تّرّک! اصطلاحی است که احساس ناراحتی یا نگرانی را منتقل می کند. به عنوان مثال:

• یک ترک روی صندلی چوبی: آیا با نشستن کسی روی آن می شکند؟
• ترک روی کف زمین: آیا اگر کسی روی آن راه برود زمین خواهد خورد؟
• یک ترک روی شاخه درخت: آیا احتمال شکسته شدن آن وجود دارد؟

همه پرسش هایی که مطرح شدند، پرسش های مهمی هستند که در خصوص ترک هایی که توصیف شدند مطرح می شوند. همه این پرسش ها نگران کننده هستند، اما وضعیت هایی قابل مدیریت می باشند صندلی را می توان چسب زد، کف زمین را می توان کفپوش زد و صاف کرد، و شاخه درخت را می توان ترمیم کرد.

دندان ترک خورده چطور؟ این وضعیت نیز آزار دهنده است. اما موقعیتی است که نگران کننده تر است. بسته به موقعیت و میزان شکستگی، نتیجه ممکن است فاجعه بار باشد. دندان ممکن است از دست برود! این مشکل پیچیده می تواند نگرانی های احساسی، مالی، و عملکردی بوجود بیاورد.

پرسش این است: آیا می توان ترک دندان را شناسایی نمود؟ آیا می توان نتایج ترک خوردن دندان را پیش بینی کرد تا از فجایع دندانی پیشگیری نمود؟ در این مقاله با انواع ترک دندان و درمان های آنها آشنا خواهیم شد. در صورتی که دندانپزشک درک درستی از منشاء ترک دندان، علل بروز آن، علائم، و پیش بینی وضعیت آن داشته باشد، می تواند تشخیص درست تری داشته باشد و با بیمار ارتباط بهتری برقرار کند و از بروز فاجعه برای بیمار پیشگیری نماید.

ترک خوردن دندان یکی از شایع ترین اتفاقات دندانی است. دندانپزشک ها هر روز شاهد حضور بیمارانی در مطب های خود هستند که برای ترک خوردن دندان های خود مراجعه می کنند. شناسایی ترک دندان و برنامه ریزی برای طرح درمانی برای طول عمر بیشتر دندان، عاملی حیاتی است که به بیمار کمک می کند دندان های خود را حفظ کند.

یکی از مهم ترین نکاتی که در خصوص مشاهده ترک دندان باید مد نظر قرار داد این پرسش است که چه زمانی باید برای درمان آن اقدام نمود. آیا باید دندان را حفظ کرد، روی آن روکش قرار داد، یا آن را کشید؟ همه این درمان ها ممکن هستند. شناسایی و دسته بندی ترک های دندان می تواند راهی برای هدایت طرح درمان و نتایج آن باشد. بسیاری از دندان هایی که ترک دارند را می توان نجات داد! نکات کلیدی، شناسایی، درک علائم و نشانه ها، و مشخص نمودن زود هنگام آنها است.

انواع ترک و شکستگی دندان

انجمن اندودنتیست های آمریکا پنج نوع ترک و شکستگی دندان را شناسایی کرده است:

ترک های مویی Craze lines

ترک های مویی ترک های بسیار ریزی (میکرو) هستند که تنها روی مینای دندان بوجود می آیند. بعلاوه، گاهی اوقات شکستن مینای دندان نیز نامیده می شوند. ترک های بسیار ریز یا همان ترک های میکرو تنها داخل مینای دندان بوجود می آیند. این نوع ترک ها به داخل لایه عاج دندان نفوذ پیدا نمی کنند.

همه دندان ها ترک مویی دارند. این نوع ترک ها اغلب به شکل شیارهای عمودی در مینای دندان های جلو مشاهده می شوند. این نوع ترک ها روی لبه های حاشیه ای نیز مشاهده می شوند. با عبور نور از دندان Trans-illumination می توان دید واضحی از ترک های مویی داشت.

تروماهای دندانی (ضربه هایی که به دندان ها وارد می شوند) می توانند موجب بروز ترک های مویی شوند. این تروماها می توانند نتیجه یک ضربه ناگهانی یا یک فشار فانکشنال باشند که مکرراً وارد می شوند، مانند براکسیسم (دندان قروچه یا فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر) و فعالیت بیش از حد دندان ها.

عموماً ترک های مویی دندان ها هیچ علامت یا نشانه ای ندارند و درمان این نوع ترک ها می تواند تنها به دلیل زیبایی انجام شود، اما پیشگیری از پیشرفت آنها بسیار کمک کننده است. برای پیشگیری از بروز آنها توصیه می شود از براکسیسم، فعالیت بیش از حد دندان ها، و تروماهای شدید فشارهای اکلوزال، پیشگیری نمود.

شکستگی کاسپ دندان Fractured cusp

شکستگی کاسپ به شکستگی کامل یا ناکامل تاج دندان گفته می شود که تا زیر بافت لثه امتداد پیدا می کند. گستره و میزان شکستگی کاسپ دندان می تواند متفاوت باشد. شایع ترین قسمت های کاسپ که شکسته می شوند، قسمت های لینگوال کاسپ دندان های مولر فک پایین، و کاسپ های باکال دندان های مولر فک بالا هستند.

این نوع شکستگی ها از سطح اکلوزال آغاز می شوند و در امتداد لثه، در کنار شیارهای باکال یا لینگوال، یا لبه های حاشیه ای مزیال یا دیستال ادامه می یابند. تروماها یا فشارهای اکلوزال در بوجود آمدن این نوع شکستگی ها نقش حیاتی ایفا می کنند. تخریب کاسپ از زیر ترمیم های موجود دندانی نیز می تواند عامل تعیین کننده ای باشد. کاسپ شکسته می تواند ترک بردارد یا هنگام بروز حوادث تروماتیک به طور کامل جدا شود. تکه دندان جدا شده ممکن است به بافت لثه متصل باشد و نیاز به جدا شدن داشته باشد.

قسمت های باقی مانده از دندان که بدون پوشش و قابل مشاهده هستند می توانند نسبت به دما حساس باشند تا زمانی که مجدداً ترمیم و احیاء شوند. یا اینکه، قبل از شکستن کامل کاسپ، بیمار ممکن است از قرار دادن دندان ها روی یکدیگر یا حساسیت به دما شکایت داشته باشد. شکایت هایی که بیمار از قرار دادن دندان ها روی یکدیگر دارد عموماً بواسطه فشار و یا دردی است که با آزاد شدن فشار قرار گرفتن دندان ها روی یکدیگر وارد می شود. با بیرون آوردن کاسپ شکسته، از درد قرار گرفتن دندان ها روی یکدیگر کاسته می شود.

عبور نور از دندان می تواند در شناسایی شکستگی کاسپ کمک کننده باشد. نور تابانده شده از داخل تکه شکسته به بقیه دندان نفوذ نخواهد کرد. بسته به میزان شکستگی، می توان برای حفظ دندان اقدام نمود. در صورتی که مقدار شکستگی کاسپ چشمگیر باشد، ممکن است درمان ریشه (عصب کشی) یا فرایند افزایش طول تاج دندان نیاز باشد. برای دندان هایی که علائم اولیه شکستگی کاسپ را از خود نشان می دهند، پوشش دادن روی کاسپ با استفاده از روکش دندان توصیه می شود.

در مقاله بعد به معرفی سه نوع دیگر از ترک ها یا شکستگی های دندان خواهیم پرداخت…