نوشته‌ها

در مقاله قبل راجع به انواع ترک دندان برای شما توضیح دادیم و گفتیم آسیب های دندانی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند و دو نوع از آنها را توضیح دادیم. ترک های مویی و شکستگی کاسپ دندان. در این مقاله به دیگر انواع ترک یا شکستگی دندان خواهیم پرداخت.

انواع ترک و شکستگی دندان

انواع ترک و شکستگی دندان

دندان ترک خورده ( Cracked tooth )

دندان ترک خورده تحت عنوان شکستگی ناکامل دندان تعریف می شود که از تاج دندان آغاز می شود و تا زیر لثه ادامه پیدا می کند. مسیر ترک دندان معمولاً مزیال- دیستال است. این ترک ممکن است تنها از یک لبه یا از هر دو لبه حاشیه ای دندان فراتر برود. عمق عمودی ترک می تواند متفاوت باشد.

ترک می تواند به طور کامل داخل تاج دندان باشد، یا اینکه می تواند به صورت عمودی تا قسمت داخلی دندان امتداد پیدا کند. ترک دندان بیشتر از شکستگی کاسپ در مرکز و به صورت اکلوزال واقع می شود. بعلاوه، از آنجا که ترک دندان ممکن است به جای لترال (جانبی) به صورت آپیکال امتداد پیدا کند، احتمال مشکلات و پاتوژن های مربوط به پالپ و پری آپیکال بیشتر خواهند بود.

تعیین محل و مقدار دقیق ترک می تواند دشوار باشد. برخی ترک ها با بزرگنمایی یا بواسطه انباشته شدن باکتری به راحتی قابل مشاهده هستند. بعلاوه، برخی ترک ها با اکسپلورر دندانپزشکی قابل شناسایی هستند زیرا منجر به جدا شدن مینای دندان می شوند.

با این حال، مقدار ترک روی سطح مینای دندان هیچ رابطه مستقیمی با مقدار ترک آپیکال ندارد. علائمی که بیماران مختلف تجربه می کنند نیز متفاوت هستند. برخی بیماران با تغییر دما یا گاز زدن درد احساس می کنند. دیگر بیماران ممکن است هیچ علامتی مشاهده نکنند.

فشار اکلوزال شدید از جمله عواملی هستند که منجر به ایجاد ترک دندان می شوند. تضعیف ساختار دندان در نتیجه وجود ترمیم های موجود نیز می تواند از جمله عواملی باشد که در ایجاد ترک دندان نقش دارد. کاسپ هایی که از زیر یا از لبه های حاشیه ای پوسیده یا خراب شده اند، موقعیت لازم برای ترک دندان را بوجود می آورند. برداشتن ترمیم قدیمی برای ارزیابی مقدار و عمق ترک دندان توصیه می شود.

تست های تشخیصی متعددی برای موقعیت ترک دندان وجود دارند. برداشتن ترمیم های قدیمی با وجود ترک، نخستین کاری است که باید انجام شود. ابزارهایی که برای بزرگنمایی استفاده می شوند از بهترین کمک ها برای ارزیابی مقدار ترک دندان هستند.

ترک ممکن است در امتداد کف پالپ، از سمت مزیال به سمت دیستال مشاهده شود امتداد ترک دندان از کف پالپ برای “دنبال کردن” آپیکال ترک دندان می تواند اطلاعات مربوط به عمق و نزدیکی به عصب را ارائه دهد.

در صورتی که ترک به صورت آپیکال تا منطقه اینترپروکسیمال (بین دندانی) امتداد پیدا کند، از پروب پریو (پیرامونی) می توان برای ارزیابی خطوط باریک/ مجزای تحلیل استخوان به صورت عمودی تا پایین ریشه دندان استفاده کرد. این یکی از علائم پاتوژنیک شکستگی ریشه دندان است. ایجاد لکه روی دندان، عبور نور از دندان یا “wedging” از جمله تکنیک هایی هستند که برای ارزیابی مقدار ترک دندان مورد استفاده قرار می گیرند. حیات پالپ و علائم بیمار در تعیین میزان ترک کمک کننده هستند. اندازه و علائم ترک های دندان ها فوق العاده متفاوت می باشند.

درمان های ترک دندان ها متفاوتند و به مقدار ترک، تجربه دندانپزشک، علائم و نظر بیمار بستگی دارند. کاملاً مشهود است که درمان ریشه در صورتی امکان پذیر است که علائم پالپ و پری آپیکال لازم وجود داشته باشند. اما درمان دندان ترک خورده می تواند به اندازه جایگذاری مستقیم ترمیم دندان برای پوشش جزئی یا کلی کاسپ محدود باشد. بسته به اندازه و عمق ترک دندان و نیز انسجام ساختاری باقیمانده از دندان، دندانپزشک باید تصمیم بگیرد چه شکلی از درمان صحیح تر است.

انواع ترک و شکستگی دندان

انواع ترک و شکستگی دندان

دو نیم شدن دندان ( Split Tooth )

“دو نیم شدن دندان” به عنوان شکستگی کامل دندان تعریف می شود که از تاج دندان آغاز می شود و تا زیر لثه امتداد پیدا می کند. این نوع ترک عموماً از هر دو لبه و سطوح نزدیک به مرکز دندان از بالا آغاز می شود و تا نزدیکی های مرکز دندان در ریشه امتداد پیدا می کند. دندانی که دو نیم شده است، نقطه پایانی دندان ترک خورده است! اجزاء دندان کاملاً از یکدیگر جدا می شوند. ممکن است دندان ناگهان دو نیم شود، اما عموماً نتیجه رشد یک ترک در دراز مدت است.

باز هم باید اشاره کرد عادات آسیب زننده ای مانند براکسیسم، بیش فعالی اکلوژن، جویدن یخ، و دیگر عادات این چنین می توانند منجر به بروز ترک دندان، و در نهایت، دو نیم شدن آن شوند. بنابراین، گاهی اوقات، و نه همیشه، ممکن است با جویدن درد بوجود بیاید.

جدا شدن بخشی از دندان ممکن است قابل مشاهده باشد یا با تکنیک ” wedging” از هم جدا شوند. گاهی اوقات، دندان از محلی دو نیم می شود که تنها یک ریشه تحت تأثیر قرار گرفته است. در این موارد، این امکان وجود دارد که “تکه جدا شده” دندان را برداشت و دندان باقی مانده را نجات داد. با برداشتن دندان، باید به روش های جایگزینی دندان فکر کرد.

انواع ترک و شکستگی دندان

انواع ترک و شکستگی دندان

ترک عمودی دندان ( Vertical Root Fracture )

ترک عمودی دندان به ترک ناکاملی گفته می شود که در ریشه دندان، در مسیر باکال (گونه ای)- لینگوال (زبانی) بوجود می آید. ترک می تواند به اندازه ریشه دندان یا قسمت کوتاه تری از آن، در امتداد هر بخشی از ریشه دندان باشد. ممکن است هیچ علامت یا نشانه ای با ترک دندان مشاهده نشود. در اکثر مواقع، در مراجعات عادی به دندانپزشکی و در تصاویر پری آپیکال رادیو گرافی با اشعه ایکس کشف می شوند.

عمدتاً همه ترک های عمودی ریشه دندان با سوابق درمان های ریشه دندان همراه هستند. وجود یک رگه سینوس یا یک پاکت پریودنتال عمودی باریک در امتداد سطح ریشه، با ترک عمودی ریشه دندان همراه است.

پیشگیری از ترک عمودی دندان حائز اهمیت است. هر چه قسمت هایی که از دندان طی درمان ریشه تخلیه می شوند کمتر باشند، ساختار دندان از انسجام بیشتری برخوردار خواهد بود و عمر دندان افزایش خواهد یافت. در صورت امکان باید از استفاده از پست اجتناب نمود. طی فرایند تراشکاری دندان باید کمترین فشار به دندان وارد شود. پوشش دادن کاسپ دندان پس از درمان ریشه همیشه توصیه می شود.

تّرّک! اصطلاحی است که احساس ناراحتی یا نگرانی را منتقل می کند. به عنوان مثال:

  • یک ترک روی صندلی چوبی: آیا با نشستن کسی روی آن می شکند؟
  • ترک روی کف زمین: آیا اگر کسی روی آن راه برود زمین خواهد خورد؟
  • یک ترک روی شاخه درخت: آیا احتمال شکسته شدن آن وجود دارد؟

همه پرسش هایی که مطرح شدند، پرسش های مهمی هستند که در خصوص ترک هایی که توصیف شدند مطرح می شوند. همه این پرسش ها نگران کننده هستند، اما وضعیت هایی قابل مدیریت می باشند صندلی را می توان چسب زد، کف زمین را می توان کفپوش زد و صاف کرد، و شاخه درخت را می توان ترمیم کرد.

دندان ترک خورده چطور؟ این وضعیت نیز آزار دهنده است. اما موقعیتی است که نگران کننده تر است. بسته به موقعیت و میزان شکستگی، نتیجه ممکن است فاجعه بار باشد. دندان ممکن است از دست برود! این مشکل پیچیده می تواند نگرانی های احساسی، مالی، و عملکردی بوجود بیاورد.

پرسش این است: آیا می توان ترک دندان را شناسایی نمود؟ آیا می توان نتایج ترک خوردن دندان را پیش بینی کرد تا از فجایع دندانی پیشگیری نمود؟ در این مقاله با انواع ترک دندان و درمان های آنها آشنا خواهیم شد. در صورتی که دندانپزشک درک درستی از منشاء ترک دندان، علل بروز آن، علائم، و پیش بینی وضعیت آن داشته باشد، می تواند تشخیص درست تری داشته باشد و با بیمار ارتباط بهتری برقرار کند و از بروز فاجعه برای بیمار پیشگیری نماید.

ترک خوردن دندان یکی از شایع ترین اتفاقات دندانی است. دندانپزشک ها هر روز شاهد حضور بیمارانی در مطب های خود هستند که برای ترک خوردن دندان های خود مراجعه می کنند. شناسایی ترک دندان و برنامه ریزی برای طرح درمانی برای طول عمر بیشتر دندان، عاملی حیاتی است که به بیمار کمک می کند دندان های خود را حفظ کند.

یکی از مهم ترین نکاتی که در خصوص مشاهده ترک دندان باید مد نظر قرار داد این پرسش است که چه زمانی باید برای درمان آن اقدام نمود. آیا باید دندان را حفظ کرد، روی آن روکش قرار داد، یا آن را کشید؟ همه این درمان ها ممکن هستند. شناسایی و دسته بندی ترک های دندان می تواند راهی برای هدایت طرح درمان و نتایج آن باشد. بسیاری از دندان هایی که ترک دارند را می توان نجات داد! نکات کلیدی، شناسایی، درک علائم و نشانه ها، و مشخص نمودن زود هنگام آنها است.

انواع ترک و شکستگی دندان

انجمن اندودنتیست های آمریکا پنج نوع ترک و شکستگی دندان را شناسایی کرده است:

انواع ترک و شکستگی دندان

انواع ترک و شکستگی دندان

ترک های مویی Craze lines

ترک های مویی ترک های بسیار ریزی (میکرو) هستند که تنها روی مینای دندان بوجود می آیند. بعلاوه، گاهی اوقات شکستن مینای دندان نیز نامیده می شوند. ترک های بسیار ریز یا همان ترک های میکرو تنها داخل مینای دندان بوجود می آیند. این نوع ترک ها به داخل لایه عاج دندان نفوذ پیدا نمی کنند.

همه دندان ها ترک مویی دارند. این نوع ترک ها اغلب به شکل شیارهای عمودی در مینای دندان های جلو مشاهده می شوند. این نوع ترک ها روی لبه های حاشیه ای نیز مشاهده می شوند. با عبور نور از دندان Trans-illumination می توان دید واضحی از ترک های مویی داشت.

تروماهای دندانی (ضربه هایی که به دندان ها وارد می شوند) می توانند موجب بروز ترک های مویی شوند. این تروماها می توانند نتیجه یک ضربه ناگهانی یا یک فشار فانکشنال باشند که مکرراً وارد می شوند، مانند براکسیسم (دندان قروچه یا فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر) و فعالیت بیش از حد دندان ها.

عموماً ترک های مویی دندان ها هیچ علامت یا نشانه ای ندارند و درمان این نوع ترک ها می تواند تنها به دلیل زیبایی انجام شود، اما پیشگیری از پیشرفت آنها بسیار کمک کننده است. برای پیشگیری از بروز آنها توصیه می شود از براکسیسم، فعالیت بیش از حد دندان ها، و تروماهای شدید فشارهای اکلوزال، پیشگیری نمود.

انواع ترک و شکستگی دندان

انواع ترک و شکستگی دندان

شکستگی کاسپ دندان Fractured cusp

شکستگی کاسپ به شکستگی کامل یا ناکامل تاج دندان گفته می شود که تا زیر بافت لثه امتداد پیدا می کند. گستره و میزان شکستگی کاسپ دندان می تواند متفاوت باشد. شایع ترین قسمت های کاسپ که شکسته می شوند، قسمت های لینگوال کاسپ دندان های مولر فک پایین، و کاسپ های باکال دندان های مولر فک بالا هستند.

این نوع شکستگی ها از سطح اکلوزال آغاز می شوند و در امتداد لثه، در کنار شیارهای باکال یا لینگوال، یا لبه های حاشیه ای مزیال یا دیستال ادامه می یابند. تروماها یا فشارهای اکلوزال در بوجود آمدن این نوع شکستگی ها نقش حیاتی ایفا می کنند. تخریب کاسپ از زیر ترمیم های موجود دندانی نیز می تواند عامل تعیین کننده ای باشد. کاسپ شکسته می تواند ترک بردارد یا هنگام بروز حوادث تروماتیک به طور کامل جدا شود. تکه دندان جدا شده ممکن است به بافت لثه متصل باشد و نیاز به جدا شدن داشته باشد.

قسمت های باقی مانده از دندان که بدون پوشش و قابل مشاهده هستند می توانند نسبت به دما حساس باشند تا زمانی که مجدداً ترمیم و احیاء شوند. یا اینکه، قبل از شکستن کامل کاسپ، بیمار ممکن است از قرار دادن دندان ها روی یکدیگر یا حساسیت به دما شکایت داشته باشد. شکایت هایی که بیمار از قرار دادن دندان ها روی یکدیگر دارد عموماً بواسطه فشار و یا دردی است که با آزاد شدن فشار قرار گرفتن دندان ها روی یکدیگر وارد می شود. با بیرون آوردن کاسپ شکسته، از درد قرار گرفتن دندان ها روی یکدیگر کاسته می شود.

عبور نور از دندان می تواند در شناسایی شکستگی کاسپ کمک کننده باشد. نور تابانده شده از داخل تکه شکسته به بقیه دندان نفوذ نخواهد کرد. بسته به میزان شکستگی، می توان برای حفظ دندان اقدام نمود. در صورتی که مقدار شکستگی کاسپ چشمگیر باشد، ممکن است درمان ریشه (عصب کشی) یا فرایند افزایش طول تاج دندان نیاز باشد. برای دندان هایی که علائم اولیه شکستگی کاسپ را از خود نشان می دهند، پوشش دادن روی کاسپ با استفاده از روکش دندان توصیه می شود.

در مقاله بعد به معرفی سه نوع دیگر از ترک ها یا شکستگی های دندان خواهیم پرداخت…

دندان ترک خورده یا شکسته می تواند موجب بروز درد های شدیدی شود، مخصوصاً اگر پالپ داخل آن پوشش محافظ خود را از دست داده باشد. پالپ همان جایی است که عروق خونی، اعصاب و بافت های همبند در آن وجود دارند و اگر این منطقه ملتهب یا عفونی شود، درد می تواند غیر قابل تحمل شود.

دندان آسیب دیده نیاز به درمان دندانپزشکی دارد، اما تا زمانی که برای درمان مراجعه می کنید می توانید چند راهکار را برای تسکین موقت درد امتحان کنید.

 

درمان ترک یا شکستگی دندان

 درمان ترک یا شکستگی دندان

بررسی بافت لثه توسط متخصص

باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید تا از آسیب بیشتر به دندان و بافت لثه پیشگیری نمایید. برای این کار تعلل نکنید، بسیاری از دندانپزشک ها برای مشکلات اورژانسی این چنین بیماران در برنامه خود یک جای خالی قرار می دهند.

تا آن زمان، دندان های خود را به آرامی روی یک تکه گاز استریل تمیز قرار دهید. اگر تنها یک تکه از دندان شکسته و کنده است، در صورت امکان می توانید تکه های شکسته را جمع کنید و زمانی که به دندانپزشک مراجعه می کنید آنها را با خود به همراه ببرید. هر چند دندانپزشک نمی تواند از تکه های شکسته دندان برای ترمیم آن استفاده کند، اما می تواند بررسی کند که آیا تکه کنده شده از مینای دندان جدا شده است یا بخشی از پر شدگی دندان است.

وقتی دندان ترک می خورد و کل دندان داخل دهان باقی می ماند، از جویدن یا گاز زدن غذا با آن خودداری کنید. ترک دندان ممکن است ریشه آن را درگیر کرده یا نکرده باشد، بنابراین، برای پیشگیری از تماس هر چیزی با دندان باید تمام تلاش خود را بکنید تا مانع بزرگتر شدن ترک و شکستن ریشه آن شوید.

از چه چیزهایی باید پرهیز نمود؟

اگر دندان شما شکسته یا ترک خورده است، و نمی توانید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید، هر کاری می توانید انجام دهید تا از شدیدتر شدن درد آن جلوگیری کنید. توجه داشته باشید که این راهکارها موقتی هستند زیرا تنها یک دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه می تواند عصب آسیب دیده دندان را درمان نماید. تا زمانی که به دندانپزشک مراجعه می کنید از انجام کارهای زیر اجتناب نمایید:

  • خوردن غذاها و نوشیدنی هایی که خیلی سرد یا خیلی داغ هستند: از آنجا که با ترک خوردن یا شکسته شدن دندان، عاج آن (بافتی که در زیر بیرونی ترین لایه مینای دندان قرار گرفته و پالپ را در بر می گیرد) بدون پوشش باقی می ماند، دماهای خیلی بالا یا خیلی پایین می توانند موجب بروز درد شوند.
  • خوردن غذاها و نوشیدنی های مملو از شکر یا حاوی اسید زیاد: زیرا می توانند عصب دندان را آزار دهند.

راهکارهایی برای کاهش درد

ممکن است این راهکارهای موقت در همه شرایط عملی نباشند (یا آنگونه که شما انتظار دارید جواب ندهند) اما می توانند تسکین مورد نیاز شما را فراهم آورند تا زمان مراجعه به دندانپزشک درد را طاقت بیاورید:

  • داروهای مسکن OTC مانند موترین یا ادویل (ایبوپروفن) یا تیلنول (استامینوفن) استفاده کنید. داروهای OTC داروهایی هستند که تهیه آنها از داروخانه نیاز به تجویز پزشک ندارد. مطمئن شوید که استفاده از این داروها یا هر داروی دیگری که دریافت می کنید برای شما بی خطر باشد. احتمالاً باید از مصرف آسپرین خودداری کنید، زیرا می تواند در ایجاد لخته خون اختلال ایجاد کند و اگر به درمان ریشه نیاز داشته باشید، می تواند موجب بروز مشکلاتی شود.
  • بین دندان هایی که ترک خورده اند یا ترک برداشته اند را نخ دندان بکشید. زدودن ذرات غذا و پلاک های روی دندان (لایه های نازک چسبناکی که روی دندان ها را پوشش می دهند و حاوی باکتری هستند) می تواند موجب کاهش درد شود. مراقب باشید نخ دندان را در عمق اطراف دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است فرو نکنید.
  • از روغن میخک استفاده کنید، که در اکثر عطاری ها پیدا می شود. بی حس کننده ای طبیعی که بیش از یک قرن در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفته است. یک تکه پنبه را به روغن میخک آغشته کنید، سپس تکه پنبه را روی یک تکه پارچه قرار دهید تا روغن اضافی آن را بگیرد. تکه پنبه را به مدت ۱۰ ثانیه روی دندانی که درد دارد قرار دهید، اما از قورت دادن روغن اجتناب نمایید.
  • از بی حس کننده های دندانی OTC استفاده نمایید، مانند اوراژل (بنزوکائین) یا آنبسول (لیدوکائین)، که می توانید آنها را از اکثر داروخانه ها تهیه نمایید. یا اینکه می توانید دندان آسیب دیده را با موادی که برای پر کردن موقت دندان استفاده می شوند، سیل (مهر و موم) کنید.
  • حین خواب سر خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. التهاب عصب که با ترک یا شکستگی دندان همراه است بسیار دردناک است و اغلب موجب بروز ناراحت کننده ترین دندان دردها می شود. بالا قرار دادن سر هنگام استراحت می تواند موجب کاهش مقداری از فشاری شود که به دندان وارد می شود.
  • دهان خود را با محلول آب ولرم و نمک شستشو دهید. این کار را دو تا سه مرتبه در طول روز انجام دهید. نمک مانند یک ماده ضد عفونی کننده عمل می کند و موجب زدودن باکتری از منطقه عفونی می شود.ترک یا شکستگی دندان

 

درمان ترک یا شکستگی دندان

درمان ترک یا شکستگی دندان

درمان تخصصی دندان شکسته

دندانپزشک پس از ارزیابی آسیب های دندان مشخص خواهد کرد بهترین راهکار برای ترمیم دندان کدام است. دندان ترک خورده یا شکسته ای که موجب بروز درد می شود، احتمالاً باید تحت درمان ریشه قرار گیرد تا پالپ آن درمان شود و درد آن برای همیشه از بین برود. پالپ دندان از تاج تا نوک ریشه امتداد دارد، جایی که به بافت های اطراف آن متصل می شود. هر چند پالپ در طول رشد دندان حائز اهمیت است، اما وقتی دندان به بلوغ می رسد، بدون وجود آن نیز می تواند دوام بیاورد.

درمان آسیب هایی که به پالپ دندان (عصب) وارد می شوند درمان ریشه یا درمان اندودانتیک نامیده می شوند. اما نوع درمان برای دندان های آسیب دیده به نوع دندان (شیری یا دائمی)، مرحله رشد آن، و ویژگی های آسیب بستگی دارد.

پیشگیری از شکستن یا ترک خوردن دندان

بی شک وقتی با شکستن یا ترک خوردن یک دندان خود مواجه می شوید، نمی خواهید یک بار دیگر آن را تجربه کنید. نسبت به شایع ترین علل بروز اینگونه مشکلات هوشیار باشید و برای پیشگیری از آنها تمام تلاش خود را بکنید:

  • جویدن و گاز زدن غذاهای سفت مانند مغزها یا آبنبات های سفت.
  • گاز زدن اشیاء سفت مانند خودکار یا مداد.
  • ساختار شکننده و آسیب پذیر دندان پس از درمان ریشه.
  • ترمیم های قدیمی که به تدریج از ساختار دندان جدا می شوند.
  • دندان قروچه (فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر)- محافظ دندان شبانه یا نایت گارد می تواند کمک کننده باشد.
  • ضربه به صورت و دندان.