درمان ریشه چیست؟

هنگامی که پالپ دندان در اثر جراحت یا پوسیدگی و عفونت به شدت آسیب می‌بیند، دندان تحت درمان ریشه قرار می‌گیرد. پالپ به محفظه داخلی دندان گفته می‌شود که حاوی رگهای خونی و عصبی می‌باشد.

 

 

طی درمان ریشه محفظة پالپ دندان تخلیه و ضد عفونی و پاک‌سازی می‌شود. سپس دندان با مواد مخصوصی به نام گاتاپرچا پر می‌شود. به این روش درمانی درمان ریشه یا عصب ‌کشی گفته می‌شود. این روش متداول میزان موفقیت بالایی داشته و نتایج قابل پیش ‌بینی ارائه می‌کند. در صورتی که این درمان انجام نشود، باید دندان کشیده شود. بنابراین عصب‌ کشی به منظور نجات دندان انجام می‌شود.

درمان ریشه در چه شرایطی انجام می‌شود؟

در صورتی که پالپ دندان آسیب غیر قابل برگشت دیده باشد تنها گزینه درمانی عصب‌ کشی است. آسیب ‌دیدگی پالپ تنها معمولاً در اثر پوسیدگی‌های عمیق و گسترده، ترک‌ خوردگی، جراحت یا نشت ترمیم دندان اتفاق می‌افتد.

اگر چه درمان ریشه معمولی میزان موفقیت بالا (بیش از 97% در یک دوره هشت ساله) دارد اما گاهی اوقات با این روش نمی‌توان تمامی منبع عفونت را خارج نمود در نتیجه علایم دندان همچنان باقی می‌ماند.

 

درمان دندان در خارج از دهان (اپیکواِکتومی)

در صورتی که علائم مشکلات دندانی پس از درمان ریشه معمولی برطرف نشد و مشخص شد عامل آسیب‌ دیدگی دندان پری اپیکال (پیرامون ریشه) بوده و منشأ میکروبی دارد، رویکرد دیگری در نظر گرفته می‌شود. در این روش جراحی کوچک میکروسکپی در پیرامون نوک ریشه و رتروفیل (پر کردن نوک ریشه) انجام شده و آخرین تلاش برای نجات دندان صورت می‌گیرد.

خوشبختانه نتایج این عمل میکروسکوپی در دهه اخیر تا حد قابل توجهی بهبود یافته است. علت آن تا حد زیادی مربوط به پیشرفت علم مواد و روش‌های جراحی و همچنین بهبود ابزارها و تجهیزات تشخیصی می‌باشد. در نتیجه میزان موفقیت آن تا حد قابل ملاحظه‌ ای افزایش یافته است.

با این حال در درصد کمی از موارد که درمان مجرای ریشه با شکست مواجه می‌شود، هنگامی که دسترسی به ریشه دندان برای اپیکواِکتومی (قطع نوک ریشه دندان) امکان ‌پذیر نباشد، روش جایگزین به نام اپیکواِکتومی (intentional replantation) انجام می‌شود. در اپیکواِکتومی دندان، ابتدا دندان با ملایمت از جای خود در آورده می‌شود. در خارج از دهان عمل اپیکواِکتومی و رتروفیل انجام شود و سپس دندان دوباره‌ در حفره دندانی کاشته می‌شود.

 

 

دو فاکتور بسیار مهم در موفقیت اپیکواِکتومی وجود دارد که عبارتند از:

1) کوتاه بودن مدت زمانی که دندان خارج از دهان قرار دارد (کمتر از 10 دقیقه)

2) نحوه کشیدن دندان که باید غیر آسیب ‌زا باشد.

هنگامی که دستور العمل اپیکواِکتومی به دقت رعایت شده و انتخاب روش درمانی به درستی صورت گرفته باشد، میزان موفقیت این درمان بالا است.

در چه شرایطی اپیکواِکتومی انجام می‌شود؟

زمانی که موفقیت جراحی اپیکواِکتومی امکان‌ پذیر نباشد، گزینه اپیکواِکتومی یا کشیدن دندان مطرح می‌شود. اپیکواِکتومی دندان راه حلی است که تنها در شرایط خاصی انجام شود. شرایط لازم برای انجام عمل اپیکواِکتومی دندان به صورت زیر است:

1- اصلاح و بازسازی درمان اولیه ریشه به روش جراحی یا غیر جراحی توسط درمان مجدد ریشه یا اپیکواِکتومی، با احتمال موفقیت معقول قابل انجام نیست (برای مثال در شرایطی که مجرای ریشه به خوبی درمان شده و با موانع کرونال پر شده است).

2- ترمیم کرونال با کیفیت بالا استفاده شده و هیچ گونه نشت کرونال (نشت از ناحیه تاج دندان) وجود ندارد.

3- عفونت محدود به نوک ریشه بوده و هیچ بیماری لثه یا شکستگی یا ترک خوردگی وجود ندارد.

4- ریشه دندان به گونه ‌ای است که می‌توان آن را به راحتی کشیده و دوباره پس از آن به راحتی در حفره دندان کاشت (هیچ انحنای تیز یا ریشه نازکی وجود نداشته و ریشه‌ ها به شکل ایده‌آل مخروطی هستند).

5- بیمار کاملاً از خطرات احتمالی و مراقبت‌های پس از عمل آگاهی داشته انگیزه کافی برای نجات دندان دارد.

در صورتی که معیارهای گفته شده وجود داشته باشد و انجام اپیکواِکتومی معمولی وجود نداشته باشد عمل درمان دندان در خارج از دهان و بازکاشت آن انجام می‌شود.