عصب‌کشی یا درمان ریشه دندان

عصب‌کشی یا درمان ریشه دندان برای ترمیم و نجات دندانی که دچار عفونت شده یا به شدت آسیب دیده است، انجام می شود. در فرایند عصب ‌کشی، بخش آسیب‌دیده دندان (پالپ) تخلیه، تمیز و ضد عفونی می‌شود. پالپ بخش مرکزی دندان است که در آن عصبها و رگهای خونی قرار دارند. سپس فضای خالی با مواد مخصوصی پر شده و دندان مهر و موم می‌گردد تا راهی برای نفوذ باکتری‌ها وجود نداشته باشد. متداول‌ترین دلایل نیاز به عصب‌ کشی عبارت است از ترک خوردگی، پوسیدگی عمیق، درمان‌های دندانپزشکی مکرر در دندان و یا وارد آمدن ضربه به دندان.

در صورتی که فکر می‌کنید نیاز به عصب‌ کشی دارید، به دندانپزشک مراجعه کنید. برای عصب‌ کشی ممکن است به چند جلسه مراجعه نیاز داشته باشید. مراحل درمان معمولاً به صورت زیر است:

1. عکس پرتوی ایکس از دهان : در صورتی که دندانپزشک شک داشته باشد شما نیاز به عصب‌ کشی دارید یا خیر، ابتدا عکس پرتو ایکس از دندان می‌گیرد تا موقعیت دقیق پوسیدگی مشخص شود.
2. تزریق بی‌حسی: ناحیه اطراف دندان با تزریق مواد بی‌حسی، بی‌حس می‌شود تا بیمار در حین درمان دچار درد و ناراحتی نشود. برخلاف تصور مردم درد عصب‌کشی بیشتر از پر کردن دندان نیست.
3. پالپکتومی: سوراخی در دندان ایجاد شده و از طریق آن  بخش عفونی و بیمار دندان تخلیه می‌شود.
4. پر کردن دندان: محفظه خالی شده با مواد مخصوصی ( گاتا پرچا) پر شده و سپس با چسب دندان روی آن کاملاً بسته و مهر و موم می‌شود.

عصب‌کشی یا درمان ریشه دندان

مراقبت از دندان پس از عصب‌کشی

در صورتی که از دندان عصب ‌کشی شده، خوب مراقبت کنید می‌تواند تا آخر عمر برایتان کار کند. میزان موفقیت عصب ‌کشی بالاست. در اینجا چند توصیه ساده برای مراقبت از دندان پس از عصب‌کشی آمده است:

• بهداشت دهان را رعایت کنید: روزی دو مرتبه مسواک بزنید و حداقل یک بار نخ دندان بکشید. مراقبت از دندان‌ها می‌تواند جلوی مشکلات دندانی در آینده را بگیرد.
•  در فواصل منظم به دندانپزشک مراجعه کنید: جرم‌گیری و معاینات منظم توسط دندانپزشک می‌تواند مانع بروز مشکلات جدی دهان و دندان شود.
• از جویدن غذاهای سفت خودداری کنید: گاز زدن و جویدن مواد یا غذاهای سفتی مانند یخ می‌تواند باعث ترک خوردن دندان شده و به مجرای ریشه آسیب وارد کند.

انواع آسیب های دندانی

وارد شدن آسیب و تروما به دندانها عموما طی فعالیتهای ورزشی و ضربات وارد شده به ناحیه سر و گردن صورت میگیرد. این حوادث بسته به شدت خود میتوانند به شکسته شدن قسمتی از دندان (chipped teeth) لق شدن آن (dislodged teeth) و یا حتی خارج شدن کامل دندان از socket خود (avulsed teeth) بینجامند.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

درمان حوادث تروماتیک دندانها بسته به نوع آسیب و تروما, موقعیت و شدت آن متغیر است. هر نوع حادثه دندانی حتی اگر خفیف نیز باشد نیازمند معاینه سریع توسط متخصص است. گاهی اوقات دندانهای مجاور نیز درگیر میشوند که تشخیص آنها, تنها توسط تستهای دندانی مخصوص امکانپذیر است. در ادامه به بررسی حوادث دندانی شایع میپردازیم.

شکستگی دندان (Chipped or Fractured Teeth)

اگر شکستگی تاج دندان پالپ آنرا نیز درگیر کند نخست لازم است تا RCT صورت گیرد. از جمله علایم درگیری پالپ میتوان به وجود درد, حین نفس کشیدن از دهان و حین استفاده از نوشیدنیهای سرد اشاره نمود.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

در این مواقع توصیه میشود تا زمان مراجعه به متخصص, دندان خود را بر روی یک گاز مرطوب و تمیز فشار دهید و هیچگاه برای کنترل درد آن از مسکنهای موضعی نظیر آسپیرین استفاده نکنید. ترمیم نهایی دندان میتواند با کمک خود قطعه شکسته شده و همچنین درمانهای ترمیمی نظیر روکش و کامپوزیتها صورت گیرد.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

لق شدن دندان (Dislodged (Luxated) Teeth)

ضربه وارد شده به دندان میتواند موجب لق شدن و تغییر موقعیت دندان شود. در این موارد اگر دندان آسیب دیده و لق شده, دایمی باشد معمولا نیاز به RCT وجود دارد که باید چندین روز بعد از وارد شدن ضربه صورت گیرد. ممکن است دندان به طور موقت با ترکیباتی نظیر calcium hydroxide پر شود و پرکردگی دایمی کانالها مدتی بعد صورت گیرد.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

کودکان ۷-۱۲ ساله معمولا نیازی به درمان ریشه ندارند چرا که دندانهای آنها هنوز در حال رشد و تکامل است. چنین کودکانی باید تحت نظر متخصص باقی بمانند تا در صورت وقوع تغییرات نامطلوب اقدامات مربوطه به موقع صورت گیرند. از اینرو به چندین جلسه follow-up نیاز خواهد بود. مطالعات صورت گرفته حاکی از آن هستند که سلولهای بنیادین موجود در پالپ دندانهای جوان میتوانند امکان ترمیم پالپ بر اثر عفونت یا trauma را فراهم کنند.

خارج شدن دندان از Socket خود (Knocked-Out (Avulsed) Teeth)

در مواردی که دندان به طور کامل از socket خود خارج میشود حفظ زمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و مراجعه به متخصص باید تا ۳۰ دقیقه بعد از وقوع حادثه صورت گیرد.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

سالانه بیش از ۵ میلیون دندان بر اثر حوادث گوناگون Avulsed میشوند با انجام اقدامات به موقع میتوان این دندانها را با موفقیت به جای خود بازگرداند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.

• سریعا دندان را یافته و به هیچ وجه آنرا در محل حادثه رها نکنید. برداشتن دندان باید از ناحیه تاج آن صورت گیرد نه از ریشه.
• اگر دندان کثیف آست به آرامی آنرا با آب بشویید. برای شست و شو از ترکیبات شیمیایی استفاده نکنید و از سایش آن حین شست و شو خودداری کنید. دندان را خشک نکرده و از پیچیدن دستمال به دور آن اجتناب کنید.
• در صورت امکان دندان را فورا به داخل socket خود بازگردانید. هر چه دندان سریعتر به جای خود بازگردد امکان نجات آن بیشتر است. برای این کار دندان را به آرامی با انگشتان خود به داخل socket بازگردانید و به آرامی دهان خود را بسته و آنرا فشار دهید.
• دندان را همواره مرطوب نگه دارید. اگر امکان بازگردانی دندان به داخل socket وجود ندارد میتوانید دندان را داخل محلولهای مخصوص این کار و یا در شیر قرار دهید. آب معمولی برای نگهداری طولانی مدت دندان توصیه نمیشود چرا که تحمل سلولهای سطح ریشه دندان به آب در طولانی مدت بالا نیست.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )

پس از مراجعه به متخصص ریشه، دندان آسیب دیده ارزیابی شده و توسط splintهایی به مدت چندین هفته در محل خود محکم میشود. بسته به مرحله تکامل ریشه دندان RCT یک یا دو هفته بعد صورت میگیرد.

شکستگی ریشه دندان

حوادث تروماتیک میتوانند به شکستگی افقی ریشه دندان نیز منجر شوند محل شکستگی در سلامت آتی دندان نقشی به سزا دارد. اگر محل شکستگی نزدیک به نوک ریشه باشد احتمال موفقیت بسیار بیشتر از زمانیست که شکستگی به CEJ نزدیک باشد. در این موارد نیز ممکن است برای مدتی نیاز به استفاده از splintها باشد.

دندان آسیب دیده ( تروماتیک )