اگر دندانپزشک شما به شما بگوید که ممکن است یک مورد تحلیل رفتگی دندان (که تحلیل ریشه دندان نیز نامیده می شود) دارید، احتمالاً نگاه تمسخر آمیزی خواهید داشت. علت این است که، این اصطلاحی نیست که چندان به گوش شما خورده باشد، زیرا این شرایط (شامل تجزیه بافت معدنی شده دندان) در میان افراد بزرگسال نسبتاً نادر است.

با این حال، این شرایط می تواند باعث خوردگی (یک یا چند) دندان شما از داخل رو به بیرون، یا بلاعکس شود- با این حال، با تشخیص زود هنگام، گام هایی وجود دارند که با برداشتن آنها می توانید دندان های خود را نجات دهید.

تحلیل چیست؟

تحلیل می تواند یک روند فیزیولوژیک یا پاتولوژیک باشد، و منجر به از دست رفتن عاج، سمنتوم، یا استخوان شود. تحلیل ممکن است در پی یک حادثه تروماتیک دندانی، درمان ارتودنسی، یا عفونت مزمن بافت های پالپ یا پریودنتال بروز یابد.

تحت شرایط عادی، بافت های معدنی شده دندان های دائمی در برابر تحلیل مقاوم هستند. آنها توسط یک لایه پیش عاج (عاج نرم و اولیه دندان) و پیش سمنتوم محافظت می شوند، که روی آنها سلول های کلاستیک نمی توانند جای ثابتی بیابند. با این حال، اگر این لایه محافظ آسیب ببیند یا در نتیجه یک حادثه، در کنار التهاب پالپ یا بافت پریودنتال تغییر پیدا کند، سلول های کلاستیک چند هسته ای باعث بروز جذب خواهند شد.

انواع تحلیل دندان؟

تحلیل دندان بر اساس محل بروز آن، ماهیت و الگوی روند پیشروی آن دسته بندی می شود. به طور کلی، بین تحلیل داخلی و تحلیل خارجی تمایز وجود دارد.

تحلیل خارجی می تواند به چند دسته دیگر تقسیم شود: تحلیل سطحی خارجی، تحلیل سرویکال (گردنی) تهاجمی، تحلیل التهابی ریشه، انکیلوز، و تحلیل جایگزین.

تحلیل داخلی

تحلیل داخلی تنها نوع تحلیل است که از داخل کانال ریشه دندان آغاز می شود، و پیوسته ناشی از التهاب مزمن پالپ است. زنده بودن بافت پالپ یک پیش نیاز برای تحلیل داخلی فعال است. در مراحل اولیه، بخش کرونال پالپ

به طور کامل یا بخش هایی از آن دچار نکروز شده است، در حالی که پالپ آپیکال، که شامل نقص تحلیل داخلی می شود، می تواند زنده و ملتهب باقی بماند. بنابراین، تست حساسیت پالپ می تواند مثبت باقی بماند.

تحلیل داخلی عموماً بدون نشانه است و معمولاً از طریق گرفتن تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس به صورت تصادفی شناسایی می شود.

تحلیل سطحی خارجی

تحلیل سطحی خارجی یک پدیده گذرا است که طی آن سطح ریشه دچار تخریب و ترمیم خود به خود می شود. این فرایند در همه دندان ها، با درجات مختلف اتفاق می افتد، و احتمالاً یک واکنش فیزیولوژیک عادی است. بنابراین، هیچ درمانی نیاز ندارد.

تحلیل سرویکال تهاجمی

تحلیل سرویکال تهاجمی یک شکل بی سر و صدا و به شدت مخرب تحلیل خارجی دندان است. این شرایط نسبتاً نادر است و ممکن است در هر یک از دندان های دائمی اتفاق بیفتد. مشخصه ویژه آن حمله به منطقه گردنی ریشه دندان توسط بافت فیبروواسکولار می باشد که از الیاف پریودنتال لیگامان مشتق گرفته شده اند. این فرایند جذب منجر به از دست رفتن تدریجی ساختار دندان می شود و ممکن است در نهایت فضای پالپ را مورد حمله قرار دهد. با این حال، پالپ تا اواخر روند جذب دوام می آورد، زیرا توسط پیش عاج و ادونتوبلاست ها محافظت می شود. علت این وضعیت به طور کامل شناخته نشده است، اما بلیچینگ داخلی تاج دندان، تروما، ارتودنسی، جراحی دندان و فک، و درمان های پریودنتال از جمله عوامل احتمالی مستعد کننده بروز این نوع تحلیل ذکر شده اند.

تحلیل التهابی ریشه دندان

در تحلیل التهابی ریشه دندان، پالپ نکروتیک و عفونی محرکی برای التهاب پریودنتال می باشند. شایع ترین علت بروز تحلیل التهابی خارجی ریشه دندان تروما است. اگر سمنتوم آسیب دیده باشد، رها کردن توبول های عاجی در معرض محیط دهان باعث می شود ارتباط آزادی بین سطوح داخل و خارج دندان برقرار شود. باکتری ها و محصولات جانبی آنها و محصولات تجزیه بافت از داخل فضای پالپ، از طریق توبول های عاجی نشت می کند و باعث تحریک یک واکنش التهابی در یک منطقه وسیع الیاف پریودنتال لیگامان می شود، که منجر به بروز واکنش شدید و پیش رونده ریشه می شود.

انکیلوز و تحلیل جایگزین

این نوع تحلیل عموماً با سابقه حوادث بالا آمدن دندان داخل حفره، بویژه خارج شدن دندان از حفره و بیرون بودن آن از دهان برای مدت زمان طولانی و خشک ماندن آن همراه است. اگر استئوبلاست ها قادر به پوشش دادن سطح ریشه پس از نکروز الیاف پریودنتال لیگامان باشند، تماس مستقیم با استخوان و ریشه روی برخی مناطق سطح ریشه اتفاق می افتد. اصطلاحی که برای این شرایط استفاده می شود انکیلوز نامیده می شود. بازگشت انکیلوز تنها در صورتی امکان پذیر است که کمتر از ۲۰% از سطح ریشه را درگیر کرده باشد. در غیر اینصورت، ریشه به تدریج با استخوان جایگزین خواهد شد.

علائم و نحوه تشخیص تحلیل دندان و ریشه دندان

ایجاد تمایز بین تحلیل سرویکال تهاجمی و تحلیل داخلی ریشه می تواند دشوار باشد. این می تواند منجر به تشخیص نادرست و متعاقباً درمان اشتباه شود.

از نظر تصاویر رادیوگرافی، تحلیل داخلی ریشه به صورت بزرگ شدن یک شکل بیضی داخل فضای کانال ریشه ظاهر می شود. طرح کلی کانال ریشه اغلب مخدوش است و به نظر می رسد تحلیل با کانال ریشه همجوار است. صرف نظر از زاویه بزرگنمایی رادیوگراف، تحلیل داخلی در مرکز ریشه باقی می ماند.

در صورت تغییر زاویه بزرگنمایی رادیوگراف، تحلیل سرویکال تهاجمی دور از کانال به نظر می رسد. بعلاوه، بر عکس تحلیل داخلی، طرح کانال ریشه عادی به نظر می رسد و معمولاً می تواند از طریق نقص شناسایی شود.

به لحاظ بالینی، وجود یک لکه صورتی رنگ در عاج کرونال (تاجی) می تواند مشخصه ویژه تحلیل داخلی و تحلیل سرویکال تهاجمی باشد. این پدیده به دلیل وجود بافت های گرانولی درست زیر مینای دندان رخ می دهد. در هر دو حالت، احتمال مثبت بودن تست حساسیت پالپ وجود دارد، زیرا پالپ تا حدی زنده باقی می ماند.

در تصویر سمت چپ، رادیوگرافی پری آپیکال عمودی، حاکی از نقص تحلیل داخلی روی دندان است، در حالی که رادیولوسنسی آپیکال وجود دارد. به بزرگ شدن شکل بیضی داخل کانال ریشه دقت کنید.

در تصویر وسط، تصویر رادیوگرافی که از زاویه افقی گرفته شده است نشان می دهد که نقص در مرکز ریشه باقی می ماند.

در تصویر سمت راست، تصویر رادیوگافی پس از جراحی تأیید می کند که کل کانال، شامل تحلیل داخلی، در این مورد با MTA، پر شده است. عدم موفقیت برای انجام این کار می تواند نشان دهنده وجود نقص تحلیل خارجی باشد.

تصویر سمت چپ: تصویر رادیوگرافی نشان دهنده تحلیل سرویکال تهاجمی روی دندان است. طرح کانال از طریق نقص تحلیل، به صورت واضح قابل مشاهده است. تست نیز نشان دهنده زنده بودن دندان است.

تصویر وسط: یک لکه صورتی رنگ روی سطح پالاتال نشان دهنده وجود بافت گرانولی زیر مینای دندان است.

تصویر سمت راست: تصویر رادیوگرافی ۵ سال بعد نشان دهنده ترمیم نقص تحلیل رفته با پر شدگی کامپوزیتی است.

تست حساسیت پالپ مثبت بود، و هیچ علائم بیماری پری آپیکال وجود نداشت.

تصویر سمت راست: این دو دندان نشان دهنده رنگ های قرمز و سیاه به دلیل تحلیل داخلی در دندان ها هستند.

تصویر وسط: رادیولوسنسی گسترده در بخش های کورونال و سرویکال کانال ریشه دو دندان.

تصویر سمت راست: جنبه های پالاتال دندان های پیشین که تحت تأثیر قرار گرفته اند. دندان در نتیجه تحلیل به میزان قابل توجهی تضعیف شده است. خیلی زود پس از معاینه اولیه، تاج دندان شکسته می شود.

تحلیل التهابی خارجی ریشه دندان همیشه با تحلیل استخوان همراه است، بنابراین رادیولوسنسی در ریشه و استخوان مجاور می تواند در تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس شناسایی شود. از آنجا که تحلیل التهابی خارجی ریشه دندان با پالپ عفونی همراه است، واکنش به تست حساسیت پالپ منفی خواهد بود.

فشار نیز به عنوان یکی از عوامل احتمالی برای تحلیل التهابی خارجی ریشه دندان شناسایی شده است، همانطور که در تحلیل هایی که ممکن است همراه با جابجایی ارتودنتیک دندان ها اتفاق بیفتد مشهود بوده است.

حقایقی که در مورد تحلیل ریشه دندان وجود دارد:

تحلیل ریشه دندان اغلب هیچ نشانه مشهودی ندارد.

تحلیل ریشه دندان (بویژه تحلیل خارجی) اغلب بدون هیچ نشانه مشهودی است، مگر آنکه دندان به صورت مشهود توسط عوامل خارجی آسیب دیده باشد. به عبارت دیگر، ممکن است شما هیچ دردی تجربه نکنید، و حتی به ذهنتان هم خطور نکند که چنین مشکلی دارید (تا آنکه دندان شما لق شود یا دندان شما به رنگ صورتی در آید).

دندانپزشکان اغلب تنها از طریق تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس مرسوم قادر به شناسایی مشکل هستند. گرچه تعدادی عامل شناخته شده وجود دارند که می توانند منجر به بروز تحلیل شوند، اما در اکثر موارد به نظر نمی رسد مشکل هیچ علت بنیادی مشهودی داشته باشد.

این مشکل مانند یک بیماری خود ایمنی عمل می کند.

وبسایتی به نام “راهکارهای ساده” توضیح می دهد که تحلیل دندن زمانی اتفاق می افتد که بدن شما یک تهدید خارجی دریافت می کند و- در این مورد که اتفاقاً دندان است- آن را مورد حمله قرار می دهد. این همان اتفاقی است که وقتی اختلال خود ایمنی دارید رخ می دهد؛ سیستم ایمنی بدن شما بر علیه سلول های سالم خود شما عمل می کند.

در بسیاری از موارد، دندان مورد نظر آسیب دیده است، و آسیب می تواند آنقدر شدید باشد که بدن شما شروع به حمله به دندان های سالم یا دست نخورده می کند. این می تواند با تضعیف دندان ها باعث لق شدن آنها شود.

تحلیل داخلی بدتر از انواع دیگر است.

دندانپزشک شما تشخیص خواهد داد کدام نوع تحلیل برای شما اتفاق افتاده است. هیچ یک مثبت نیست، اما تحلیل داخلی بدتر از همه است، زیرا می تواند بدون هیچ هشداری ریشه دندان را تخریب کند، مگر آنکه به صورت اتفاقی از دندان عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس گرفته شود. این مشکل ممکن است آنقدر پیش رفته باشد که باعث از دست رفتن دندان شود و لازم باشد دندان کشیده شود.

دندان قابل نجات دادن است.

یکی از راهکارهای ساده و کلیدی برای درمان تحلیل سریع عمل کردن است. برخی روش های مرسوم می توانند استفاده شوند، مانند درمان ریشه که با انجام آن پالپ عفونی تخلیه می شود و سپس حفره آن پر و سیل می شود. اگر در صورت وجود عفونت، درمان ریشه می تواند با استفاده از کلسیم هیدراکسید همراه باشد.

در برخی موارد، ممکن است دندان قابل نجات دادن نباشد، و لازم باشد کشیده شود و ایمپلنت دندانی جایگزین آن شود. علاوه بر این، موارد متعددی وجود دارند که در آنها روند تحلیل کند است، و ممکن است حتی دندانپزشک شما قادر باشد آسیب ناشی از مشکلات دراز مدت را معکوس کند- یا اگر آسیب در حال پیشرفت نیست، ترجیح دهد دندان را رها کند.

درمان های تحلیل ریشه دندان

از آنجا که موارد خاص متعددی وجود دارند، درمان تحلیل ریشه به صورت گسترده متفاوت است. دندانپزشک شما ممکن است دستور دهد تصویر برداری انجام دهید تا مورد شما را بهتر شناسایی کند و بداند چقدر جدی است. برای درمان ها، موارد خفیف، شامل درمان علائمی مانند تسکین تورم و درد است. در صورتی که موارد وخیم تر را تجربه می کنید، دندانپزشک شما ممکن است درمان هایی مانند درمان ریشه یا کشیدن دندان را پیشنهاد دهند.

بهترین راه برای درمان تحلیل رشه پیشگیری از آن است. مراجعات منظم به دندانپزشک را ادامه دهید تا بتوانید مشکلات دندانی را زود تشخیص دهید. به خاطر داشته باشید که عادات بهداشتی دهان و دندان خود را به خوبی ادامه دهید و پاکسازی بین دندانی به صورت روزانه با نخ دندان، واتر فلاسر، یا دیگر ابزارهای پاکسازی بین دندانی را فراموش نکنید.

این یک حقیقت است که: مشکلات سلامتی دهان می توانند اتفاق بیفتند. خوشبختانه، بهترین درمان تشخیص زود هنگام است. هر مشکل دندانی هر چه زودتر شناسایی شود و تحت درمان قرار بگیرد، زودتر می توانید با اطمینان خاطر لبخند سالم خود را پس بگیرید.