اَپِکسیفیکاسیون Apexification فرایندی است که دندانپزشک یا اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) آن را برای بستن انتهای سر باز ریشه دندان دنجام می دهد. این درمان اغلب برای درمان دندان های دائمی استفاده می شود که ریشه های آنها به طور کامل شکل نگرفته است و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود. درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است. اپکسیفیکاسیون اغلب فرایند موفقیت آمیزی است، با این حال، برخی نمونه ها هستند که مانع انتهای ریشه به خوبی شکل نمی گیرد یا فرایند جذب ادامه پیدا می کند. موقعیت های این چنین ممکن است به درمان جراحی انتهای ریشه یا کشیدن دندان نیاز داشته باشند.
مقالات مرتبط با اپکسیفکاسیون
نمونه درمان های مرتبط با اپکسیفکاسیون
اَپِکسیفیکاسیون Apexification فرایندی است که دندانپزشک یا اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) آن را برای بستن انتهای سر باز ریشه دندان دنجام می دهد. این درمان اغلب برای درمان دندان های دائمی استفاده می شود که ریشه های آنها به طور کامل شکل نگرفته است و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود. درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است. اپکسیفیکاسیون اغلب فرایند موفقیت آمیزی است، با این حال، برخی نمونه ها هستند که مانع انتهای ریشه به خوبی شکل نمی گیرد یا فرایند جذب ادامه پیدا می کند. موقعیت های این چنین ممکن است به درمان جراحی انتهای ریشه یا کشیدن دندان نیاز داشته باشند.
آیا به دنبال جراح و متخصص درمان ریشه و عصب کشی در تهران میگردید؟؟؟
هم اکنون با ما تماس بگیرید :)
مقالات مرتبط با اپکسیفکاسیون
نمونه درمان های مرتبط با اپکسیفکاسیون
مراقبتهای دهان و دندان با آغاز بارداری متوقف نمیشوند. در واقع، حفظ سلامت دهان و دندان در این دوران از اهمیت بیشتری برخوردار است: زیرا در این دوران خطر گسترش پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه و دیگر مشکلات افزایش مییابد.
متاسفانه، هنوز این باور عام وجود دارد که مراجعه به دندانپزشک طی دوران بارداری برای مادر و جنین مضر است. اگر این باور باعث شود زنان باردار از مراجعه با دندانپزشک و دریافت مراقبتهای لازم اجتناب کنند، مشکلات جدی در پی خواهد داشت.

درمانهای دندانپزشکی در دوران بارداری
آیا زنان باردار میتوانند به دندانپزشک مراجعه نمایند؟
زنان باردار نه تنها میتوانند حین بارداری به پزشک مراجعه نمایند بلکه باید این کار را انجام دهند! عدم درمان پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه، و دیگر مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان میتواند مضر باشد. سلامت دهان و دندان تاثیرات زیادی روی سلامت عمومی بدن دارد، و به این معناست که روی جنین بیمار نیز تاثیر خواهد داشت.
حتی زمانی هم که فرد باردار نیست به او توصیه میشود به طور منظم به پزشک مراجعه نماید. ممکن است برخی افراد نیاز داشته باشند هر شش ماه یک مرتبه دندانهایشان چک شود، اما شرایط و وضعیت شما مشخص میکند هر چند وقت یک مرتبه به پزشک مراجعه کنید. بنابراین، این موضوع در زمان درگیر بودن با مسئلهی تغییرات هورمونی و تمایلات غذایی که ممکن است سلامت دهان و دندان را به خطر بیاندازد از اهمیت ویژهای برخوردار است.
اغلب پزشکان توصیه میکنند زنان طی دوران بارداری خود چند مرتبه به پزشک مراجعه کنند تا پزشک بتواند وضعیت دندانها و لثههای آنها را بررسی نماید، در رابطه با تغییرات لازم در مراقبتهای روزمره و یا انجام اقدامات لازم نیز توصیههایی ارائه نمایند.
اگر قصد دارید بزودی باردار شوید، ایدۀ خوبی است که به دندانپزشک خود مراجعه نمایید تا به مسائل مهم دندانهای شما از قبیل دندان عقل نهفته بپردازد، تا خطر مشکلات بعدی کاهش یابد.
آیا عکس برداری با اشعۀ ایکس (X-ray) حین بارداری بی خطر است؟
یکی از معمولترین نگرانیهایی که افراد برای مراجعه به دندانپزشک حین بارداری دارند، قرار گرفتن در معرض پرتوهای اشعۀ ایکس است. با این حال، در دستگاههای مدرنی که برای تاباندن اشعۀ ایکس و گرفتن عکس مورد استفاده قرار میگیرند میزان کمتری از تشعشعات استفاده میشود و میزان اندک این اشعه آنقدر زیاد نیست که اثرات سوء روی رشد جنین داشته باشد. بعلاوه پزشک با استفاده از یک روپوش سربی و محافظ تیروئید به بیمار اطمینان میدهد که جنین او از تشعشعات در امان است.
گرچه اشعهی ایکس امن و بی خطر است، اما اگر تنها برای یک ویزیت ساده به دندانپزشک مراجعه میکنید ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند طی سه ماههی نخست بارداری از قرار گرفتن در معرض آن خودداری نماید. اما اگر مورد اورژانسی و وخیم دندانپزشکی دارید که بدون درد خاص است، ممکن است نیاز باشد از اشعۀ ایکس استفاده شود تا در طرح درمان موثر به دندانپزشک کمک شود.
آیا میتوان در حاملگی از داروهای بیهوشی استفاده نمود؟
اگر نیاز است طی دوران بارداری جراحی دندان انجام شود، برای کمک به حفظ آرامش و کاهش درد میتوان بدون هیچ خطری از داروهای بیهوشی استفاده نمود. مهم است که دندانپزشک از باردار بودن بیمار خود مطلع باشد تا بتواند داروی بیهوشی مناسب و با دوز مناسب را انتخاب نماید.
باید از مصرف داروهای بیهوشی حاوی فلیپرسین (منقبض کننده عروقی غیرکاتکول) طی دوران بارداری اجتناب شود زیرا این مادۀ شیمیایی عروق خونی را منقبض مینماید- هر سوال یا نگرانی در رابطه با نوع داروی بیهوشی مورد استفاده دارید آن را با دندانپزشک خود مطرح کنید.
دندانپزشک بر اساس فرایندی که انجام میدهد از کمترین غلظت ممکن داروهای بیهوشی استفاده میکند با این حال آنقدر هست که بیمار حس آرامش داشته باشد. زمانی که بیمار حس راحتی داشته باشد، بدن او و متعاقبا جنین او تحت فشار کمتری قرار خواهد گفت.
توصیفی که افراد مختلف از درمان ریشه دندان ارائه میدهند باعث میشود که اکثر بیماران از این شیوه درمانی دندانپزشکی بترسند و چندان به انجام آن تمایل نشان ندهند. اگر یک دندان آسیب دیده باشد، یا حفره شدید، آبسه دندان یا تروما را تجربه کرده باشد، کار شما از درمان یک دندانپزشک عمومی خارج شده و باید به یک متخصص ریشه دندان یا اندودنتیست مراجعه کنید. در حالی که استفاده از این شیوه باعث میشود که بسیاری از مشکلات بیماران حل شود، اغلب آنها زمانی که اطلاعاتی در مورد درد یا هزینه دریافت میکنند، از انجام درمان ریشه دندان پشیمان شده و میترسند.
شاید اگر افراد جامعه از کلیات درمان ریشه دندان نحوه انجام آن و همچنین هزینههای آن اطلاعات کافی داشته باشند، موردی برای ترس وجود نداشته باشد و با خیال راحتتری درمان خود را به اندودنتیست ها واگذار کنند.
درمان ریشه دندان یک روش ساده است
برای بسیاری از مردم ترس از ناشناختهها باعث اضطراب میشود؛ اگر شما یکی از آنها هستید، اطلاع از آنچه که اتفاق میافتد میتواند ترس شما را از بین ببرد و شما را آرام کند. در جریان درمان ریشه دندان، بیمار تحت داروهای بی حسی موضعی قرار میگیرد و یک سد لاستیکی در درون دندان قرار میگیرند تا از این طریق دندانهای شما از عفونت محافظت شده و تنها دندان مورد نظر تحت درمان قرار گیرد. در گام بعدی اندودنتیست با استفاده از یک مته کوچک، تاج دندان را سوراخ کرده و از این طریق به پالپ دندان دسترسی دارد.
پس از دریافت بی حس کننده، طبیعتاً بیمار هیچ احساسی نخواهد داشت و درمان ریشه دندان با یک مکش کوچک ادامه مییابد. در جریان این شیوه، مایعات و باکتریهای باقی مانده در داخل ریشه دندان تخلیه شده و به مانند جاروبرقی به گردآوری مواد آلوده میپردازند. پس از از بین بردن عفونت دندان، دندانپزشک قسمت داخلی دندان شما را با یک ماده به اسم گوتاپرکا پر میکند تا از این طریق دندان شما را تقویت کرده و از وارد شدن باکتری جلوگیری کند. بخش نهایی درمان ریشه دندان شامل قرار گیری تاج دندان است عملترمیم دندان را به پایان میرساند.
کلیات درمان ریشه دندان به این موارد خلاصه میشود و اگر سؤال بیشتری دارید، مطمئن باشید که اندودنتیست شما به همه آنها جواب خواهد داد.
درمان ریشه دندان درد ندارد
یکی از مهمترین اشتباهات و خطاهایی که در مورد درمان ریشه دندان وجود دارد این است که ممکن است درد آور باشد. این در حالی است که اکثر بیماران مبتلا به عفونت ریشه دندان معتقدند که درد قبل از این عمل بیش از ۶ برابرترمیم دندان است و بهتر است که خود را به اندودنتیست بسپارید. یکی از مراحل اصلی این شیوه درمانی، شامل استفاده از بی حس کننده موضعی است که از لحاظ فیزیکی مانع از احساس درد و ناراحتی در فرد میشود.
البته نمیتوان منکر این موضوع شد که زمانی که اثر بی حس کننده از بین میرود، احتمالاً حساسیت و دردهای جزئی به وجود خواهد آمد که در عرضه چند هفته از بین میرود. حتی اگر این موضوع نیز برای شما آزاردهنده باشد، بهتر است به سراغ راهکارهای جانبی برای کاهش درد آن بروید.
دندان پزشک شما با شما همراهی خواهد کرد
معمولاً ترس و اضطراب منطقی نیست و حتی برخی از افراد، زمانی که اطلاعات و حقایقی در مورد درمان ریشه دندان دریافت میکنند، برای آنها در زمینهی ریختن ترس کافی نبوده و ترس آنها پایدار است. به یاد داشته باشید که اندودنتیست ها قبل از اینکه یک دندانپزشک باشند، با روانشناسی آشنایی دارند و میتواند در کنترل ترس و اضطراب شما مؤثر باشد. در ابتدا شما نیز با آنها صادق باشید و تمام مواردی که وجود دارد با آنها در میان بگذارید. اگر دندان پزشک شما بداند که شما در مورد درمان ریشه دندان نگران هستید، مطمئن باشید که مراحل درمانی را با آرامش و دقت زیادی ادامه خواهد داد.
درمان ریشه دندان گران نیست
یکی از مواردی که مزید بر علت شده و باعث میشود که افراد نسبت به درمان ریشه دندان ترس بیشتری داشته باشند این است که فکر میکنند هزینهی آن بسیار زیاد است؛ اما توجه داشته باشید که استفاده از این شیوه درمانی هزینه زیادی ندارد.
تصور میشود که درمان ریشه دندان نسبت به پر کردن آن گرانتر باشد، زیرا این شیوه درمانی زمان بیشتری طول میکشد و مهارت بیشتری نیاز دارند. با این حال برخی از روشهای دیگر مانند کشیدن دندان و جایگزین آن آنچنان نیز گران نیستند. به طور متوسط استفاده از درمان ریشه دندان در ایالات متحده حدود ۳۰۰ دلار هزینه دارد. البته در مورد هزینههای درمانی نیز گزینههای وجود دارد که بیمار میتواند به آنها پناه آورده و از این طریق در هزینههای کلی خود صرفه جویی کند.
درمان ریشه دندان بسیار مؤثر است
بسیاری از افراد نسبت به شیوه درمانی درمان ریشه دندان با همان طرز فکر گذشته رفتار میکنند و نسبت به آن نگرانیهایی دارند. این در حالی است که در دندانپزشکی مدرن در طی ۵۰ سال گذشته راه زیادی را پیش رفته است. امروزه، درمان ریشه دندان به شکلی انجام میشود که میزان موفقیت آن در نجات دندان حدود ۹۰ درصد برآورد میشود.
اگر یک دندانپزشک یا اندودنتیست به شما میگوید که درمان ریشه دندان نیاز دارید، یک نفس عمیق بکشید و به یاد داشته باشید که نیازی به ترس از آن وجود ندارد. این روش نسبتاً بدون درد است، هزینه چندانی بر روی دست شما خواهد گذاشت، میزان موفقیت آن بالاست و شما را از درد و رنج دندانهای عفونی نجات میدهد.
درمان ریشه یا عصب کشی و پر کردن دندان؛ یکی از راهکارهای مقابله با دندانهای خراب است که در مراحل ابتدایی بخشهای داخلی و دارای سلولهای عصبی (پالپ دندان) را تخلیه کرده و سپس با استفاده از مواد مقاوم و پایدار قسمت خالی آن پر میشود. در واقع توصیف کلی و عمومی پر کردن دندان به این شکل انجام میشود. این کار که توسط متخصصین ریشه دندان انجام میشود، شامل مراحل مختلفی میشود که در هر کدام از آنها ممکن است سؤالات و ابهاماتی برای بیمار به وجود آید.
بسیاری از دندانپزشکان و متخصصین درمان ریشه استفاده از عصب کشی دندان و پر کردن و آن را یک روش بسیار مرسوم میدانند که باعث میشود دندان خراب شده نجات پیدا کند. روشهای انجام این کار در طول سالیان مختلف تغییر کرده و با توجه به پیشرفت تکنولوژی با روشهای راحتتر و ایمنتری انجام میشود. با وجود اینکه استفاده از این روش بسیار شایع بوده و در بین دندانپزشکان رواج بسیاری دارند، اما هنوز در بین بیماران ابهاماتی وجود دارد که پاسخ دهی به آنها میتواند کار متخصصین عصب دندان را در درمان ریشه دندان راحت کند.
در این مطلب ما قصد داریم چند سؤال رایج در مورد عصب کشی دندان و پر کردن آن مطرح کنیم و پاسخی واضح برای آن ارائه دهیم. پس با ما همراه باشید!
چرا یک دندان به عصب کشی دندان احتیاج پیدا میکند؟
زمانی که یک دندانپزشک یا یک متخصص ریشه دندان به بیمار توصیه میکند که عصب کشی دندان را انجام دهد، میتوان گفت که آن دندان کارایی طبیعی خود را از دست داده و نمیتواند به شکل مناسبی عمل کند. خراب شدن یک دندان شدتهای متفاوتی دارد و از لکه دار شدن مینای دندان گرفته تا تخریب کامل آن و آسیب پالپ دندان میتوانند به نوعی عملکرد طبیعی دندان را تحت تأثیر قرار دهند. زمانی که شدت تخریب یک دندان بسیار کم بوده و فقط به مینای آن لطمه خورده باشد، نیازی به انجام شیوههای ترمیمی پیشرفته مانند عصب کشی دندان نیست.
اما در موارد خیلی شدیدتر، علاوه بر تخریب مینای دندان به مرور زمان سایر قسمتهای اصلی دندان نیز لطمه میخورد از بین میرود و در واقع شروع تخریب دندان و از این مرحله آغاز میشود. در واقع این مرحله را میتوان شروع کار یک متخصص ریشه دندان دانست که معمولاً توصیه میکنند که از شیوه عصب کشی دندان و پرکردن دندان استفاده کنید.
چرا پالپ دندان آسیب میبیند؟
پالپ دندان بافت نرم در قسمت داخلی دندان است که در آن رگهای خونی و عصب های درد قرار دارد. زمانی که مینای دندان آسیب میبیند و باکتریها و سایر مواد خورنده به این بافت نرم میرسند، به مرور زمان دچار التهاب شده و آلوده میشود. در این مرحله است که یک دندانپزشک به بیمار اعلام میکند که پالپ دندان وی آسیب دیده و نیاز به عصب کشی دندان دارد. شایعترین علل التهاب پالپ دندان ایجاد عفونت در آن است که ناشی از آسیب دیدن مینای دندان و ترک خوردن ساختار آن است. زمانی با یک دندان آسیب میبیند و یا مینای آن ترک میخورد، مواد آلوده و عفونت به لایههای زیرین آن را نفوذ کرده و موجب التهاب و درد در دندان میشود. شاید بسیاری از بیماران و کسانی که پالپ دندان آنها دچار حساسیت شده باشد به هنگام مسواک زدن دچار یک درد موضعی و بسیار ناخوشایند شوند.
چرا باید پالپ دندان تخلیه شود؟
اگر یک دندان آسیب دیده باشد و یا دچار عفونت شده باشد به مرور زمان تمامی قسمتهای آن دچار عفونت شده و خود به عنوان یک منبع آسیب زننده خطرناک عمل میکند. درد و تورم نتیجه رایج از عفونت در پالپ دندان هستند که در برخی موارد حتی ممکن است با درد نیز همراه نباشند. وجود باکتریها در پالپ دندان و انتشار عفونت باعث میشود که باکتریها به مرور زمان به استخوان فک رسیده و موجب آسیب به آن شود. به همین دلیل اگر دندان عفونی بدون درمان رها شود ممکن است صدمات بسیار شدیدی به فرد وارد شود و در نهایت موجب برداشتن دندان شود.به همین دلیل دندانپزشکان و متخصصین ریشه دندان توصیه میکنند که به محض عفونی شدن پالپ دندان اقدام به عصب کشی دندان کرده و در نهایت آن را پر کنند.
آیا کشیدن و برداشتن دندان میتواند مشکل ساز باشد؟
پاسخ به این سؤال مثبت است. هنگامی که یک دندان به دلایل مختلفی کشیده شود و یا بیفتد احتمال جایگزینی آن پایین میآیند و نظم و ترتیب دندانهای کناری آن نیز از بین میرود. این موضوع در هنگام جویدن غذا و بریدن میوههای خشک مشکل ساز است و حتی ممکن است به بقیه دندانها نیز آسیب برساند. زمانی که یک دندان افتاده باشد فضای جایگزین آن خالی مانده و احتمال تمیز شدن آن پایین میآید به همین دلیل احتمال ایجاد بیماری لثه نیز افزایش مییابد.
عصب کشی دندان کمک میکند که این مشکلات از بین رفته و حتی دندان نیز در شرایط بسیار سختتری حفظ شود. از طرفی استفاده از این تکنیک بسیار ارزانتر از کاشت ایمپلنت دندان و سایر شیوههای جایگزین است.
در جریان عصب کشی دندان چه کارهایی انجام میشود؟
عصب کشی دندان و درمان ریشه دندان شامل چند مرحله میشود که در نهایت با پر کردن آن با استفاده از مواد مخصوص به پایان میرسد. این مراحل عبارتند از:
- بی حس کردن دندان: این مرحله با استفاده از مواد به خصوصی انجام میشود که با قرار دادن آن بر روی دندان باعث میشود که به مرور زمان حس درونی دندان از بین رفته و به نوعی احساس درد درون آن وجود ندارد.
- تخلیه پالپ دندان: پالپ دندان مهمترین چیزی است که به هنگام عصب کشی دندان باید تخلیه شود و در واقع منبع اصلی عفونت و عامل اصلی ایجاد درد در این منطقه قرار دارد. در این مرحله با استفاده از ابزارهای مخصوص دندانپزشکی کلیه پالپ دندان به طور کامل پاک میشود و هیچ قسمتی از آن باقی نمیماند.
- استفاده از داروهای مخصوص برای از بین بردن باکتری: به احتمال زیاد به دلیل بالا رفتن میزان عفونت در قسمت داخلی دندان، دندانپزشک برای بالا بردن درصد اطمینان در انجام کار و جلوگیری از عفونت مجدد دندان، قسمتهای داخلی آن را با استفاده از داروهای آنتی باکتری آغشته میکند و از این طریق کلیه باکتری ها را از بین میبرند.
- پر کردن دندان: مرحله بعدی در جریان عصب کشی دندان پر کردن قسمتهای داخلی آن است که معمولاً با استفاده از مواد آلیاژی و مقاوم در شرایط مختلف انجام میشود.
- انجام کارهای نهایی و زیبایی: پس از پر کردن دندان نوبت به شکل دهی مواد پرکننده و ایجاد ظاهر مناسب در دندان میرسد. در این مرحله از مواد سفید رنگ مخصوص سرامیکی برای درست کردن ظاهر دندان استفاده میشود. البته در برخی موارد متخصصین عصب دندان توصیه میکنند که این مرحله را به یک دندانپزشک ترمیمی واگذار کنید.
کنده شدن دندان دائمی یکی از فوریتهای درمان دندانپزشکی است. در صورتی که دندان به طور کامل از جای خود کنده شود پیش از هر چیز باید ببینیم دندان شیری بوده یا دائمی.
در صورت کنده شدن دندان چه کاری باید انجام دهیم؟
کنده شدن دندان شیری
دندان شیری نیازی به پیوند مجدد ندارد بنابراین لازم نیست آن را نجات دهید
کنده شدن دندان دائمی
- آرامش خود را حفظ کنید
- به دنبال دندان بگردید
- دندان را از ناحیه تاج (بخش سفید رنگ) بگیرید و مراقب باشید به ریشه دست نزنید
- در صورتی که دندان کثیف شده است آن را در حدود ۱۰ ثانیه در زیر آب سرد شیر بشویید و دندان را در جای خود قرار دهید. سعی کنید دندان را در حفره دندان نگه دارید.
- در صورتی که امکان قرار دادن دندان در حفره دندان وجود ندارد، آن را در یک لیوان شیر یا آب بریزید. در صورتی که میتوانید، دندان را در دهان خود بین دندان آسیاب بزرگ و سطح داخلی گونه نگه دارید
- در صورتی که فرد سن کمی دارند و ممکن است دندان را قورت بدهد بهتر است دندان را در یک ظرف بگذارید.
- بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
برای کاشت مجدد دندان کنده شده چه اقداماتی انجام میشود؟
اقداماتی که در مورد دندان کنده شده صورت میگیرد، در دندان دائمی در حال رشد (نابالغ) در کودکان اندکی با دندان دائمی بالغ که رشد آن به اتمام رسیده است تفاوت دارد. علت این است که میخواهیم به دندان در حال رشد فرصت بدهیم خود را بازسازی کرده و فرایند رشد را به اتمام برساند.
- دندان کنده شده بالغ (فرایند رشد آن به اتمام رسیده است)
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
- درمان دندانپزشکی
- دندان جای خود قرار داده میشود
- با اسپری آب، محلول آب نمک یا کلرهگزیدین ناحیه تمیز میشود
- در صورتی که لثه پاره شده است، بخیه میشود
- موقعیت دندان باز کاشته شده از نظر بالینی و با عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- به مدت دو هفته یک آتل یا اسپلینت انعطاف پذیر استفاده میشود
- داروهای آنتی بیوتیک سیستمی ممکن است تجویز شود. تتراسایکلین اولین گزینه انتخابی است. پیش از تشخیص تتراسایکلین در کودکان باید احتمال تغییر رنگ دندانهای دائمی در حال رشد در نظر گرفته شود. به همین منظور در بیشتر کشورها برای افراد زیر ۱۲ سال تتراسایکلین استفاده نمیشود. در بیماران کم سن پنی سیلین فنوکسی متیل یا آموکسی سیلین (دوز آن بستگی به سن بیمار و وزن او دارد) تجویز میشود.
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته است و در صورتی که وضعیت واکسن کزاز در بیمار مشخص نیست، بیمار باید برای دوز یادآور واکسن کزاز به پزشک عمومی مراجعه کند.
- پس از بازکاشت دندان و پیش از برداشتن اسپلینت، عصب کشی انجام میشود.
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی
در صورتی که دندان کمتر از یک ساعت در خارج از دهان مانده باشد و در این مدت در شیر یا مایع مناسب دیگری نگهداری شده باشد و یا به مدت کمتر از یک ساعت به صورت خشک نگهداری شده باشد، احتمال نجات آن نسبتا خوب است. مراحل درمان آن به صورت زیر می باشد:
- سطح دندان و فورامن نوک ریشه با محلول آب نمک تمیز میشود و دندان در محلول آب نمک غوطه ور میشود تا به این ترتیب آلودگیهای نشسته در سطح آن تمیز شده و سلولهای مرده از سطح ریشه جدا شود
- با بی حسی موضعی بافتها بی حس میشوند
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره دندان بررسی میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره مشاهده شود با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با فشار ملایم در جای خود قرار میگیرد. نباید برای باز کاشت دندان نیروی زیادی وارد شود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد با بخیه بسته میشود
- موقعیت دندان پیوند خورده به صورت بالینی و برعکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- یک اسپلینت انعطاف پذیر به مدت دو هفته در این محل قرار داده میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود . برای تجویز آنتی بیوتیک ملاحظات گفته شده باید مد نظر قرار بگیرد.
- در صورتی که دندان در تماس با خاک قرارگرفته است و در صورتی که پوشش واکسن کزاز مشخص نیست، باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
- ۷ تا ۱۰ روز پس از باز کاشت دندان و پیش از درآوردن اسپلینت، درمان ریشه انجام میشود
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای درمان ریشه مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
در صورتی که دندان بیش از یک ساعت خارج از دهان درد یا به دلایل دیگر، احتمالاً سلولها زنده نمانده اند مراحل درمان به صورت زیر است:
درمان دندانپزشکی
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
- بافتهای نرم مرده متصل به دندان، با گاز جدا میشوند
- درمان عصب کشی ممکن است پیش از باز کاشت دندان و یا پس از آن انجام شود
- با استفاده از بی حسی موضعی، ناحیه تحت درمان بی حس میشود
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره آلوئولار معاینه میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره وجود داشته باشد با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با ملایمت و فشار انگشت، در حفره دندان کاشته میشود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد بخیه میشود
- موقعیت دندان کاشته شده به صورت بالینی و با کمک عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- با استفاده از اسپلینت انعطاف پذیری به مدت چهار هفته دندان در جای خود ثابت میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته باشد یا در صورتی که ایمنی در مقابل کزاز مشخص نیست باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
برای کُند کردن جایگزینی استخوانی دندان، پیش از باز کاشت دندان درمان سطح ریشه با فلوراید توصیه میشود (محلول فلوراید سدیم دو درصد به مدت ۲۰ دقیقه) .
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از چهار هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
در صورت بازکاشت تأخیری دندان، آنکیلوز وضعیتی اجتناب ناپذیر است. در کودکان و نوجوانان آنکیلوز غالباً همراه با کوتاهتر شدن دندان در مقایسه با دندانهای دیگر خواهد بود. مراقبت و پیگیریهای بعدی برای اطمینان از مطلوب بودن نتایج درمان لازم است. در صورتی که دندان به علت آنکیلوز کوتاهتر شود (بیش از یک میلیمتر) ممکن است به قطع تاج (Decoronation ) نیاز باشد.
- دندان کنده شده نابالغ
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
مراحل درمان بازکاشت دندان کنده شده نابالغ در صورتی که بیمار بلافاصله دندان را در حفره دندانی کاشته باشد، در مورد دندان نابالغ مشابه دندان بالغ است که پیشتر گفته شد با این تفاوت که هدف از بازکاشت دندان نابالغ در حال رشد در کودکان این است که فرصت رگ زایی مجدد در پالپ دندان فراهم شود. در صورتی که رگ زایی مجدد در دندان اتفاق نیفتد، عصب کشی توصیه میشود.
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت در دندان بالغ و نابالغ شبیه به هم است با چند تفاوت زیر:
مشخص شده است که استفاده از آنتی بیوتیک موضعی احتمال رگ زایی مجدد پالپ دندان در حال رشد را افزایش میدهد و در صورتی که در دسترس باشد (ماینوسایکلین یا داکسی سایکلین ۱ میلی گرم در ۲۰ میلی لیتر محلول آب نمک به مدت ۵ دقیقه غوطه وری) مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف از بازکاشت دندان در حال رشد کنده شده در کودکان، این است که امکان رگ زایی در فضای پالپ دندان فراهم شود. خطر حل شدن ریشه در اثر عفونت باید در مقابل احتمال رگ زایی مجدد سنجیده شود. بازجذب و حل شدن ریشه در کودکان با سرعت بالایی اتفاق می افتد. اگر رگ زایی اتفاق نیفتد ممکن است عصب کشی توصیه شود.
پیگیری درمان
برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
تمام مراحل درمان درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت در مورد دندانهای نابالغ مشابه بالغ است فقط باید در نظر داشته باشید برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.
در صورتی که بهداشت دهان را به خوبی رعایت نکنید، دچار پوسیدگی دندان شده و به مرور پوسیدگی به بخشهای عمیقتر دندان گسترش پیدا میکند. در صورتی که پوسیدگی به بخش مرکزی دندان که پالپ نام دارد برسد، باید درمان ریشه یا عصب کشی انجام دهید. اگر پالپ آسیب دیده تحت درمان ریشه قرار نگیرد، عفونت گسترش یافته و مجبور به کشیدن دندان میشوید.
به طور کلی عدم رعایت بهداشت کامل، علت اصلی پوسیدگی دندان، دندان درد و مشکلات دندانی دیگر است. برای پیشگیری از این مشکلات باید حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید تا پلاک تشکیل شده در سطح دندانها پاک شده و فعالیت باکتریها متوقف شود. در اثر پوسیدگی دندان یا جراحات دندان مشکلات متعددی ممکن است برای پالپ دندان ایجاد شود. در اینجا به بیماریها و مشکلات پالپ دندان اشاره میکنیم.
علایم و نشانه های مشکلات پالپ دندان
علائم و نشانه ها بسته به نوع بیماری پالپ و شدت آن متفاوت است . به طور کلی علایم ممکن است به صورت زیر تجربه شود:
- درد دندان هنگام خوردن غذای بسیار شیرین، سرد یا داغ
- درد ناگهانی یا شدید در دهان
- عفونت در دهان
انواع بیماریهای پالپ دندان
-
پالپیت برگشت پذیر
پالپیت برگشت پذیر به التهاب خفیف پالپ گفته میشود. علائم آن معمولاً شامل درد در هنگام خوردن غذاهای سرد یا داغ یا بسیار شیرین است. پالپیت در صورتی که درمان نشود پیشروی کرده و به تشکیل آبسه دندان منجر میشود. آبسه دندان به کیسه پر شده با چرک و باکتری گفته میشود. رعایت بهداشت دهان در مراحل اولیه پالپیت برگشت پذیر میتواند مؤثر واقع شود اما در بسیاری از موارد در نهایت باید دندان پر شود. از جمله عوامل دیگر ایجاد پالپیت برگشت پذیر، ترک خوردگی یا شکستگی دندان است.
-
پالپیت برگشت ناپذیر
پالپیت برگشت ناپذیر به التهاب شدید پالپ دندان گفته میشود که آسیبهای حاصل از آن برگشت پذیر نیست و نمیتوان پالپ را نجات داد. علائم این وضعیت شامل درد شدید ناگهانی است. پالپیت برگشت ناپذیر در صورتی که درمان نشود باعث پسروی لثه و گسترش عفونت به لثه، بافت همبند و استخوان پیرامون دندان میشود. پالپیت برگشت ناپذیر معمولاً تحت درمان ریشه قرار میگیرد. در صورتی که برای درمان ریشه دیر شده باشد باید دندان کشیده شود.
-
کلسیتی شدن پالپ یا سنگ پالپ
در کلسیتی شدن پالپ که به آن سنگ پالپی یا پالپ سنگی نیز گفته میشود، بخش پالپ دندان سخت یا کلسیتی میشود. در نتیجه این اتفاق بافت پالپ به شدت حساس شده و درد شدیدی ایجاد میکند چرا که عصب های دندان تحت فشار قرار گرفته اند. معمولاً درمان ریشه برای برداشتن بافتهای سخت شده پالپ دندان لازم است.
-
نمایان شدن پالپ
در صورتی که لایه های محافظ خارجی دندان آسیب دیده و از بین بروند، ممکن است پالپ دندان بیرون زده و نمایان شود. این اتفاق معمولاً در اثر عواملی مانند پوسیدگی، ترک خوردگی یا شکستگی رخ میدهد. در چنین شرایطی پالپ بسیار آسیب پذیر شده و باکتریها به راحتی وارد آن میشوند و بافتها را تحریک میکنند. در بیشتر موارد علامت اصلی نمایان شدن پالپ، درد است. در صورتی که مراقبتهای دندانپزشکی مناسبی صورت نگیرد، عفونت جزیی و خفیف میتواند به تشکیل آبسه و مشکلات جدیتر منجر شود. درمان این وضعیت بستگی به شدت نمایان شدن پالپ دارد و ممکن است شامل پر کردن دندان، عصب کشی و یا حتی کشیدن دندان باشد.
درمان ریشه برای مشکلات پالپ دندان
در صورتی که از پالپ آسیب دیده به خوبی مراقبت نشود، عفونت شدت گرفته و بافتهای پیرامونی از جمله استخوان فک را تحت تأثیر قرار میدهد. برای تخلیه بافتهای آلوده پالپ باید درمان ریشه انجام شود.
این کار ممکن است طی چند جلسه انجام شود که بستگی به شدت آسیب دیدگی پالپ و بافتهای اطراف دارد.
در عصب کشی مراحل زیر انجام شود:
بافتهای پالپ تخلیه شده و محفظه پالپ کاملاً تمیز و ضد عفونی میشود. ممکن است از درمان دارویی خاصی به صورت موضعی استفاده شود تا عفونت کنترل شود. برای مسدود کردن راه نفوذ باکتریها و ذرات آلوده دندان پر شده و مهر و موم میگردد. برای محافظت از ساختار تضعیف شده دندان از روکش دندان استفاده میشود.
برخی بیماریهای پالپ بر اثر جراحاتی مانند شکستگی دندان اتفاق میافتند اما در بیشتر موارد علت اصلی عدم رعایت بهداشت مناسب است. با چکاپهای منظم دندانپزشکی میتوان زودتر به پوسیدگی دندان پی برده و آن را درمان نمود، پیش از این که دچار عوارض پیچیده تر و سختتر آن شوید.
پالپ چیست؟
پالپ به بخش مرکزی دندان گفته میشود که حاوی رگهای خونی و عصب ها میباشد. در واقع پالپ بخش زنده دندان است که مسئول رساندن مواد مغذی برای رشد دندان در دوران رشد میباشد. همچنین این بخش از دندان احساس درد را منتقل میکند. بنابراین هنگامی که با دندان درد به دندان پزشک مراجعه میکنید، پس از معاینه وضعیت شما و بررسی دندان ممکن است دندانپزشک تست پالپ دندان را لازم ببیند. تست پالپ برای بررسی زنده بودن پالپ انجام شود تا مشخص شود آیا آسیبی به پالپ رسیده است یا خیر. پالپ معمولاً در اثر پوسیدگی عمیق یا جراحات و ضربه هایی که به صورت یا دهان وارد میشود، دچار آسیب دیدگی میگردد.
تست پالپ چیست؟
تست پالپ نوعی درمان دندانپزشکی است که هدف اصلی آن ارزیابی سلامت فیزیکی دندان میباشد. در بررسی سلامت پالپ، دندانپزشک دستگاهی را بر روی دندان قرار میدهد که جریان الکتریکی، سرما یا گرما را به دندان انتقال میدهد. برخی از تکنیکهای ارزیابی وضعیت پالپ مستلزم استفاده از تمام سطح دندان هستند بنابراین باید دندان باید محرک احاطه شود. در چنین شرایطی ارزیابی دندانی که به طور کامل توسط روکش احاطه شده است، دشوارتر از دندانی است که پوشش ندارد. میزان جریان الکتریکی که واکنش بدن را تحریک میکند، میتواند مشکلات احتمالی داخل دندان را مشخص نماید.
چرا تست پالپ انجام میشود؟
تست زنده بودن دندان یا پالپ، نقش مهمی در ارزیابی اندودنسی و شناسایی وضعیت پالپ دندان ایفا میکند. انواع تستهای پالپ میتوانند نیاز به عصب کشی یا کشیدن دندان را تأیید یا رد نمایند.
در هر دندان تعداد زیادی عصب به رگهای خونی متصل هستند و حس را منتقل میکنند. ساختار بیرونی دندان از آن محافظت مینماید. هنگامی که تست زنده بودن پالپ انجام میشود و نتایج آن دلالت بر عدم فعالیت پالپ دارد، دندانپزشک باید سلولهای مرده و آسیب دیده پالپ را تخلیه کرده و محفظه خالی پالپ را با مواد مخصوصی پر کند. به این کار عصب کشی گفته میشود. در صورتی که این کار انجام نشود احتمال تشکیل آبسه در استخوان و تحلیل رفتن استخوان و گسترش عفونت به دندانها و بخشهای دیگر وجود دارد.
تست زنده بودن پالپ چگونه است؟
هدف از تست پالپ دندان، تحریک واکنش عصبهای داخل دندان به محرک است. واکنش معمولاً به صورت درد زنگ مانند (حساسیت دندان) یا ضربه ای احساس میشود. این واکنشها در اثر جریان الکتریکی تحمیلی ایجاد میشود که در دندان جریان پیدا میکند. بر اساس نوع تست پالپ، حسهای مختلفی ممکن است تجربه شود که میتواند گردش خون در داخل دندان را نشان دهد. ابزاری به نام تستر قدرت جریان الکتریکی را تنظیم مینماید.
اگر چه تستر معمولا جریان الکتریکی تولید میکند، اما میتواند سرما یا گرما نیز تولید نماید. معمولا بیماران در یک قوس دندانی خاص به تحریک دمایی ناراحتی نشان میدهند. در چنین شرایطی تکنیکهای تست پالپ ابتدا باید در یک دندان بدون درد و سالم امتحان شوند.
ممکن است دندانپزشک از مواد رایجتری مانند تکه های یخ یا مایعات بسیار داغ برای انجام تست پالپ استفاده کند.
پیش از قرار دادن تستر بر دندان، کمی ژل رسانا در سطح دندان مالیده میشود. دندانهای مجاور نیز ارزیابی میشود تا عملکرد آنها با دندان تحت معاینه مقایسه شود. ناهنجاریهایی که در تست پالپ مشاهده میشود، معمولاً آسیب دیدگی عصبهای داخل دندان و فرایند عفونی مزمن را نشان میدهد که میتواند سلامت عمومی بیمار را به خطر بیندازد. همین که دندان اصلی در اثر محرک ناراحتی نشان داد که با دندانهای مجاور تفاوت داشت، این واکنش دلالت بر آسیب دیدن عصبهای دندان دارد. هنگامی که این احساس ناراحتی خیلی زودتر از دندانهای مجاور تجربه شود احتمالاً پالپیت یا شاید تورم پالپ دندان، عامل آن است. در صورتی که دندان مطلقاً هیچ حسی نداشته باشد، میتواند به معنی آلودگی جدی آبسه یا شاید مردن سلولهای پالپ باشد (که به آن نکروز پالپ میشود). در صورتی که تورم پالپ محدود به ناحیه مجرای ریشه باشد، در صورتی که فرد یک دندان را که دندانپزشک به عنوان عامل مشکل معرفی کرده است، نشان میدهد باید دندانپزشک به این تشخیص شک کند. این تردید منطقی است چرا که در این شرایط خود پالپ دارای مواد تحریک عصبی نیست.
به طور کلی توصیه میشود دندانپزشک درک کند فردی که دندان درد دارد ممکن است با عوارض متفاوت، منحصر به فرد و بی ربط مواجه شود برای مثال دندانی که تحت فشار، علائم ایجاد میکند گاهی اوقات همان دندانی نیست که در مقابل محرک دمایی علائمی بروز میدهد.
روشهای تست پالپ
معمولاً چهار تکنیک وجود دارد که برای شناسایی وضعیت سلامت پالپ دندان استفاده میشود: تست سرما، تست گرما (حرارتی)، تست الکتریکی و تست حفره.
باید توجه داشته باشید بلافاصله پس از این که دندان تحت محرک سرما قرار گرفت، تا چند دقیقه دچار مقاومت میشود بنابراین باید برای انجام تست سرما یا گرمای دیگر اندکی فاصله زمانی ایجاد شود تا دقت آزمایش بالا باشد. تست الکتریکی پالپ روش بسیار حساسترب است و برای انجام آن باید محیط کاملاً خشک باشد. به همین علت انجام آن برای برخی از دندانها بسیار دشوار است. تست حفره گاهی مورد استفاده قرار میگیرد و عمدتاً در مواردی انجام میشود که حقایق پزشکی و رادیوگرافی و تست زنده بودن پالپ نتیجه قاطع به دست نداده است. تست دما باید در بخش گردن (سرویکال) دندان و نزدیک مرز لثه انجام شود. در این ناحیه مینا کمترین ضخامت را دارد و نزدیکترین محل به سلولهای پالپ میباشد.
پس از این که بیمار پس زمینه احساس درد در مقابل سرما را گزارش کرد، دندانپزشک باید تست سرما برای پالپ انجام دهد. علیرغم این که چندین استراتژی وجود دارد که ممکن است به عنوان محرک سرما از آنها استفاده شود، اما غالباً از یخ استفاده میشود. انجام این تست بسیار ساده است. تکه یخ مستقیماً در بخش گردن دندان در سمت گونه ای (باکال) یا شاید زبانی (لینگوال) تاج قرار داده میشود. پس از این که فرد حس سرما در دندان تحت معاینه را نشان داد، یخ فورا برداشته میشود. دندانپزشک سرعت واکنش ،قدرت آن و همچنین طول مدت آن را تحت نظر میگیرد.
به محض این که بیمار پس زمینه ناراحتی در مقابل محرک گرما را گزارش کرد، دندانپزشک باید تست گرمای پالپ را انجام دهد. دندان درد در اثر محرک مایعات خیلی داغ معمولا نشان دهنده پالپی است که بخشی از آن دچار نکروز شده یا عفونت کرده است. چند ابزار برای محرک حرارتی وجود دارد. پس از این که فرد دستان خود را بالا برد، دندانپزشک باید فورا محرک گرما را بردارد. اما برخی از دندانهایی که پالپ آنها آسیب دیده است ممکن است در ابتدا توسط تست حرارتی پالپ تحریک نشوند و پس از چند لحظه تحریک اتفاق بیفتد و بیمار ناراحتی جدی نشان دهد. به همین علت باید دندانپزشک مراقب باشد چند لحظه دست نگه دارد.
با تفسیر نتایج تست پالپ دندانپزشک مشخص میکند آیا دندان نیاز به عصب کشی دارد یا باید کشیده شود و یا این که با درمانهای ساده تر مانند ترمیم بهبود می یابد.
درمان دندانهای شیری
دندانهای شیری به دندانهایی گفته میشود که از حدود شش ماهگی شروع به رویش کرده و از حدود شش سالگی به تدریج با دندانهای دائمی جایگزین میشوند.
دندانهای شیری نیز همانند دندانهای دائمی از چند بخش تشکیل شده اند:
مینای دندان بیرونی ترین دندان است که سفید رنگ و نیمه شفاف می باشد. مینا سختترین ماده بدن انسان است و از دندان محافظت مینماید. لایه عاج در زیر مینا قرار دارد که نرمتر از مینا بوده و تقریباً زرد رنگ و مات است. بخش مرکزی دندان پالپ نام دارد. پالپ حاوی رگهای خونی و عصبی میباشد. رگهای خونی وظیفه انتقال مواد مغذی به دندان را برعهده دارند.
در صورتی که دندانهای شیری دچار پوسیدگی گسترده شده یا در اثر وارد آمدن ضربه آسیب ببینند، برای نجات دندان و پیشگیری از گسترش عفونت به دندانهای مجاور باید فوراً درمان صورت بگیرد.
برای درمان دندان شیری ابتدا عکس پرتو ایکس از دندانها گرفته میشود تا دندانپزشک بتواند گستردگی عفونت و آسیب دیدگی را ارزیابی نماید. پس از آن یکی از دو درمان پالپکتومی و یا پالپتومی پیشنهاد میشود.
پالپکتومی چیست؟
گاهی اوقات به پالپکتومی “درمان بخشی از ریشه” گفته میشود. پالپکتومی درمان متداولی در دندانپزشکی است که طی آن تمامی پالپ داخل دندان برداشته میشود. این کار برای کاهش خطر از دست دادن زود هنگام دندان شیری انجام میشود. در صورتی که دندان شیری زودتر از موعد کشیده شود دندانها کج و نامرتب شده و مشکلاتی از نظر جویدن غذا و تکلم نیز ممکن است ایجاد شود. بنابراین پالپکتومی عمل تخلیه پالپ دندان برای پیشگیری از نیاز به کشیدن دندان است.
چه عواملی باعث نیاز به پالپکتومی میشوند؟
علت اصلی پالپکتومی عفونت است که در موارد زیر اتفاق میافتد:
- پوسیدگی عمیق
- لب پر شدن دندان
- پرشدگی گسترده دندان
- ضربه دیدن دندان و صورت
علائم و نشانه های نیاز به پالپکتومی چیست؟
ممکن است دندان و یا لثه دچار آبسه شود.
در عکس پرتوی ایکس میتوان عفونت داخل دندان را مشاهده نمود.
تشخیص نیاز به پالپکتومی چگونه است؟
عفونت دندان را به سادگی میتوان شناسایی کرد چرا که آسیب دیدن پالپ در صورت بروز آبسه (کیسه پر شده با چرک) مشهود میشود. آبسه در نوک ریشه دندان تشکیل میشود. برای تشخیص دقیق از عکس پرتوی ایکس استفاده میشود.
تفاوت پالپکتومی و پالپتومی چیست؟
در پالپتومی تنها بخش مربوط به تاج دندان برداشته میشود. پالپتومی زمانی انجام میشود که هنوز پالپ دندان درگیر نشده است در حالی که پالپکتومی زمانی انجام میشود که پالپ آلوده و عفونی شده است.
پالپکتومی چگونه انجام میشود؟
ابتدا بی حسی تزریق میشود. این کار برای این است که بیمار هیچ دردی در حین درمان احساس نکند. سپس سوراخی در دندانتان میشود تا دندانپزشک به پالپ دسترسی داشته باشد. از طریق سوراخ ایجاد شده محتوای پالپ دندان تخلیه میشود. پس از بازسازی و ضد عفونی محفظه پالپ، با مواد مخصوصی پر میشود. برای محافظت و جلوگیری از عفونت مجدد روکش بر روی دندان قرار میگیرد. ممکن است برای کاهش خطر عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود.
درمانهای جایگزین پالپکتومی چیست؟
در صورتی که نمیخواهید پالپکتومی انجام دهید، تنها راه جایگزین کشیدن دندان است. اما در صورتی که دندان کودک را بکشید اگر مدت زیادی تا برآمدن دندان دائمی باقی مانده باشد، باید از فضا نگه دار برای حفظ فضای لازم برای بیرون زدن دندان دائمی استفاده کنید. به علت خالی ماندن جای دندان ممکن است دندانهای مجاور و همچنین دندان فک مقابل از جای خود انحراف پیدا کرده و کج شوند. بنابراین بهترین کار این است که در صورت توصیه دندانپزشک دندان شیری کودک حفظ شود.
التهاب پالپ دندان
پالپیت یک اصطلاح عمومی برای توصیف التهاب پالپ دندان است. پالپیت بخش مرکزی دندان محسوب میشود که حاوی عصبها و رگهای خونی میباشد. پالپیت با حساسیت دندان مشخص میشود که حاصل زیاد بودن جریان خون در دندان (هیپرمی) است. در برخی موارد بیمار ممکن است از حساسیت به لمس در ناحیه گردن، زیر فک یا زیر چانه (نواحی که گره های لنفاوی واقع شده اند) شکایت داشته باشد. گره های لنفاوی معمولا در صورت عفونت نواحی مجاور، دچار حساسیت به لمس شده و بزرگ میشوند.
پالپیت ممکن است در اثر عوامل گوناگونی از جمله پوسیدگی دندان، وارد آمدن ضربه به دندان، نیروی شدید فک یا سوراخ کردن دندان به علت درمانهای دندانپزشکی ایجاد شود.
قرار گیری در معرض محلولهایی که که باعث خشک شدن یا معدنی زدایی دندان میشوند، میتواند وضعیت پالپیت را به دنبال داشته باشد. از جمله این مواد میتوان به بلیچینگ، اسید موجود در غذاها و نوشیدنیها و حتی برخی خمیر دندان های چندکاره اشاره کرد.
پالپیت به دو دسته برگشت پذیر و برگشت ناپذیر تقسیم میشود.
- به طور کلی میتوان گفت پالپیت برگشت ناپذیر با حساسیت طولانی مدت دندان به دمای سرد یا گرم و گاهی اوقات به شیرینیجات مشخص میشود. در پالپیت برگشت ناپذیر بافت عصبی هنوز زنده است اما دوام چندانی نخواهد داشت به این معنی که به علت وجود عامل التهاب برگشت ناپذیر در دندان، در نهایت عصبها خواهند مرد. معمولاً در پالپیت برگشت ناپذیر، درد خفیف اما پیوسته احساس میشود که با وجود محرک ها تشدید میگردد. تورم نیز ممکن است وجود داشته باشد. همچنین توانایی دندان در احساس محرکهای الکتریکی خفیف کاهش پیدا میکند.
- پالپیت برگشت پذیر معمولاً با حساسیت تیز و فوری به دمای سرد و گاهی اوقات به شیرینی و یا گاز گرفتن مشخص میشود. معمولاً در پالپیت برگشت پذیر، دندان حساسیتی به غذاهای گرم ندارد. معمولاً در این وضعیت واکنش درد به محرکها، طولانی مدت نیست و تورم وجود ندارد. همچنین معمولاً هنوز دندان محرکهای الکتریکی خفیف را شناسایی میکند. التهاب داخل پالپ در پالپیت برگشت پذیر برخلاف پالپیت برگشت ناپذیر است چندان محسوس نیست و آسیب دیدگی بافتهای پالپ کم است.
در صورتی که اخیراً دندانی تحت درمانهای دندانپزشکی از جمله پر کردن دندان، روکش و یا موارد دیگر قرار گرفته باشد، ممکن است تا مدت کوتاهی پس از آن دچار حساسیت شود. به این وضعیت “حساسیت پس از درمان” گفته میشود که یکی از موارد پالپیت برگشت پذیر است . بسته به ماهیت درمان دندانپزشکی، سن بیمار و وضعیت سیستم ایمنی، به مرور زمان دندان ممکن است بهبود یافته و یا پالپیت برگشت پذیر به پالپیت برگشت ناپذیر تبدیل شود. در برخی موارد پالپ دندان ممکن است نکروزی شده و از بین برود.
دندانپزشک پس از معاینه دندان میتواند وضعیت دندان را تشخیص داده و پیش از انجام درمان دندانپزشکی به شما بگوید احتمال ایجاد پالپیت پس از درمان چقدر خواهد بود.
به خاطر داشته باشید در حالت نرمال دندانها زنده هستند و درمانهای دندانپزشکی که بر روی آنها انجام میشود جراحی محسوب شده و نوعی واکنش التهابی را به دنبال خواهد داشت. با این که در اکثر موارد واکنش خفیف است، اما در عملهای پیچیده ممکن است پالپیت برگشت ناپذیر اتفاق بیفتد.
دندانها حداقل دو بافت عصبی دارند: عصبهای میلین دار و بدون میلین. برای درک بهتر میتوانید در ذهن خود سیم برق عایق دار و سیم بدون عایق را تصور کنید. عصبهای میلین دار همانند سیم برق عایق هستند و محرکهای درد تیز و مشخص را خیلی سریعتر از عصبهای بدون میلین به مغز ارسال میکند. عصبهای بدون میلین درد کم شدت پیوسته را ارسال میکنند. هنگامی که هر دو نوع عصبها در دندان تحت تأثیر قرار گرفته باشد، احتمال زیادی دارد که پالپیت برگشت ناپذیر باشد.
پالپیت چگونه تشخیص داده میشود؟
به طور کلی وضعیت پالپ هر دندان یکی از این چهار گزینه است: نرمال،پالپیت برگشت ناپذیری، پالپیت برگشت پذیر، پالپیت نکروزی (مرده). تفاوت بین پالپیت برگشت پذیر و پالپیت برگشت ناپذیر و دندان نکروزی معمولاً با آزمایش با محرکهای سرد، گرم و الکتریکی خفیف مشخص میشود. این کار برای ارزیابی واکنش عصبهای داخل دندان انجام میشود.
واکنش درد طولانی مدت به محرکها بیشتر به نفع تشخیص پالپیت برگشت ناپذیر تفسیر میشود. در صورتی که هیچ واکنشی به محرکهای سرد، گرم و یا الکتریکی دیده نشود احتمالاً دندانتان نکروزی شده است و بافتهای داخل آن دیگر زنده نیستند. واکنش تند و تیز به محرکات که با برداشتن محرک سریعاً برطرف میشود، میتواند تشخیص پالپیت برگشت پذیر را تأیید کند. اغلب دندانی با پالپیت برگشت پذیر به حرارت حساسیتی نشان میدهد. ممکن است دندان زمانی دچار پالپیت برگشت پذیر شده و سپس وضعیت بدتر شود. بنابراین برای پیشگیری از تبدیل پالپیت برگشت پذیر به برگشت ناپذیر است باید اقداماتی انجام دهید اگر چه ممکن است همیشه این اقدامات مؤثر واقع نشود.
درمان پالپیت
پالپیت برگشت پذیر اغلب بدون درمان بهتر میشود. ممکن است دندانپزشک استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را برایتان تجویز کند. اغلب کنترل فشار فک بر روی دندان، به روند بهبودی علائم کمک مینماید.
دندانپزشک بسته به علائم ممکن است دندان را با داروهای حساسیت زدایی درمان کرده و استفاده از خمیر دندان مخصوص دندانهای حساس را تا زمان بهبود علائم توصیه نماید.
معمولاً عکس پرتوی ایکس گرفته میشود تا مرجع خوبی برای مقایسه وضعیت دندان باشد. در صورتی که پالپیت برگشت پذیر در اثر پوسیدگی ایجاد شده باشد، درمان پر کردن دندان لازم است.
مشکلات دندانی دیگری که علایم مشابه پالپیت دارند
- حساسیت عاج دندان وضعیتی است که در آن لایه عاج نمایان شده و باعث حساسیت زیاد دندان شده است. این وضعیت را به راحتی میتوان درمان کرد. اگر چه علائم آن ممکن است بسیار مشابه پالپیت برگشت پذیر باشد اما وضعیتی کاملاً متفاوت است.
- ترک خوردگی، لب پر شدگی، لق شدن و یا جابهجا شدن دندان در اثر ضربه همه میتوانند باعث ایجاد درد و حساسیت دندان شوند.
- گار گرفتن اشیای سخت یا ضربه دیدن دندان باعث کبودی رباط پریودنتال شده و درد ایجاد مینماید. این وضعیت به عنوان کوفتگی دندان (concussion injury) شناخته میشود.
- دندانهایی که دچار پوسیدگی و کرم خوردگی میشود گاهی اوقات به سرما و شیرینی حساس میشوند.
- بیمارانی که دندان قروچه دارند ممکن است دندانهایشان در اثر نیروی شدید فک دچار درد و حساسیت شود.
- گاهی اوقات دندانهای عقبی فک بالا ممکن است هنگام عفونت یا احتقان سینوس دچار درد شوند.
- نفوذ و تکثیر باکتریهای دندان با ایجاد انواع مختلف آبسه میتواند باعث درد شدید و تورم شود در حالی که معمولاً پالپیت برگشت پذیر این علایم را ایجاد نمیکند مگر این که بدتر شود.
باورهای غلط درباره عصب کشی و درمان ریشه
شایعات و باورهای نادرست زیادی در مورد عصب کشی و درمان ریشه ( Root Canal) وجود دارد. در اینجا به بررسی متداولترین شایعات درباره عصب کشی میپردازیم.
-
عصب کشی درد زیادی دارد
حقیقت این است که عصب کشی دردی ایجاد نمیکند بلکه درد از پیش ایجاد شده را برطرف مینماید.
شاید در گذشته عصب کشی درمانی دردناک محسوب میشده اما امروزه به لطف داروهای بی حسی دیگر درمان عصب کشی هیچ درد و ناراحتی ایجاد نمیکند. در واقع در یک نظرسنجی که اخیراً انجام شد مشخص شد بیمارانی که عصب کشی انجام داده اند شش برابر افرادی که اصلاً عصب کشی نکرده اند این درمان را بدون درد توصیف میکنند.
بیشتر بیماران عصب کشی زمانی به دندانپزشک مراجعه میکنند که دچار دندان درد شدید هستند. دندان درد بر اثر آسیب دیدگی بافتهای داخل دندان و یا اطراف آن ایجاد شده است. در فرآیند عصب کشی بافتهای آسیب دیده برداشته شده و درد آرام میشود.
-
عصب کشی باعث بیماری میشود
هنگامی که در اینترنت به دنبال اطلاعاتی در مورد درمان ریشه هستید، ممکن است با ادعاهایی مواجه شوید که میگویند عصب کشی باعث بروز بیماری در افراد میشود. این ادعا کاملاً کذب بوده و بر مبنای تحقیقات دروغین و نادرست بیان میشود که هیچ پایه علمی ندارند. در حقیقت عصب کشی درمانی مؤثر و بی خطر است. هنگامی که دندان دچار عفونت شدید شده باشد، برای نجات آن ناگزیر به عصب کشی هستیم تا آلودگیها و مواد عفونی را از دندان خارج کرده و دندان را ترمیم نماییم.
در حالت عادی باکتریهای گوناگونی در دهان زندگی میکنند اما در شرایط عادی این باکتریها عفونت ایجاد نمیکنند و تهدیدی برای سلامتی به حساب نمیآیند. تحقیقات نشان میدهند سیستم ایمنی قوی و سالم میتواند باکتریها را تحت کنترل قرار داده و مهار کند.
کشیدن دندان آخرین راه حل بوده و درمانی بسیار آسیب زا است و مشخص شده احتمال ورود باکتریها به جریان خون را بسیار افزایش میدهد. در حالی که عصب کشی محدود به سیستم ریشه دندان بوده و احتمال ورود باکتریها از طریق آن به جریان خون بسیار کمتر است.
اگر چه روشهای بسیار خوبی برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد اما هنوز هیچ جایگزینی به اندازه دندان طبیعی نمیتواند مفید و کارآمد باشد. بنابراین تا حد ممکن تلاش میشود دندان طبیعی حفظ شود.
-
کشیدن دندان بهتر از عصب کشی است
همان طور که گفته شد در صورت امکان نجات دندان طبیعی بهترین گزینه ممکن است. هر گونه پروتز مصنوعی که به جای دندان کاشته میشود، محدودیتهایی به دنبال دارد مثلاً برخی انواع غذاها را نمیتوانید بجوید. بنابراین ممکن است محدودیتهایی در برنامه غذایی سالم ایجاد شود. از طرفی میزان موفقیت درمان ریشه بسیار زیاد است و در صورت مراقبت مناسب احتمالاً تا آخر عمر نیازی به کشیدن آن دندان نخواهید داشت.
درمان عصب کشی و ترمیم دندان عملی بسیار مقرون به صرفه برای درمان دندان عفونت کرده است چرا که معمولاً هزینه آن کمتر از کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت تمام میشود. در بسیاری از موارد بیمار با مراقبت مناسب میتوانید آخر عمر از مزیت دندان طبیعی بهره ببرید در حالی که در مورد ایمپلنت و سایر پروتزها احتمالا مجبور به ترمیم یا تعویض دندان مصنوعی میشوید.
-
پس از عصب کشی به علت برداشته شدن عصبها هیچ دردی احساس نمیشود
اگر چه دندان عصب کشی شده دیگر در مقابل نوشیدنیها و غذاهای سرد یا گرم حساسیت ندارد اما تا چند روز پس از عصب کشی، ناحیه اطراف دندان حساس خواهد بود. در صورت ناراحتی میتوانید از دندانپزشک بخواهید موقتاً برایتان دارویی برای کاهش التهاب تجویز نماید.
-
دندانی که درد نمیکند نیازی به درمان ندارد
بسیاری از دندانهایی که نیاز به عصب کشی دارند، درد نمیکنند. عدم احساس درد به معنی عدم آسیب دیدگی دندان نیست. دندانپزشک با روشهایی بررسی میکند آیا پالپ دندان آسیب دیدگی یا عفونت دارد یا خیر. در صورتی که دندانپزشک متوجه آسیب دیدگی پالپ دندان شود، درمان ریشه را به شما توصیه میکند حتی اگر دردی احساس نکنید.
اگر متوجه جوش یا برجستگی در اطراف دندان آسیب دیده شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است این زایده چیزی به نام فیستول (fistula ) باشد. فیستول تونلی است که توسط بدن در داخل بافتهای ناحیه عفونی به سمت بیرون ایجاد میشود تا از طریق آن چرک و مواد عفونی تخلیه شوند. ایجاد فیستول هیچ دردی ایجاد نمیکند چرا که فشار افزایش یافته در ناحیه عفونی از طریق این تونلها تخلیه میشود. در چنین شرایطی عفونت حتماً باید درمان شود و احتمالاً دندان نیاز به درمان ریشه دارد. در صورتی که عفونت برطرف نشود بافتهای مجاور عفونت کرده و ممکن است عفونت گسترش پیدا کند.
-
پس از عصب کشی دیگر نیازی به مراجعه به دندانپزشک وجود ندارد
پس از عصب کشی، باید به دندانپزشک دوباره مراجعه کنید تا روکش یا پرشدگی برای ترمیم دندانتان استفاده شود. در فرایند عصب کشی دندان پزشک موقتاً پالپ دندان را پر میکند تا از نفوذ مجدد باکتریها و آلودگیها به آن جلوگیری نماید. اما معمولاً این پرشدگی موقتی بوده و برای پر کردن دایمی یا روکش کردن دندان باید دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید.
برگهها
اَپِکسیفیکاسیون Apexification فرایندی است که دندانپزشک یا اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) آن را برای بستن انتهای سر باز ریشه دندان دنجام می دهد. این درمان اغلب برای درمان دندان های دائمی استفاده می شود که ریشه های آنها به طور کامل شکل نگرفته است و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود. درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است. اپکسیفیکاسیون اغلب فرایند موفقیت آمیزی است، با این حال، برخی نمونه ها هستند که مانع انتهای ریشه به خوبی شکل نمی گیرد یا فرایند جذب ادامه پیدا می کند. موقعیت های این چنین ممکن است به درمان جراحی انتهای ریشه یا کشیدن دندان نیاز داشته باشند.
آیا به دنبال جراح و متخصص درمان ریشه و عصب کشی در تهران میگردید؟؟؟
هم اکنون با ما تماس بگیرید :)
مقالات مرتبط با اپکسیفکاسیون
نمونه درمان های مرتبط با اپکسیفکاسیون
اَپِکسیفیکاسیون Apexification فرایندی است که دندانپزشک یا اندودنتیست (متخصص درمان ریشه) آن را برای بستن انتهای سر باز ریشه دندان دنجام می دهد. این درمان اغلب برای درمان دندان های دائمی استفاده می شود که ریشه های آنها به طور کامل شکل نگرفته است و نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود. درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است. اپکسیفیکاسیون اغلب فرایند موفقیت آمیزی است، با این حال، برخی نمونه ها هستند که مانع انتهای ریشه به خوبی شکل نمی گیرد یا فرایند جذب ادامه پیدا می کند. موقعیت های این چنین ممکن است به درمان جراحی انتهای ریشه یا کشیدن دندان نیاز داشته باشند.
آیا به دنبال جراح و متخصص درمان ریشه و عصب کشی در تهران میگردید؟؟؟
هم اکنون با ما تماس بگیرید :)
مقالات مرتبط با اپکسیفکاسیون
نمونه درمان های مرتبط با اپکسیفکاسیون
مراقبتهای دهان و دندان با آغاز بارداری متوقف نمیشوند. در واقع، حفظ سلامت دهان و دندان در این دوران از اهمیت بیشتری برخوردار است: زیرا در این دوران خطر گسترش پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه و دیگر مشکلات افزایش مییابد.
متاسفانه، هنوز این باور عام وجود دارد که مراجعه به دندانپزشک طی دوران بارداری برای مادر و جنین مضر است. اگر این باور باعث شود زنان باردار از مراجعه با دندانپزشک و دریافت مراقبتهای لازم اجتناب کنند، مشکلات جدی در پی خواهد داشت.

درمانهای دندانپزشکی در دوران بارداری
آیا زنان باردار میتوانند به دندانپزشک مراجعه نمایند؟
زنان باردار نه تنها میتوانند حین بارداری به پزشک مراجعه نمایند بلکه باید این کار را انجام دهند! عدم درمان پوسیدگی دندان، بیماریهای لثه، و دیگر مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان میتواند مضر باشد. سلامت دهان و دندان تاثیرات زیادی روی سلامت عمومی بدن دارد، و به این معناست که روی جنین بیمار نیز تاثیر خواهد داشت.
حتی زمانی هم که فرد باردار نیست به او توصیه میشود به طور منظم به پزشک مراجعه نماید. ممکن است برخی افراد نیاز داشته باشند هر شش ماه یک مرتبه دندانهایشان چک شود، اما شرایط و وضعیت شما مشخص میکند هر چند وقت یک مرتبه به پزشک مراجعه کنید. بنابراین، این موضوع در زمان درگیر بودن با مسئلهی تغییرات هورمونی و تمایلات غذایی که ممکن است سلامت دهان و دندان را به خطر بیاندازد از اهمیت ویژهای برخوردار است.
اغلب پزشکان توصیه میکنند زنان طی دوران بارداری خود چند مرتبه به پزشک مراجعه کنند تا پزشک بتواند وضعیت دندانها و لثههای آنها را بررسی نماید، در رابطه با تغییرات لازم در مراقبتهای روزمره و یا انجام اقدامات لازم نیز توصیههایی ارائه نمایند.
اگر قصد دارید بزودی باردار شوید، ایدۀ خوبی است که به دندانپزشک خود مراجعه نمایید تا به مسائل مهم دندانهای شما از قبیل دندان عقل نهفته بپردازد، تا خطر مشکلات بعدی کاهش یابد.
آیا عکس برداری با اشعۀ ایکس (X-ray) حین بارداری بی خطر است؟
یکی از معمولترین نگرانیهایی که افراد برای مراجعه به دندانپزشک حین بارداری دارند، قرار گرفتن در معرض پرتوهای اشعۀ ایکس است. با این حال، در دستگاههای مدرنی که برای تاباندن اشعۀ ایکس و گرفتن عکس مورد استفاده قرار میگیرند میزان کمتری از تشعشعات استفاده میشود و میزان اندک این اشعه آنقدر زیاد نیست که اثرات سوء روی رشد جنین داشته باشد. بعلاوه پزشک با استفاده از یک روپوش سربی و محافظ تیروئید به بیمار اطمینان میدهد که جنین او از تشعشعات در امان است.
گرچه اشعهی ایکس امن و بی خطر است، اما اگر تنها برای یک ویزیت ساده به دندانپزشک مراجعه میکنید ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند طی سه ماههی نخست بارداری از قرار گرفتن در معرض آن خودداری نماید. اما اگر مورد اورژانسی و وخیم دندانپزشکی دارید که بدون درد خاص است، ممکن است نیاز باشد از اشعۀ ایکس استفاده شود تا در طرح درمان موثر به دندانپزشک کمک شود.
آیا میتوان در حاملگی از داروهای بیهوشی استفاده نمود؟
اگر نیاز است طی دوران بارداری جراحی دندان انجام شود، برای کمک به حفظ آرامش و کاهش درد میتوان بدون هیچ خطری از داروهای بیهوشی استفاده نمود. مهم است که دندانپزشک از باردار بودن بیمار خود مطلع باشد تا بتواند داروی بیهوشی مناسب و با دوز مناسب را انتخاب نماید.
باید از مصرف داروهای بیهوشی حاوی فلیپرسین (منقبض کننده عروقی غیرکاتکول) طی دوران بارداری اجتناب شود زیرا این مادۀ شیمیایی عروق خونی را منقبض مینماید- هر سوال یا نگرانی در رابطه با نوع داروی بیهوشی مورد استفاده دارید آن را با دندانپزشک خود مطرح کنید.
دندانپزشک بر اساس فرایندی که انجام میدهد از کمترین غلظت ممکن داروهای بیهوشی استفاده میکند با این حال آنقدر هست که بیمار حس آرامش داشته باشد. زمانی که بیمار حس راحتی داشته باشد، بدن او و متعاقبا جنین او تحت فشار کمتری قرار خواهد گفت.
توصیفی که افراد مختلف از درمان ریشه دندان ارائه میدهند باعث میشود که اکثر بیماران از این شیوه درمانی دندانپزشکی بترسند و چندان به انجام آن تمایل نشان ندهند. اگر یک دندان آسیب دیده باشد، یا حفره شدید، آبسه دندان یا تروما را تجربه کرده باشد، کار شما از درمان یک دندانپزشک عمومی خارج شده و باید به یک متخصص ریشه دندان یا اندودنتیست مراجعه کنید. در حالی که استفاده از این شیوه باعث میشود که بسیاری از مشکلات بیماران حل شود، اغلب آنها زمانی که اطلاعاتی در مورد درد یا هزینه دریافت میکنند، از انجام درمان ریشه دندان پشیمان شده و میترسند.
شاید اگر افراد جامعه از کلیات درمان ریشه دندان نحوه انجام آن و همچنین هزینههای آن اطلاعات کافی داشته باشند، موردی برای ترس وجود نداشته باشد و با خیال راحتتری درمان خود را به اندودنتیست ها واگذار کنند.
درمان ریشه دندان یک روش ساده است
برای بسیاری از مردم ترس از ناشناختهها باعث اضطراب میشود؛ اگر شما یکی از آنها هستید، اطلاع از آنچه که اتفاق میافتد میتواند ترس شما را از بین ببرد و شما را آرام کند. در جریان درمان ریشه دندان، بیمار تحت داروهای بی حسی موضعی قرار میگیرد و یک سد لاستیکی در درون دندان قرار میگیرند تا از این طریق دندانهای شما از عفونت محافظت شده و تنها دندان مورد نظر تحت درمان قرار گیرد. در گام بعدی اندودنتیست با استفاده از یک مته کوچک، تاج دندان را سوراخ کرده و از این طریق به پالپ دندان دسترسی دارد.
پس از دریافت بی حس کننده، طبیعتاً بیمار هیچ احساسی نخواهد داشت و درمان ریشه دندان با یک مکش کوچک ادامه مییابد. در جریان این شیوه، مایعات و باکتریهای باقی مانده در داخل ریشه دندان تخلیه شده و به مانند جاروبرقی به گردآوری مواد آلوده میپردازند. پس از از بین بردن عفونت دندان، دندانپزشک قسمت داخلی دندان شما را با یک ماده به اسم گوتاپرکا پر میکند تا از این طریق دندان شما را تقویت کرده و از وارد شدن باکتری جلوگیری کند. بخش نهایی درمان ریشه دندان شامل قرار گیری تاج دندان است عملترمیم دندان را به پایان میرساند.
کلیات درمان ریشه دندان به این موارد خلاصه میشود و اگر سؤال بیشتری دارید، مطمئن باشید که اندودنتیست شما به همه آنها جواب خواهد داد.
درمان ریشه دندان درد ندارد
یکی از مهمترین اشتباهات و خطاهایی که در مورد درمان ریشه دندان وجود دارد این است که ممکن است درد آور باشد. این در حالی است که اکثر بیماران مبتلا به عفونت ریشه دندان معتقدند که درد قبل از این عمل بیش از ۶ برابرترمیم دندان است و بهتر است که خود را به اندودنتیست بسپارید. یکی از مراحل اصلی این شیوه درمانی، شامل استفاده از بی حس کننده موضعی است که از لحاظ فیزیکی مانع از احساس درد و ناراحتی در فرد میشود.
البته نمیتوان منکر این موضوع شد که زمانی که اثر بی حس کننده از بین میرود، احتمالاً حساسیت و دردهای جزئی به وجود خواهد آمد که در عرضه چند هفته از بین میرود. حتی اگر این موضوع نیز برای شما آزاردهنده باشد، بهتر است به سراغ راهکارهای جانبی برای کاهش درد آن بروید.
دندان پزشک شما با شما همراهی خواهد کرد
معمولاً ترس و اضطراب منطقی نیست و حتی برخی از افراد، زمانی که اطلاعات و حقایقی در مورد درمان ریشه دندان دریافت میکنند، برای آنها در زمینهی ریختن ترس کافی نبوده و ترس آنها پایدار است. به یاد داشته باشید که اندودنتیست ها قبل از اینکه یک دندانپزشک باشند، با روانشناسی آشنایی دارند و میتواند در کنترل ترس و اضطراب شما مؤثر باشد. در ابتدا شما نیز با آنها صادق باشید و تمام مواردی که وجود دارد با آنها در میان بگذارید. اگر دندان پزشک شما بداند که شما در مورد درمان ریشه دندان نگران هستید، مطمئن باشید که مراحل درمانی را با آرامش و دقت زیادی ادامه خواهد داد.
درمان ریشه دندان گران نیست
یکی از مواردی که مزید بر علت شده و باعث میشود که افراد نسبت به درمان ریشه دندان ترس بیشتری داشته باشند این است که فکر میکنند هزینهی آن بسیار زیاد است؛ اما توجه داشته باشید که استفاده از این شیوه درمانی هزینه زیادی ندارد.
تصور میشود که درمان ریشه دندان نسبت به پر کردن آن گرانتر باشد، زیرا این شیوه درمانی زمان بیشتری طول میکشد و مهارت بیشتری نیاز دارند. با این حال برخی از روشهای دیگر مانند کشیدن دندان و جایگزین آن آنچنان نیز گران نیستند. به طور متوسط استفاده از درمان ریشه دندان در ایالات متحده حدود ۳۰۰ دلار هزینه دارد. البته در مورد هزینههای درمانی نیز گزینههای وجود دارد که بیمار میتواند به آنها پناه آورده و از این طریق در هزینههای کلی خود صرفه جویی کند.
درمان ریشه دندان بسیار مؤثر است
بسیاری از افراد نسبت به شیوه درمانی درمان ریشه دندان با همان طرز فکر گذشته رفتار میکنند و نسبت به آن نگرانیهایی دارند. این در حالی است که در دندانپزشکی مدرن در طی ۵۰ سال گذشته راه زیادی را پیش رفته است. امروزه، درمان ریشه دندان به شکلی انجام میشود که میزان موفقیت آن در نجات دندان حدود ۹۰ درصد برآورد میشود.
اگر یک دندانپزشک یا اندودنتیست به شما میگوید که درمان ریشه دندان نیاز دارید، یک نفس عمیق بکشید و به یاد داشته باشید که نیازی به ترس از آن وجود ندارد. این روش نسبتاً بدون درد است، هزینه چندانی بر روی دست شما خواهد گذاشت، میزان موفقیت آن بالاست و شما را از درد و رنج دندانهای عفونی نجات میدهد.
درمان ریشه یا عصب کشی و پر کردن دندان؛ یکی از راهکارهای مقابله با دندانهای خراب است که در مراحل ابتدایی بخشهای داخلی و دارای سلولهای عصبی (پالپ دندان) را تخلیه کرده و سپس با استفاده از مواد مقاوم و پایدار قسمت خالی آن پر میشود. در واقع توصیف کلی و عمومی پر کردن دندان به این شکل انجام میشود. این کار که توسط متخصصین ریشه دندان انجام میشود، شامل مراحل مختلفی میشود که در هر کدام از آنها ممکن است سؤالات و ابهاماتی برای بیمار به وجود آید.
بسیاری از دندانپزشکان و متخصصین درمان ریشه استفاده از عصب کشی دندان و پر کردن و آن را یک روش بسیار مرسوم میدانند که باعث میشود دندان خراب شده نجات پیدا کند. روشهای انجام این کار در طول سالیان مختلف تغییر کرده و با توجه به پیشرفت تکنولوژی با روشهای راحتتر و ایمنتری انجام میشود. با وجود اینکه استفاده از این روش بسیار شایع بوده و در بین دندانپزشکان رواج بسیاری دارند، اما هنوز در بین بیماران ابهاماتی وجود دارد که پاسخ دهی به آنها میتواند کار متخصصین عصب دندان را در درمان ریشه دندان راحت کند.
در این مطلب ما قصد داریم چند سؤال رایج در مورد عصب کشی دندان و پر کردن آن مطرح کنیم و پاسخی واضح برای آن ارائه دهیم. پس با ما همراه باشید!
چرا یک دندان به عصب کشی دندان احتیاج پیدا میکند؟
زمانی که یک دندانپزشک یا یک متخصص ریشه دندان به بیمار توصیه میکند که عصب کشی دندان را انجام دهد، میتوان گفت که آن دندان کارایی طبیعی خود را از دست داده و نمیتواند به شکل مناسبی عمل کند. خراب شدن یک دندان شدتهای متفاوتی دارد و از لکه دار شدن مینای دندان گرفته تا تخریب کامل آن و آسیب پالپ دندان میتوانند به نوعی عملکرد طبیعی دندان را تحت تأثیر قرار دهند. زمانی که شدت تخریب یک دندان بسیار کم بوده و فقط به مینای آن لطمه خورده باشد، نیازی به انجام شیوههای ترمیمی پیشرفته مانند عصب کشی دندان نیست.
اما در موارد خیلی شدیدتر، علاوه بر تخریب مینای دندان به مرور زمان سایر قسمتهای اصلی دندان نیز لطمه میخورد از بین میرود و در واقع شروع تخریب دندان و از این مرحله آغاز میشود. در واقع این مرحله را میتوان شروع کار یک متخصص ریشه دندان دانست که معمولاً توصیه میکنند که از شیوه عصب کشی دندان و پرکردن دندان استفاده کنید.
چرا پالپ دندان آسیب میبیند؟
پالپ دندان بافت نرم در قسمت داخلی دندان است که در آن رگهای خونی و عصب های درد قرار دارد. زمانی که مینای دندان آسیب میبیند و باکتریها و سایر مواد خورنده به این بافت نرم میرسند، به مرور زمان دچار التهاب شده و آلوده میشود. در این مرحله است که یک دندانپزشک به بیمار اعلام میکند که پالپ دندان وی آسیب دیده و نیاز به عصب کشی دندان دارد. شایعترین علل التهاب پالپ دندان ایجاد عفونت در آن است که ناشی از آسیب دیدن مینای دندان و ترک خوردن ساختار آن است. زمانی با یک دندان آسیب میبیند و یا مینای آن ترک میخورد، مواد آلوده و عفونت به لایههای زیرین آن را نفوذ کرده و موجب التهاب و درد در دندان میشود. شاید بسیاری از بیماران و کسانی که پالپ دندان آنها دچار حساسیت شده باشد به هنگام مسواک زدن دچار یک درد موضعی و بسیار ناخوشایند شوند.
چرا باید پالپ دندان تخلیه شود؟
اگر یک دندان آسیب دیده باشد و یا دچار عفونت شده باشد به مرور زمان تمامی قسمتهای آن دچار عفونت شده و خود به عنوان یک منبع آسیب زننده خطرناک عمل میکند. درد و تورم نتیجه رایج از عفونت در پالپ دندان هستند که در برخی موارد حتی ممکن است با درد نیز همراه نباشند. وجود باکتریها در پالپ دندان و انتشار عفونت باعث میشود که باکتریها به مرور زمان به استخوان فک رسیده و موجب آسیب به آن شود. به همین دلیل اگر دندان عفونی بدون درمان رها شود ممکن است صدمات بسیار شدیدی به فرد وارد شود و در نهایت موجب برداشتن دندان شود.به همین دلیل دندانپزشکان و متخصصین ریشه دندان توصیه میکنند که به محض عفونی شدن پالپ دندان اقدام به عصب کشی دندان کرده و در نهایت آن را پر کنند.
آیا کشیدن و برداشتن دندان میتواند مشکل ساز باشد؟
پاسخ به این سؤال مثبت است. هنگامی که یک دندان به دلایل مختلفی کشیده شود و یا بیفتد احتمال جایگزینی آن پایین میآیند و نظم و ترتیب دندانهای کناری آن نیز از بین میرود. این موضوع در هنگام جویدن غذا و بریدن میوههای خشک مشکل ساز است و حتی ممکن است به بقیه دندانها نیز آسیب برساند. زمانی که یک دندان افتاده باشد فضای جایگزین آن خالی مانده و احتمال تمیز شدن آن پایین میآید به همین دلیل احتمال ایجاد بیماری لثه نیز افزایش مییابد.
عصب کشی دندان کمک میکند که این مشکلات از بین رفته و حتی دندان نیز در شرایط بسیار سختتری حفظ شود. از طرفی استفاده از این تکنیک بسیار ارزانتر از کاشت ایمپلنت دندان و سایر شیوههای جایگزین است.
در جریان عصب کشی دندان چه کارهایی انجام میشود؟
عصب کشی دندان و درمان ریشه دندان شامل چند مرحله میشود که در نهایت با پر کردن آن با استفاده از مواد مخصوص به پایان میرسد. این مراحل عبارتند از:
- بی حس کردن دندان: این مرحله با استفاده از مواد به خصوصی انجام میشود که با قرار دادن آن بر روی دندان باعث میشود که به مرور زمان حس درونی دندان از بین رفته و به نوعی احساس درد درون آن وجود ندارد.
- تخلیه پالپ دندان: پالپ دندان مهمترین چیزی است که به هنگام عصب کشی دندان باید تخلیه شود و در واقع منبع اصلی عفونت و عامل اصلی ایجاد درد در این منطقه قرار دارد. در این مرحله با استفاده از ابزارهای مخصوص دندانپزشکی کلیه پالپ دندان به طور کامل پاک میشود و هیچ قسمتی از آن باقی نمیماند.
- استفاده از داروهای مخصوص برای از بین بردن باکتری: به احتمال زیاد به دلیل بالا رفتن میزان عفونت در قسمت داخلی دندان، دندانپزشک برای بالا بردن درصد اطمینان در انجام کار و جلوگیری از عفونت مجدد دندان، قسمتهای داخلی آن را با استفاده از داروهای آنتی باکتری آغشته میکند و از این طریق کلیه باکتری ها را از بین میبرند.
- پر کردن دندان: مرحله بعدی در جریان عصب کشی دندان پر کردن قسمتهای داخلی آن است که معمولاً با استفاده از مواد آلیاژی و مقاوم در شرایط مختلف انجام میشود.
- انجام کارهای نهایی و زیبایی: پس از پر کردن دندان نوبت به شکل دهی مواد پرکننده و ایجاد ظاهر مناسب در دندان میرسد. در این مرحله از مواد سفید رنگ مخصوص سرامیکی برای درست کردن ظاهر دندان استفاده میشود. البته در برخی موارد متخصصین عصب دندان توصیه میکنند که این مرحله را به یک دندانپزشک ترمیمی واگذار کنید.
کنده شدن دندان دائمی یکی از فوریتهای درمان دندانپزشکی است. در صورتی که دندان به طور کامل از جای خود کنده شود پیش از هر چیز باید ببینیم دندان شیری بوده یا دائمی.
در صورت کنده شدن دندان چه کاری باید انجام دهیم؟
کنده شدن دندان شیری
دندان شیری نیازی به پیوند مجدد ندارد بنابراین لازم نیست آن را نجات دهید
کنده شدن دندان دائمی
- آرامش خود را حفظ کنید
- به دنبال دندان بگردید
- دندان را از ناحیه تاج (بخش سفید رنگ) بگیرید و مراقب باشید به ریشه دست نزنید
- در صورتی که دندان کثیف شده است آن را در حدود ۱۰ ثانیه در زیر آب سرد شیر بشویید و دندان را در جای خود قرار دهید. سعی کنید دندان را در حفره دندان نگه دارید.
- در صورتی که امکان قرار دادن دندان در حفره دندان وجود ندارد، آن را در یک لیوان شیر یا آب بریزید. در صورتی که میتوانید، دندان را در دهان خود بین دندان آسیاب بزرگ و سطح داخلی گونه نگه دارید
- در صورتی که فرد سن کمی دارند و ممکن است دندان را قورت بدهد بهتر است دندان را در یک ظرف بگذارید.
- بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
برای کاشت مجدد دندان کنده شده چه اقداماتی انجام میشود؟
اقداماتی که در مورد دندان کنده شده صورت میگیرد، در دندان دائمی در حال رشد (نابالغ) در کودکان اندکی با دندان دائمی بالغ که رشد آن به اتمام رسیده است تفاوت دارد. علت این است که میخواهیم به دندان در حال رشد فرصت بدهیم خود را بازسازی کرده و فرایند رشد را به اتمام برساند.
- دندان کنده شده بالغ (فرایند رشد آن به اتمام رسیده است)
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
- درمان دندانپزشکی
- دندان جای خود قرار داده میشود
- با اسپری آب، محلول آب نمک یا کلرهگزیدین ناحیه تمیز میشود
- در صورتی که لثه پاره شده است، بخیه میشود
- موقعیت دندان باز کاشته شده از نظر بالینی و با عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- به مدت دو هفته یک آتل یا اسپلینت انعطاف پذیر استفاده میشود
- داروهای آنتی بیوتیک سیستمی ممکن است تجویز شود. تتراسایکلین اولین گزینه انتخابی است. پیش از تشخیص تتراسایکلین در کودکان باید احتمال تغییر رنگ دندانهای دائمی در حال رشد در نظر گرفته شود. به همین منظور در بیشتر کشورها برای افراد زیر ۱۲ سال تتراسایکلین استفاده نمیشود. در بیماران کم سن پنی سیلین فنوکسی متیل یا آموکسی سیلین (دوز آن بستگی به سن بیمار و وزن او دارد) تجویز میشود.
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته است و در صورتی که وضعیت واکسن کزاز در بیمار مشخص نیست، بیمار باید برای دوز یادآور واکسن کزاز به پزشک عمومی مراجعه کند.
- پس از بازکاشت دندان و پیش از برداشتن اسپلینت، عصب کشی انجام میشود.
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی
در صورتی که دندان کمتر از یک ساعت در خارج از دهان مانده باشد و در این مدت در شیر یا مایع مناسب دیگری نگهداری شده باشد و یا به مدت کمتر از یک ساعت به صورت خشک نگهداری شده باشد، احتمال نجات آن نسبتا خوب است. مراحل درمان آن به صورت زیر می باشد:
- سطح دندان و فورامن نوک ریشه با محلول آب نمک تمیز میشود و دندان در محلول آب نمک غوطه ور میشود تا به این ترتیب آلودگیهای نشسته در سطح آن تمیز شده و سلولهای مرده از سطح ریشه جدا شود
- با بی حسی موضعی بافتها بی حس میشوند
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره دندان بررسی میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره مشاهده شود با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با فشار ملایم در جای خود قرار میگیرد. نباید برای باز کاشت دندان نیروی زیادی وارد شود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد با بخیه بسته میشود
- موقعیت دندان پیوند خورده به صورت بالینی و برعکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- یک اسپلینت انعطاف پذیر به مدت دو هفته در این محل قرار داده میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود . برای تجویز آنتی بیوتیک ملاحظات گفته شده باید مد نظر قرار بگیرد.
- در صورتی که دندان در تماس با خاک قرارگرفته است و در صورتی که پوشش واکسن کزاز مشخص نیست، باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
- ۷ تا ۱۰ روز پس از باز کاشت دندان و پیش از درآوردن اسپلینت، درمان ریشه انجام میشود
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای درمان ریشه مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
در صورتی که دندان بیش از یک ساعت خارج از دهان درد یا به دلایل دیگر، احتمالاً سلولها زنده نمانده اند مراحل درمان به صورت زیر است:
درمان دندانپزشکی
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
- بافتهای نرم مرده متصل به دندان، با گاز جدا میشوند
- درمان عصب کشی ممکن است پیش از باز کاشت دندان و یا پس از آن انجام شود
- با استفاده از بی حسی موضعی، ناحیه تحت درمان بی حس میشود
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره آلوئولار معاینه میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره وجود داشته باشد با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با ملایمت و فشار انگشت، در حفره دندان کاشته میشود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد بخیه میشود
- موقعیت دندان کاشته شده به صورت بالینی و با کمک عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- با استفاده از اسپلینت انعطاف پذیری به مدت چهار هفته دندان در جای خود ثابت میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته باشد یا در صورتی که ایمنی در مقابل کزاز مشخص نیست باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
برای کُند کردن جایگزینی استخوانی دندان، پیش از باز کاشت دندان درمان سطح ریشه با فلوراید توصیه میشود (محلول فلوراید سدیم دو درصد به مدت ۲۰ دقیقه) .
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- ۷ تا ۱۰ روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از چهار هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
در صورت بازکاشت تأخیری دندان، آنکیلوز وضعیتی اجتناب ناپذیر است. در کودکان و نوجوانان آنکیلوز غالباً همراه با کوتاهتر شدن دندان در مقایسه با دندانهای دیگر خواهد بود. مراقبت و پیگیریهای بعدی برای اطمینان از مطلوب بودن نتایج درمان لازم است. در صورتی که دندان به علت آنکیلوز کوتاهتر شود (بیش از یک میلیمتر) ممکن است به قطع تاج (Decoronation ) نیاز باشد.
- دندان کنده شده نابالغ
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
مراحل درمان بازکاشت دندان کنده شده نابالغ در صورتی که بیمار بلافاصله دندان را در حفره دندانی کاشته باشد، در مورد دندان نابالغ مشابه دندان بالغ است که پیشتر گفته شد با این تفاوت که هدف از بازکاشت دندان نابالغ در حال رشد در کودکان این است که فرصت رگ زایی مجدد در پالپ دندان فراهم شود. در صورتی که رگ زایی مجدد در دندان اتفاق نیفتد، عصب کشی توصیه میشود.
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت در دندان بالغ و نابالغ شبیه به هم است با چند تفاوت زیر:
مشخص شده است که استفاده از آنتی بیوتیک موضعی احتمال رگ زایی مجدد پالپ دندان در حال رشد را افزایش میدهد و در صورتی که در دسترس باشد (ماینوسایکلین یا داکسی سایکلین ۱ میلی گرم در ۲۰ میلی لیتر محلول آب نمک به مدت ۵ دقیقه غوطه وری) مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف از بازکاشت دندان در حال رشد کنده شده در کودکان، این است که امکان رگ زایی در فضای پالپ دندان فراهم شود. خطر حل شدن ریشه در اثر عفونت باید در مقابل احتمال رگ زایی مجدد سنجیده شود. بازجذب و حل شدن ریشه در کودکان با سرعت بالایی اتفاق می افتد. اگر رگ زایی اتفاق نیفتد ممکن است عصب کشی توصیه شود.
پیگیری درمان
برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
تمام مراحل درمان درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت در مورد دندانهای نابالغ مشابه بالغ است فقط باید در نظر داشته باشید برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.
در صورتی که بهداشت دهان را به خوبی رعایت نکنید، دچار پوسیدگی دندان شده و به مرور پوسیدگی به بخشهای عمیقتر دندان گسترش پیدا میکند. در صورتی که پوسیدگی به بخش مرکزی دندان که پالپ نام دارد برسد، باید درمان ریشه یا عصب کشی انجام دهید. اگر پالپ آسیب دیده تحت درمان ریشه قرار نگیرد، عفونت گسترش یافته و مجبور به کشیدن دندان میشوید.
به طور کلی عدم رعایت بهداشت کامل، علت اصلی پوسیدگی دندان، دندان درد و مشکلات دندانی دیگر است. برای پیشگیری از این مشکلات باید حداقل روزی دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید تا پلاک تشکیل شده در سطح دندانها پاک شده و فعالیت باکتریها متوقف شود. در اثر پوسیدگی دندان یا جراحات دندان مشکلات متعددی ممکن است برای پالپ دندان ایجاد شود. در اینجا به بیماریها و مشکلات پالپ دندان اشاره میکنیم.
علایم و نشانه های مشکلات پالپ دندان
علائم و نشانه ها بسته به نوع بیماری پالپ و شدت آن متفاوت است . به طور کلی علایم ممکن است به صورت زیر تجربه شود:
- درد دندان هنگام خوردن غذای بسیار شیرین، سرد یا داغ
- درد ناگهانی یا شدید در دهان
- عفونت در دهان
انواع بیماریهای پالپ دندان
-
پالپیت برگشت پذیر
پالپیت برگشت پذیر به التهاب خفیف پالپ گفته میشود. علائم آن معمولاً شامل درد در هنگام خوردن غذاهای سرد یا داغ یا بسیار شیرین است. پالپیت در صورتی که درمان نشود پیشروی کرده و به تشکیل آبسه دندان منجر میشود. آبسه دندان به کیسه پر شده با چرک و باکتری گفته میشود. رعایت بهداشت دهان در مراحل اولیه پالپیت برگشت پذیر میتواند مؤثر واقع شود اما در بسیاری از موارد در نهایت باید دندان پر شود. از جمله عوامل دیگر ایجاد پالپیت برگشت پذیر، ترک خوردگی یا شکستگی دندان است.
-
پالپیت برگشت ناپذیر
پالپیت برگشت ناپذیر به التهاب شدید پالپ دندان گفته میشود که آسیبهای حاصل از آن برگشت پذیر نیست و نمیتوان پالپ را نجات داد. علائم این وضعیت شامل درد شدید ناگهانی است. پالپیت برگشت ناپذیر در صورتی که درمان نشود باعث پسروی لثه و گسترش عفونت به لثه، بافت همبند و استخوان پیرامون دندان میشود. پالپیت برگشت ناپذیر معمولاً تحت درمان ریشه قرار میگیرد. در صورتی که برای درمان ریشه دیر شده باشد باید دندان کشیده شود.
-
کلسیتی شدن پالپ یا سنگ پالپ
در کلسیتی شدن پالپ که به آن سنگ پالپی یا پالپ سنگی نیز گفته میشود، بخش پالپ دندان سخت یا کلسیتی میشود. در نتیجه این اتفاق بافت پالپ به شدت حساس شده و درد شدیدی ایجاد میکند چرا که عصب های دندان تحت فشار قرار گرفته اند. معمولاً درمان ریشه برای برداشتن بافتهای سخت شده پالپ دندان لازم است.
-
نمایان شدن پالپ
در صورتی که لایه های محافظ خارجی دندان آسیب دیده و از بین بروند، ممکن است پالپ دندان بیرون زده و نمایان شود. این اتفاق معمولاً در اثر عواملی مانند پوسیدگی، ترک خوردگی یا شکستگی رخ میدهد. در چنین شرایطی پالپ بسیار آسیب پذیر شده و باکتریها به راحتی وارد آن میشوند و بافتها را تحریک میکنند. در بیشتر موارد علامت اصلی نمایان شدن پالپ، درد است. در صورتی که مراقبتهای دندانپزشکی مناسبی صورت نگیرد، عفونت جزیی و خفیف میتواند به تشکیل آبسه و مشکلات جدیتر منجر شود. درمان این وضعیت بستگی به شدت نمایان شدن پالپ دارد و ممکن است شامل پر کردن دندان، عصب کشی و یا حتی کشیدن دندان باشد.
درمان ریشه برای مشکلات پالپ دندان
در صورتی که از پالپ آسیب دیده به خوبی مراقبت نشود، عفونت شدت گرفته و بافتهای پیرامونی از جمله استخوان فک را تحت تأثیر قرار میدهد. برای تخلیه بافتهای آلوده پالپ باید درمان ریشه انجام شود.
این کار ممکن است طی چند جلسه انجام شود که بستگی به شدت آسیب دیدگی پالپ و بافتهای اطراف دارد.
در عصب کشی مراحل زیر انجام شود:
بافتهای پالپ تخلیه شده و محفظه پالپ کاملاً تمیز و ضد عفونی میشود. ممکن است از درمان دارویی خاصی به صورت موضعی استفاده شود تا عفونت کنترل شود. برای مسدود کردن راه نفوذ باکتریها و ذرات آلوده دندان پر شده و مهر و موم میگردد. برای محافظت از ساختار تضعیف شده دندان از روکش دندان استفاده میشود.
برخی بیماریهای پالپ بر اثر جراحاتی مانند شکستگی دندان اتفاق میافتند اما در بیشتر موارد علت اصلی عدم رعایت بهداشت مناسب است. با چکاپهای منظم دندانپزشکی میتوان زودتر به پوسیدگی دندان پی برده و آن را درمان نمود، پیش از این که دچار عوارض پیچیده تر و سختتر آن شوید.
پالپ چیست؟
پالپ به بخش مرکزی دندان گفته میشود که حاوی رگهای خونی و عصب ها میباشد. در واقع پالپ بخش زنده دندان است که مسئول رساندن مواد مغذی برای رشد دندان در دوران رشد میباشد. همچنین این بخش از دندان احساس درد را منتقل میکند. بنابراین هنگامی که با دندان درد به دندان پزشک مراجعه میکنید، پس از معاینه وضعیت شما و بررسی دندان ممکن است دندانپزشک تست پالپ دندان را لازم ببیند. تست پالپ برای بررسی زنده بودن پالپ انجام شود تا مشخص شود آیا آسیبی به پالپ رسیده است یا خیر. پالپ معمولاً در اثر پوسیدگی عمیق یا جراحات و ضربه هایی که به صورت یا دهان وارد میشود، دچار آسیب دیدگی میگردد.
تست پالپ چیست؟
تست پالپ نوعی درمان دندانپزشکی است که هدف اصلی آن ارزیابی سلامت فیزیکی دندان میباشد. در بررسی سلامت پالپ، دندانپزشک دستگاهی را بر روی دندان قرار میدهد که جریان الکتریکی، سرما یا گرما را به دندان انتقال میدهد. برخی از تکنیکهای ارزیابی وضعیت پالپ مستلزم استفاده از تمام سطح دندان هستند بنابراین باید دندان باید محرک احاطه شود. در چنین شرایطی ارزیابی دندانی که به طور کامل توسط روکش احاطه شده است، دشوارتر از دندانی است که پوشش ندارد. میزان جریان الکتریکی که واکنش بدن را تحریک میکند، میتواند مشکلات احتمالی داخل دندان را مشخص نماید.
چرا تست پالپ انجام میشود؟
تست زنده بودن دندان یا پالپ، نقش مهمی در ارزیابی اندودنسی و شناسایی وضعیت پالپ دندان ایفا میکند. انواع تستهای پالپ میتوانند نیاز به عصب کشی یا کشیدن دندان را تأیید یا رد نمایند.
در هر دندان تعداد زیادی عصب به رگهای خونی متصل هستند و حس را منتقل میکنند. ساختار بیرونی دندان از آن محافظت مینماید. هنگامی که تست زنده بودن پالپ انجام میشود و نتایج آن دلالت بر عدم فعالیت پالپ دارد، دندانپزشک باید سلولهای مرده و آسیب دیده پالپ را تخلیه کرده و محفظه خالی پالپ را با مواد مخصوصی پر کند. به این کار عصب کشی گفته میشود. در صورتی که این کار انجام نشود احتمال تشکیل آبسه در استخوان و تحلیل رفتن استخوان و گسترش عفونت به دندانها و بخشهای دیگر وجود دارد.
تست زنده بودن پالپ چگونه است؟
هدف از تست پالپ دندان، تحریک واکنش عصبهای داخل دندان به محرک است. واکنش معمولاً به صورت درد زنگ مانند (حساسیت دندان) یا ضربه ای احساس میشود. این واکنشها در اثر جریان الکتریکی تحمیلی ایجاد میشود که در دندان جریان پیدا میکند. بر اساس نوع تست پالپ، حسهای مختلفی ممکن است تجربه شود که میتواند گردش خون در داخل دندان را نشان دهد. ابزاری به نام تستر قدرت جریان الکتریکی را تنظیم مینماید.
اگر چه تستر معمولا جریان الکتریکی تولید میکند، اما میتواند سرما یا گرما نیز تولید نماید. معمولا بیماران در یک قوس دندانی خاص به تحریک دمایی ناراحتی نشان میدهند. در چنین شرایطی تکنیکهای تست پالپ ابتدا باید در یک دندان بدون درد و سالم امتحان شوند.
ممکن است دندانپزشک از مواد رایجتری مانند تکه های یخ یا مایعات بسیار داغ برای انجام تست پالپ استفاده کند.
پیش از قرار دادن تستر بر دندان، کمی ژل رسانا در سطح دندان مالیده میشود. دندانهای مجاور نیز ارزیابی میشود تا عملکرد آنها با دندان تحت معاینه مقایسه شود. ناهنجاریهایی که در تست پالپ مشاهده میشود، معمولاً آسیب دیدگی عصبهای داخل دندان و فرایند عفونی مزمن را نشان میدهد که میتواند سلامت عمومی بیمار را به خطر بیندازد. همین که دندان اصلی در اثر محرک ناراحتی نشان داد که با دندانهای مجاور تفاوت داشت، این واکنش دلالت بر آسیب دیدن عصبهای دندان دارد. هنگامی که این احساس ناراحتی خیلی زودتر از دندانهای مجاور تجربه شود احتمالاً پالپیت یا شاید تورم پالپ دندان، عامل آن است. در صورتی که دندان مطلقاً هیچ حسی نداشته باشد، میتواند به معنی آلودگی جدی آبسه یا شاید مردن سلولهای پالپ باشد (که به آن نکروز پالپ میشود). در صورتی که تورم پالپ محدود به ناحیه مجرای ریشه باشد، در صورتی که فرد یک دندان را که دندانپزشک به عنوان عامل مشکل معرفی کرده است، نشان میدهد باید دندانپزشک به این تشخیص شک کند. این تردید منطقی است چرا که در این شرایط خود پالپ دارای مواد تحریک عصبی نیست.
به طور کلی توصیه میشود دندانپزشک درک کند فردی که دندان درد دارد ممکن است با عوارض متفاوت، منحصر به فرد و بی ربط مواجه شود برای مثال دندانی که تحت فشار، علائم ایجاد میکند گاهی اوقات همان دندانی نیست که در مقابل محرک دمایی علائمی بروز میدهد.
روشهای تست پالپ
معمولاً چهار تکنیک وجود دارد که برای شناسایی وضعیت سلامت پالپ دندان استفاده میشود: تست سرما، تست گرما (حرارتی)، تست الکتریکی و تست حفره.
باید توجه داشته باشید بلافاصله پس از این که دندان تحت محرک سرما قرار گرفت، تا چند دقیقه دچار مقاومت میشود بنابراین باید برای انجام تست سرما یا گرمای دیگر اندکی فاصله زمانی ایجاد شود تا دقت آزمایش بالا باشد. تست الکتریکی پالپ روش بسیار حساسترب است و برای انجام آن باید محیط کاملاً خشک باشد. به همین علت انجام آن برای برخی از دندانها بسیار دشوار است. تست حفره گاهی مورد استفاده قرار میگیرد و عمدتاً در مواردی انجام میشود که حقایق پزشکی و رادیوگرافی و تست زنده بودن پالپ نتیجه قاطع به دست نداده است. تست دما باید در بخش گردن (سرویکال) دندان و نزدیک مرز لثه انجام شود. در این ناحیه مینا کمترین ضخامت را دارد و نزدیکترین محل به سلولهای پالپ میباشد.
پس از این که بیمار پس زمینه احساس درد در مقابل سرما را گزارش کرد، دندانپزشک باید تست سرما برای پالپ انجام دهد. علیرغم این که چندین استراتژی وجود دارد که ممکن است به عنوان محرک سرما از آنها استفاده شود، اما غالباً از یخ استفاده میشود. انجام این تست بسیار ساده است. تکه یخ مستقیماً در بخش گردن دندان در سمت گونه ای (باکال) یا شاید زبانی (لینگوال) تاج قرار داده میشود. پس از این که فرد حس سرما در دندان تحت معاینه را نشان داد، یخ فورا برداشته میشود. دندانپزشک سرعت واکنش ،قدرت آن و همچنین طول مدت آن را تحت نظر میگیرد.
به محض این که بیمار پس زمینه ناراحتی در مقابل محرک گرما را گزارش کرد، دندانپزشک باید تست گرمای پالپ را انجام دهد. دندان درد در اثر محرک مایعات خیلی داغ معمولا نشان دهنده پالپی است که بخشی از آن دچار نکروز شده یا عفونت کرده است. چند ابزار برای محرک حرارتی وجود دارد. پس از این که فرد دستان خود را بالا برد، دندانپزشک باید فورا محرک گرما را بردارد. اما برخی از دندانهایی که پالپ آنها آسیب دیده است ممکن است در ابتدا توسط تست حرارتی پالپ تحریک نشوند و پس از چند لحظه تحریک اتفاق بیفتد و بیمار ناراحتی جدی نشان دهد. به همین علت باید دندانپزشک مراقب باشد چند لحظه دست نگه دارد.
با تفسیر نتایج تست پالپ دندانپزشک مشخص میکند آیا دندان نیاز به عصب کشی دارد یا باید کشیده شود و یا این که با درمانهای ساده تر مانند ترمیم بهبود می یابد.
درمان دندانهای شیری
دندانهای شیری به دندانهایی گفته میشود که از حدود شش ماهگی شروع به رویش کرده و از حدود شش سالگی به تدریج با دندانهای دائمی جایگزین میشوند.
دندانهای شیری نیز همانند دندانهای دائمی از چند بخش تشکیل شده اند:
مینای دندان بیرونی ترین دندان است که سفید رنگ و نیمه شفاف می باشد. مینا سختترین ماده بدن انسان است و از دندان محافظت مینماید. لایه عاج در زیر مینا قرار دارد که نرمتر از مینا بوده و تقریباً زرد رنگ و مات است. بخش مرکزی دندان پالپ نام دارد. پالپ حاوی رگهای خونی و عصبی میباشد. رگهای خونی وظیفه انتقال مواد مغذی به دندان را برعهده دارند.
در صورتی که دندانهای شیری دچار پوسیدگی گسترده شده یا در اثر وارد آمدن ضربه آسیب ببینند، برای نجات دندان و پیشگیری از گسترش عفونت به دندانهای مجاور باید فوراً درمان صورت بگیرد.
برای درمان دندان شیری ابتدا عکس پرتو ایکس از دندانها گرفته میشود تا دندانپزشک بتواند گستردگی عفونت و آسیب دیدگی را ارزیابی نماید. پس از آن یکی از دو درمان پالپکتومی و یا پالپتومی پیشنهاد میشود.
پالپکتومی چیست؟
گاهی اوقات به پالپکتومی “درمان بخشی از ریشه” گفته میشود. پالپکتومی درمان متداولی در دندانپزشکی است که طی آن تمامی پالپ داخل دندان برداشته میشود. این کار برای کاهش خطر از دست دادن زود هنگام دندان شیری انجام میشود. در صورتی که دندان شیری زودتر از موعد کشیده شود دندانها کج و نامرتب شده و مشکلاتی از نظر جویدن غذا و تکلم نیز ممکن است ایجاد شود. بنابراین پالپکتومی عمل تخلیه پالپ دندان برای پیشگیری از نیاز به کشیدن دندان است.
چه عواملی باعث نیاز به پالپکتومی میشوند؟
علت اصلی پالپکتومی عفونت است که در موارد زیر اتفاق میافتد:
- پوسیدگی عمیق
- لب پر شدن دندان
- پرشدگی گسترده دندان
- ضربه دیدن دندان و صورت
علائم و نشانه های نیاز به پالپکتومی چیست؟
ممکن است دندان و یا لثه دچار آبسه شود.
در عکس پرتوی ایکس میتوان عفونت داخل دندان را مشاهده نمود.
تشخیص نیاز به پالپکتومی چگونه است؟
عفونت دندان را به سادگی میتوان شناسایی کرد چرا که آسیب دیدن پالپ در صورت بروز آبسه (کیسه پر شده با چرک) مشهود میشود. آبسه در نوک ریشه دندان تشکیل میشود. برای تشخیص دقیق از عکس پرتوی ایکس استفاده میشود.
تفاوت پالپکتومی و پالپتومی چیست؟
در پالپتومی تنها بخش مربوط به تاج دندان برداشته میشود. پالپتومی زمانی انجام میشود که هنوز پالپ دندان درگیر نشده است در حالی که پالپکتومی زمانی انجام میشود که پالپ آلوده و عفونی شده است.
پالپکتومی چگونه انجام میشود؟
ابتدا بی حسی تزریق میشود. این کار برای این است که بیمار هیچ دردی در حین درمان احساس نکند. سپس سوراخی در دندانتان میشود تا دندانپزشک به پالپ دسترسی داشته باشد. از طریق سوراخ ایجاد شده محتوای پالپ دندان تخلیه میشود. پس از بازسازی و ضد عفونی محفظه پالپ، با مواد مخصوصی پر میشود. برای محافظت و جلوگیری از عفونت مجدد روکش بر روی دندان قرار میگیرد. ممکن است برای کاهش خطر عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود.
درمانهای جایگزین پالپکتومی چیست؟
در صورتی که نمیخواهید پالپکتومی انجام دهید، تنها راه جایگزین کشیدن دندان است. اما در صورتی که دندان کودک را بکشید اگر مدت زیادی تا برآمدن دندان دائمی باقی مانده باشد، باید از فضا نگه دار برای حفظ فضای لازم برای بیرون زدن دندان دائمی استفاده کنید. به علت خالی ماندن جای دندان ممکن است دندانهای مجاور و همچنین دندان فک مقابل از جای خود انحراف پیدا کرده و کج شوند. بنابراین بهترین کار این است که در صورت توصیه دندانپزشک دندان شیری کودک حفظ شود.
التهاب پالپ دندان
پالپیت یک اصطلاح عمومی برای توصیف التهاب پالپ دندان است. پالپیت بخش مرکزی دندان محسوب میشود که حاوی عصبها و رگهای خونی میباشد. پالپیت با حساسیت دندان مشخص میشود که حاصل زیاد بودن جریان خون در دندان (هیپرمی) است. در برخی موارد بیمار ممکن است از حساسیت به لمس در ناحیه گردن، زیر فک یا زیر چانه (نواحی که گره های لنفاوی واقع شده اند) شکایت داشته باشد. گره های لنفاوی معمولا در صورت عفونت نواحی مجاور، دچار حساسیت به لمس شده و بزرگ میشوند.
پالپیت ممکن است در اثر عوامل گوناگونی از جمله پوسیدگی دندان، وارد آمدن ضربه به دندان، نیروی شدید فک یا سوراخ کردن دندان به علت درمانهای دندانپزشکی ایجاد شود.
قرار گیری در معرض محلولهایی که که باعث خشک شدن یا معدنی زدایی دندان میشوند، میتواند وضعیت پالپیت را به دنبال داشته باشد. از جمله این مواد میتوان به بلیچینگ، اسید موجود در غذاها و نوشیدنیها و حتی برخی خمیر دندان های چندکاره اشاره کرد.
پالپیت به دو دسته برگشت پذیر و برگشت ناپذیر تقسیم میشود.
- به طور کلی میتوان گفت پالپیت برگشت ناپذیر با حساسیت طولانی مدت دندان به دمای سرد یا گرم و گاهی اوقات به شیرینیجات مشخص میشود. در پالپیت برگشت ناپذیر بافت عصبی هنوز زنده است اما دوام چندانی نخواهد داشت به این معنی که به علت وجود عامل التهاب برگشت ناپذیر در دندان، در نهایت عصبها خواهند مرد. معمولاً در پالپیت برگشت ناپذیر، درد خفیف اما پیوسته احساس میشود که با وجود محرک ها تشدید میگردد. تورم نیز ممکن است وجود داشته باشد. همچنین توانایی دندان در احساس محرکهای الکتریکی خفیف کاهش پیدا میکند.
- پالپیت برگشت پذیر معمولاً با حساسیت تیز و فوری به دمای سرد و گاهی اوقات به شیرینی و یا گاز گرفتن مشخص میشود. معمولاً در پالپیت برگشت پذیر، دندان حساسیتی به غذاهای گرم ندارد. معمولاً در این وضعیت واکنش درد به محرکها، طولانی مدت نیست و تورم وجود ندارد. همچنین معمولاً هنوز دندان محرکهای الکتریکی خفیف را شناسایی میکند. التهاب داخل پالپ در پالپیت برگشت پذیر برخلاف پالپیت برگشت ناپذیر است چندان محسوس نیست و آسیب دیدگی بافتهای پالپ کم است.
در صورتی که اخیراً دندانی تحت درمانهای دندانپزشکی از جمله پر کردن دندان، روکش و یا موارد دیگر قرار گرفته باشد، ممکن است تا مدت کوتاهی پس از آن دچار حساسیت شود. به این وضعیت “حساسیت پس از درمان” گفته میشود که یکی از موارد پالپیت برگشت پذیر است . بسته به ماهیت درمان دندانپزشکی، سن بیمار و وضعیت سیستم ایمنی، به مرور زمان دندان ممکن است بهبود یافته و یا پالپیت برگشت پذیر به پالپیت برگشت ناپذیر تبدیل شود. در برخی موارد پالپ دندان ممکن است نکروزی شده و از بین برود.
دندانپزشک پس از معاینه دندان میتواند وضعیت دندان را تشخیص داده و پیش از انجام درمان دندانپزشکی به شما بگوید احتمال ایجاد پالپیت پس از درمان چقدر خواهد بود.
به خاطر داشته باشید در حالت نرمال دندانها زنده هستند و درمانهای دندانپزشکی که بر روی آنها انجام میشود جراحی محسوب شده و نوعی واکنش التهابی را به دنبال خواهد داشت. با این که در اکثر موارد واکنش خفیف است، اما در عملهای پیچیده ممکن است پالپیت برگشت ناپذیر اتفاق بیفتد.
دندانها حداقل دو بافت عصبی دارند: عصبهای میلین دار و بدون میلین. برای درک بهتر میتوانید در ذهن خود سیم برق عایق دار و سیم بدون عایق را تصور کنید. عصبهای میلین دار همانند سیم برق عایق هستند و محرکهای درد تیز و مشخص را خیلی سریعتر از عصبهای بدون میلین به مغز ارسال میکند. عصبهای بدون میلین درد کم شدت پیوسته را ارسال میکنند. هنگامی که هر دو نوع عصبها در دندان تحت تأثیر قرار گرفته باشد، احتمال زیادی دارد که پالپیت برگشت ناپذیر باشد.
پالپیت چگونه تشخیص داده میشود؟
به طور کلی وضعیت پالپ هر دندان یکی از این چهار گزینه است: نرمال،پالپیت برگشت ناپذیری، پالپیت برگشت پذیر، پالپیت نکروزی (مرده). تفاوت بین پالپیت برگشت پذیر و پالپیت برگشت ناپذیر و دندان نکروزی معمولاً با آزمایش با محرکهای سرد، گرم و الکتریکی خفیف مشخص میشود. این کار برای ارزیابی واکنش عصبهای داخل دندان انجام میشود.
واکنش درد طولانی مدت به محرکها بیشتر به نفع تشخیص پالپیت برگشت ناپذیر تفسیر میشود. در صورتی که هیچ واکنشی به محرکهای سرد، گرم و یا الکتریکی دیده نشود احتمالاً دندانتان نکروزی شده است و بافتهای داخل آن دیگر زنده نیستند. واکنش تند و تیز به محرکات که با برداشتن محرک سریعاً برطرف میشود، میتواند تشخیص پالپیت برگشت پذیر را تأیید کند. اغلب دندانی با پالپیت برگشت پذیر به حرارت حساسیتی نشان میدهد. ممکن است دندان زمانی دچار پالپیت برگشت پذیر شده و سپس وضعیت بدتر شود. بنابراین برای پیشگیری از تبدیل پالپیت برگشت پذیر به برگشت ناپذیر است باید اقداماتی انجام دهید اگر چه ممکن است همیشه این اقدامات مؤثر واقع نشود.
درمان پالپیت
پالپیت برگشت پذیر اغلب بدون درمان بهتر میشود. ممکن است دندانپزشک استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را برایتان تجویز کند. اغلب کنترل فشار فک بر روی دندان، به روند بهبودی علائم کمک مینماید.
دندانپزشک بسته به علائم ممکن است دندان را با داروهای حساسیت زدایی درمان کرده و استفاده از خمیر دندان مخصوص دندانهای حساس را تا زمان بهبود علائم توصیه نماید.
معمولاً عکس پرتوی ایکس گرفته میشود تا مرجع خوبی برای مقایسه وضعیت دندان باشد. در صورتی که پالپیت برگشت پذیر در اثر پوسیدگی ایجاد شده باشد، درمان پر کردن دندان لازم است.
مشکلات دندانی دیگری که علایم مشابه پالپیت دارند
- حساسیت عاج دندان وضعیتی است که در آن لایه عاج نمایان شده و باعث حساسیت زیاد دندان شده است. این وضعیت را به راحتی میتوان درمان کرد. اگر چه علائم آن ممکن است بسیار مشابه پالپیت برگشت پذیر باشد اما وضعیتی کاملاً متفاوت است.
- ترک خوردگی، لب پر شدگی، لق شدن و یا جابهجا شدن دندان در اثر ضربه همه میتوانند باعث ایجاد درد و حساسیت دندان شوند.
- گار گرفتن اشیای سخت یا ضربه دیدن دندان باعث کبودی رباط پریودنتال شده و درد ایجاد مینماید. این وضعیت به عنوان کوفتگی دندان (concussion injury) شناخته میشود.
- دندانهایی که دچار پوسیدگی و کرم خوردگی میشود گاهی اوقات به سرما و شیرینی حساس میشوند.
- بیمارانی که دندان قروچه دارند ممکن است دندانهایشان در اثر نیروی شدید فک دچار درد و حساسیت شود.
- گاهی اوقات دندانهای عقبی فک بالا ممکن است هنگام عفونت یا احتقان سینوس دچار درد شوند.
- نفوذ و تکثیر باکتریهای دندان با ایجاد انواع مختلف آبسه میتواند باعث درد شدید و تورم شود در حالی که معمولاً پالپیت برگشت پذیر این علایم را ایجاد نمیکند مگر این که بدتر شود.
باورهای غلط درباره عصب کشی و درمان ریشه
شایعات و باورهای نادرست زیادی در مورد عصب کشی و درمان ریشه ( Root Canal) وجود دارد. در اینجا به بررسی متداولترین شایعات درباره عصب کشی میپردازیم.
-
عصب کشی درد زیادی دارد
حقیقت این است که عصب کشی دردی ایجاد نمیکند بلکه درد از پیش ایجاد شده را برطرف مینماید.
شاید در گذشته عصب کشی درمانی دردناک محسوب میشده اما امروزه به لطف داروهای بی حسی دیگر درمان عصب کشی هیچ درد و ناراحتی ایجاد نمیکند. در واقع در یک نظرسنجی که اخیراً انجام شد مشخص شد بیمارانی که عصب کشی انجام داده اند شش برابر افرادی که اصلاً عصب کشی نکرده اند این درمان را بدون درد توصیف میکنند.
بیشتر بیماران عصب کشی زمانی به دندانپزشک مراجعه میکنند که دچار دندان درد شدید هستند. دندان درد بر اثر آسیب دیدگی بافتهای داخل دندان و یا اطراف آن ایجاد شده است. در فرآیند عصب کشی بافتهای آسیب دیده برداشته شده و درد آرام میشود.
-
عصب کشی باعث بیماری میشود
هنگامی که در اینترنت به دنبال اطلاعاتی در مورد درمان ریشه هستید، ممکن است با ادعاهایی مواجه شوید که میگویند عصب کشی باعث بروز بیماری در افراد میشود. این ادعا کاملاً کذب بوده و بر مبنای تحقیقات دروغین و نادرست بیان میشود که هیچ پایه علمی ندارند. در حقیقت عصب کشی درمانی مؤثر و بی خطر است. هنگامی که دندان دچار عفونت شدید شده باشد، برای نجات آن ناگزیر به عصب کشی هستیم تا آلودگیها و مواد عفونی را از دندان خارج کرده و دندان را ترمیم نماییم.
در حالت عادی باکتریهای گوناگونی در دهان زندگی میکنند اما در شرایط عادی این باکتریها عفونت ایجاد نمیکنند و تهدیدی برای سلامتی به حساب نمیآیند. تحقیقات نشان میدهند سیستم ایمنی قوی و سالم میتواند باکتریها را تحت کنترل قرار داده و مهار کند.
کشیدن دندان آخرین راه حل بوده و درمانی بسیار آسیب زا است و مشخص شده احتمال ورود باکتریها به جریان خون را بسیار افزایش میدهد. در حالی که عصب کشی محدود به سیستم ریشه دندان بوده و احتمال ورود باکتریها از طریق آن به جریان خون بسیار کمتر است.
اگر چه روشهای بسیار خوبی برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد اما هنوز هیچ جایگزینی به اندازه دندان طبیعی نمیتواند مفید و کارآمد باشد. بنابراین تا حد ممکن تلاش میشود دندان طبیعی حفظ شود.
-
کشیدن دندان بهتر از عصب کشی است
همان طور که گفته شد در صورت امکان نجات دندان طبیعی بهترین گزینه ممکن است. هر گونه پروتز مصنوعی که به جای دندان کاشته میشود، محدودیتهایی به دنبال دارد مثلاً برخی انواع غذاها را نمیتوانید بجوید. بنابراین ممکن است محدودیتهایی در برنامه غذایی سالم ایجاد شود. از طرفی میزان موفقیت درمان ریشه بسیار زیاد است و در صورت مراقبت مناسب احتمالاً تا آخر عمر نیازی به کشیدن آن دندان نخواهید داشت.
درمان عصب کشی و ترمیم دندان عملی بسیار مقرون به صرفه برای درمان دندان عفونت کرده است چرا که معمولاً هزینه آن کمتر از کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت تمام میشود. در بسیاری از موارد بیمار با مراقبت مناسب میتوانید آخر عمر از مزیت دندان طبیعی بهره ببرید در حالی که در مورد ایمپلنت و سایر پروتزها احتمالا مجبور به ترمیم یا تعویض دندان مصنوعی میشوید.
-
پس از عصب کشی به علت برداشته شدن عصبها هیچ دردی احساس نمیشود
اگر چه دندان عصب کشی شده دیگر در مقابل نوشیدنیها و غذاهای سرد یا گرم حساسیت ندارد اما تا چند روز پس از عصب کشی، ناحیه اطراف دندان حساس خواهد بود. در صورت ناراحتی میتوانید از دندانپزشک بخواهید موقتاً برایتان دارویی برای کاهش التهاب تجویز نماید.
-
دندانی که درد نمیکند نیازی به درمان ندارد
بسیاری از دندانهایی که نیاز به عصب کشی دارند، درد نمیکنند. عدم احساس درد به معنی عدم آسیب دیدگی دندان نیست. دندانپزشک با روشهایی بررسی میکند آیا پالپ دندان آسیب دیدگی یا عفونت دارد یا خیر. در صورتی که دندانپزشک متوجه آسیب دیدگی پالپ دندان شود، درمان ریشه را به شما توصیه میکند حتی اگر دردی احساس نکنید.
اگر متوجه جوش یا برجستگی در اطراف دندان آسیب دیده شدید، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است این زایده چیزی به نام فیستول (fistula ) باشد. فیستول تونلی است که توسط بدن در داخل بافتهای ناحیه عفونی به سمت بیرون ایجاد میشود تا از طریق آن چرک و مواد عفونی تخلیه شوند. ایجاد فیستول هیچ دردی ایجاد نمیکند چرا که فشار افزایش یافته در ناحیه عفونی از طریق این تونلها تخلیه میشود. در چنین شرایطی عفونت حتماً باید درمان شود و احتمالاً دندان نیاز به درمان ریشه دارد. در صورتی که عفونت برطرف نشود بافتهای مجاور عفونت کرده و ممکن است عفونت گسترش پیدا کند.
-
پس از عصب کشی دیگر نیازی به مراجعه به دندانپزشک وجود ندارد
پس از عصب کشی، باید به دندانپزشک دوباره مراجعه کنید تا روکش یا پرشدگی برای ترمیم دندانتان استفاده شود. در فرایند عصب کشی دندان پزشک موقتاً پالپ دندان را پر میکند تا از نفوذ مجدد باکتریها و آلودگیها به آن جلوگیری نماید. اما معمولاً این پرشدگی موقتی بوده و برای پر کردن دایمی یا روکش کردن دندان باید دوباره به دندانپزشک مراجعه کنید.