های موجود نیز می تواند از جمله عواملی باشد که در ایجاد ترک دندان نقش دارد. کاسپ هایی که از زیر یا از لبه های حاشیه ای پوسیده یا خراب شده اند، موقعیت لازم برای ترک دندان را بوجود می آورند. برداشتن ترمیم قدیمی برای ارزیابی مقدار و عمق ترک دندان توصیه می شود.

تست های تشخیصی متعددی برای موقعیت ترک دندان وجود دارند. برداشتن ترمیم های قدیمی با وجود ترک، نخستین کاری است که باید انجام شود. ابزارهایی که برای بزرگنمایی استفاده می شوند از بهترین کمک ها برای ارزیابی مقدار ترک دندان هستند.

ترک ممکن است در امتداد کف پالپ، از سمت مزیال به سمت دیستال مشاهده شود امتداد ترک دندان از کف پالپ برای “دنبال کردن” آپیکال ترک دندان می تواند اطلاعات مربوط به عمق و نزدیکی به عصب را ارائه دهد.

در صورتی که ترک به صورت آپیکال تا منطقه اینترپروکسیمال (بین دندانی) امتداد پیدا کند، از پروب پریو (پیرامونی) می توان برای ارزیابی خطوط باریک/ مجزای تحلیل استخوان به صورت عمودی تا پایین ریشه دندان استفاده کرد. این یکی از علائم پاتوژنیک شکستگی ریشه دندان است. ایجاد لکه روی دندان، عبور نور از دندان یا “wedging” از جمله تکنیک هایی هستند که برای ارزیابی مقدار ترک دندان مورد استفاده قرار می گیرند. حیات پالپ و علائم بیمار در تعیین میزان ترک کمک کننده هستند. اندازه و علائم ترک های دندان ها فوق العاده متفاوت می باشند.

درمان های ترک دندان ها متفاوتند و به مقدار ترک، تجربه دندانپزشک، علائم و نظر بیمار بستگی دارند. کاملاً مشهود است که درمان ریشه در صورتی امکان پذیر است که علائم پالپ و پری آپیکال لازم وجود داشته باشند. اما درمان دندان ترک خورده می تواند به اندازه جایگذاری مستقیم ترمیم دندان برای پوشش جزئی یا کلی کاسپ محدود باشد. بسته به اندازه و عمق ترک دندان و نیز انسجام ساختاری باقیمانده از دندان، دندانپزشک باید تصمیم بگیرد چه شکلی از درمان صحیح تر است.

دو نیم شدن دندان ( Split Tooth )

“دو نیم شدن دندان” به عنوان شکستگی کامل دندان تعریف می شود که از تاج دندان آغاز می شود و تا زیر لثه امتداد پیدا می کند. این نوع ترک عموماً از هر دو لبه و سطوح نزدیک به مرکز دندان از بالا آغاز می شود و تا نزدیکی های مرکز دندان در ریشه امتداد پیدا می کند. دندانی که دو نیم شده است، نقطه پایانی دندان ترک خورده است! اجزاء دندان کاملاً از یکدیگر جدا می شوند. ممکن است دندان ناگهان دو نیم شود، اما عموماً نتیجه رشد یک ترک در دراز مدت است.

باز هم باید اشاره کرد عادات آسیب زننده ای مانند براکسیسم، بیش فعالی اکلوژن، جویدن یخ، و دیگر عادات این چنین می توانند منجر به بروز ترک دندان، و در نهایت، دو نیم شدن آن شوند. بنابراین، گاهی اوقات، و نه همیشه، ممکن است با جویدن درد بوجود بیاید.

جدا شدن بخشی از دندان ممکن است قابل مشاهده باشد یا با تکنیک ” wedging” از هم جدا شوند. گاهی اوقات، دندان از محلی دو نیم می شود که تنها یک ریشه تحت تأثیر قرار گرفته است. در این موارد، این امکان وجود دارد که “تکه جدا شده” دندان را برداشت و دندان باقی مانده را نجات داد. با برداشتن دندان، باید به روش های جایگزینی دندان فکر کرد.

ترک عمودی دندان ( Vertical Root Fracture )

ترک عمودی دندان به ترک ناکاملی گفته می شود که در ریشه دندان، در مسیر باکال (گونه ای)- لینگوال (زبانی) بوجود می آید. ترک می تواند به اندازه ریشه دندان یا قسمت کوتاه تری از آن، در امتداد هر بخشی از ریشه دندان باشد. ممکن است هیچ علامت یا نشانه ای با ترک دندان مشاهده نشود. در اکثر مواقع، در مراجعات عادی به دندانپزشکی و در تصاویر پری آپیکال رادیو گرافی با اشعه ایکس کشف می شوند.

عمدتاً همه ترک های عمودی ریشه دندان با سوابق درمان های ریشه دندان همراه هستند. وجود یک رگه سینوس یا یک پاکت پریودنتال عمودی باریک در امتداد سطح ریشه، با ترک عمودی ریشه دندان همراه است.

پیشگیری از ترک عمودی دندان حائز اهمیت است. هر چه قسمت هایی که از دندان طی درمان ریشه تخلیه می شوند کمتر باشند، ساختار دندان از انسجام بیشتری برخوردار خواهد بود و عمر دندان افزایش خواهد یافت. در صورت امکان باید از استفاده از پست اجتناب نمود. طی فرایند تراشکاری دندان باید کمترین فشار به دندان وارد شود. پوشش دادن کاسپ دندان پس از درمان ریشه همیشه توصیه می شود.