درمان ریشه نابالغ و عفونی دندان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا عدم درمان ممکن است منجر به درد شدید، گسترش عفونت به سایر اعضای بدن، تخریب استخوان فک، اختلال در عملکرد دهان و نهایتاً نیاز به جایگزینی دندان با دندان مصنوعی شود.

اپکسیفیکاسیون  (Apexification) روشی است که برای جلوگیری از رشد ریشه دندان یا بسته شدن انتهای آن استفاده می‌شود. انتهای ریشه دندان (اپکس) معمولاً محل تجمع باکتری‌ها و باقیمانده‌های بافتی است.

بازسازی ریشه دندان با اپکسیفیکاسیون

اغلب در مواردی که اپکس دندان باز است از اپکسیفیکاسیون استفاده می‌کنند. اپکس باز، اغلب در دندان‌هایی یافت می‌شود که به طور کامل رشد نکرده‌اند (نابالغ‌اند) یا ریشه‌ آن‌ها در اثر فرآیندی به نام تحلیل ریشه (Resorption) و فرسایش یافته‌است. این امر با ایجاد مشکل در بستن کانال‌های ریشه، درمان را پیچیده می‌کند.

اندودنتیست‌ها (متخصص درمان ریشه دندان) برای درمان این مشکل آموزش دیده‌اند تا از طریق آپکسیشن، انتهای باز ریشه را ببندند. هدف از این درمان ایجاد یک بافت سخت در انتهای ریشه است.

اپکسیفیکاسیون اغلب موفقیت آمیز است، با این حال مواردی وجود دارد که مانع تشکیل انتهای ریشه می‌شود ویا فرآیند تحلیل ریشه ادامه می‌یابد. در چنین شرایطی ممکن است فرد نیاز به جراحی انتهای ریشه داشته باشد یا اینکه مجبور شود دندان را بکشد. این تصمیم را اندودنتیست‌ها بعد از معاینه‌ی دندان می‌گیرند.

انتهای ریشه یک دندان

اپکسیفیکاسیون به خاطر درمان بخشی از دندان به نام اپکس، با این عنوان نام گذاری شده‌است. اپکس، به عنوان پایه ریشه دندان نیز شناخته می‌شود. ریشه دندان‌ها از زیر لثه و تا استخوان فک کشیده می‌شوند. آن‌ها حاوی رگ‌های خونی و رشته‌های عصبی هستند که دندان را زنده نگه می‌دارند.

در دندان‌های در حال رشدی که اپکس باز است، انتهای دندان همزمان با رشد دندان همچنان باز می‌ماند. به گفته یک مجله دندانپزشکی اسکاتلندی، معمولاً سه سال طول می‌کشد تا اپکس به محض ظاهر شدن کامل دندان در دهان بسته شود. دندان‌های در حال رشدی که انتهای آن‌ها باز است، دسترسی باکتری‌ها را برای ورود به عصب و سایر ساختارهای داخل پالپ دندان فراهم می‌کند. علاوه بر این، یک اپکس باز می‌تواند هنگام پر کردن دندان مشکل ایجاد کند زیرا هیچ مانعی در انتهای ریشه برای نگهداری مواد مخصوص پر کردن دندان وجود ندارد.

آماده شدن برای کانال ریشه

متأسفانه، برخی از دندان‌ها ممکن است قبل از بسته شدن کامل اپکس در کودکی، به کانال ریشه نیاز داشته باشند. این وضعیت ممکن است در صورتی اتفاق بیفتد که دندان آسیب دیده قبل از تشکیل کامل ریشه بمیرد یا آنکه حفره‌ به عصب دندان رسیده باشد.

آکادمی دندانپزشکی اطفال آمریکا معتقد است، در این زمینه ایده آل‌ترین روش این است که اجازه دهیم دندان کودک به رویش خود ادامه دهد و استخوان اطراف آن هم در کنار دندان‌های مجاور رشد نماید، که در این صورت به درمان ریشه نابالغ نیاز خواهد داشت.

فرآیند اپکسیفیکاسیون

این فرایند آسان معمولاً می تواند ظرف مدت چند ساعت توسط متخصص درمان ریشه به طور کامل انجام شود. درمان ریشه دندان (عصب کشی) و اپکسیفیکاسیون معمولاً در شرایط معمولی و در مطب، تحت بی حسی موضعی انجام می شوند. دندانپزشک ریشه دندان را پاکسازی خواهد کرد و انتهای کانال ریشه را با مواد شیمیایی مسدود (سیل یا مهر و موم) خواهد کرد. مواد معدنی تری اکسید (MTA) و کلسیم هیدروکسید calcium hydroxide دو ماده ای هستند که معمولاً برای سیل کردن استفاده می شوند. هر دو ماده روی اپکس یک لایه بسیار محکم به نام مانع آهکی پدید می آورند. از آنجا که برخی دندان ها ممکن است نیاز به درمان های بیشتری داشته باشند، این مواد به راحتی یک اپکس آهکی (کلسیفیه) تشکیل می دهند. پس از انجام اپکسیفیکاسیون، این سد محکم داخل تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس قابل مشاهده است

دستورالعمل های قبل از انجام عمل

پس از آنکه دندانپزشک تشخیص داد باید این عمل جراحی انجام شود، اطلاعات کامل آن و همچنین مراحل انجامش را به طور مفصل به بیمار توضیح خواهد داد. قبل از مراجعه به دندانپزشکی جهت انجام جراحی، دندانپزشک به بیمار توصیه خواهد که چهار تا شش ساعت قبل از مراجعه، از داروهای مسکن استفاده کند.

مراقبت‌های بعدی

حدود شش ماه پس از عمل اپکسیفیکاسیون، معمولاً برای جایگزینی مواد پرکننده دندان، به درمان بعدی برای دندانپزشک نیاز دارید. آن‌ها همچنین مرتب عکس رادیولوژی می‌گیرند و دندان را معاینه می‌کنند تا مطمئن شوند که می‌تواند احساسات طبیعی مانند دما و فشار را تجربه کند. پس از مهر و موم کردن اپکس ریشه، دندانپزشک می‌تواند کانال ریشه را به پایان برساند و یک ترمیم نهایی، مانند پر کردن یا تاج دندان را روی دندان قرار دهد.

اگر در حال نقاهت پس از عمل کانال ریشه یا اپکس دندان هستید، به مراقبت‌های پس از جراحی در خانه نیاز خواهید داشت. از آنجایی که ممکن است دهان شما برای چند ساعت بعد از عمل جراحی بی‌حس شود، دندانپزشک ممکن است در مورد گاز گرفتن گونه و لب به شما هشدار دهد. در مورد مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پس از ترمیم، حتماً دستورالعمل‌های دندانپزشک خود را دنبال کنید.

اپکسیفیکاسیون آنقدرها هم که نامش به نظر می‌رسد بزرگ و پیچیده نیست و مانند عصب کشی، یک روش نسبتاً رایج است، بنابراین دلیلی برای ترس وجود ندارد. با کمک دندانپزشک یا متخصص ریشه دندان، اپکسیفیکاسیون می‌تواند به شما کمک کند تا لبخندی مطمئن و سالم را که دوست دارید، مجددا داشته باشید.

سخن پایانی

در این مقاله به اهمیت درمان ریشه نابالغ و عفونی دندان پرداختیم. این فرآیند برای حفظ سلامت دهان و جلوگیری از تبدیل مشکلات ریشه به مشکلات جدی‌تر مانند التهابات و عفونت‌های دهان و دندان انجام می‌شود.

در نهایت، توصیه می‌شود که در صورت عدم امکان درمان و نگه‌داری ریشه نابالغ و عفونی دندان، به مراکز پزشکی و دندانپزشکی مورد اطمینان مراجعه کرده و با خارج کردن دندان و کاشت دندان جدید، مانع از بروز مشکلات بیشتر را شویم و به بهبود سلامت دهان و دندان‌های خود بپردازیم. دکتر بهناز قدیسیان متخصص و جراح درمان ریشه با تخصص فوق العاده ایی که در این زمینه دارد می‌تواند به شما کمک کرده و از نگرانی شما بکاهد.