اندو دندان یا عصب کشی که با عنوان درمان ریشه دندان نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی برای دندان‌هایی است که دچار پوسیدگی عمیق شده و به پالپ دندان (عصب دندان) آسیب شدیدی وارد کرده اند. این آسیب ممکن است در اثر پوسیدگی، التهاب پالپ، یا عفونت درون دندان ایجاد شده باشد. در موارد شدید پوسیدگی، پالپ دندان تحت تاثیر باکتری و عفونت قرار می گیرد، در نتیجه فرد دچار درد حاد و نبض‌دار شدیدی می‌شود به طوری که حتی با خوردن مسکن هم درد موقتا بر طرف نمی‌شود در چنین شرایطی فرد نیاز به درمان اندو دندان دارد تا مشکلش به طور دائمی حل شود.در این روش درمانی، پالپ دندان تخلیه شده و کانال ریشه پر می‌شود تا از ورود باکتری‌ها به داخل دندان جلوگیری گردد. این کار به حفظ دندان و جلوگیری از نیاز به استخراج دندان کمک می‌کند.

ساختار دندان

دندان از دو قسمت تاج و ریشه تشکیل شده است:

تاج

قسمتی از دندان است که بالای لثه قرار دارد. از مینا، عاج و پالپ تشکیل شده است. مینا سخت ترین بافت دندان می باشد و از دندان در برابر پوسیدگی محافظت می کند. عاج لایه زیرین مینا است و به رنگ زرد روشن است. پالپ هم در مرکز دندان قرار دارد و شامل اعصاب و رگ های خونی است.

ریشه

قسمتی از دندان است که در زیر لثه قرار دارد. دندان را در استخوان فک نگه می دارد. از عاج و سمان تشکیل شده است.

سمان لایه ای است که ریشه را به استخوان فک متصل می کند.

علاوه بر تاج و ریشه، دندان ها دارای ساختارهای دیگری نیز هستند:

لثه: بافت نرمی است که دندان را احاطه کرده است.

رباط پریودنتال: رباطی است که دندان را به استخوان فک متصل می کند.

کانال ریشه: حفره ای است که در مرکز دندان قرار دارد و حاوی پالپ است.

عواملی که باعث می شود به اندو یا عصب کشی نیاز پیدا کنیم

دندان ها زمانی به ترمیم نیاز پیدا می کنند که به دلایل مختلفی آسیب می بینند. این آسیب‌ها ممکن است از پوسیدگی، شکستگی، ترک، یا آسیب به پالپ دندان ناشی شوند.

سلامت پالپ دندان از اهمیت بسزایی برخوردار است. پالپ، بافت نرمی است که بخش داخلی ریشه دندان را تشکیل می دهد. کمترین التهاب در این بافت می‌تواند به درد شدید و حساسیت دندان ها منجر شود این التهاب اغلب ناشی از عفونت‌های باکتریایی است و ترمیم با اندو دندان (عصب‌کشی) تنها راه درمان برای بر طرف کردن درد آن است. پزشک از این طریق عفونت دندان را از بین برده و دندان را نجات می دهد.

مراحل عصب کشی دندان

مراحل عصب‌کشی دندان عموماً به چهار مرحله تقسیم می‌شوند:

بی حسی

در این مرحله، دندانپزشک محل مورد نظر را بی حس می نماید تا بیمار در حین انجام عصب کشی احساس درد نکند. این بی حسی اغلب با استفاده از مخلوط‌هایی از مواد مختلف، از جمله آنستزی که به صورت موضعی به نقطه‌ی مورد نظر تزریق می‌شود، انجام می‌شود.

حفر کانال در قسمت تاج دندان

دندانپزشک با ایجاد سوراخ در قسمت بالایی دندان کانالی باز می کند تا بتواند به عصب دندان دسترسی پیدا کند. این کار با استفاده از ابزارهای خاصی مانند بور و اینسترومنت‌های دندانپزشکی انجام می‌شود.

اندازه گیری طول دندان

اندازه‌گیری طول دندان یکی از مراحل مهم است. برای اندازه‌گیری طول دندان، دندانپزشک از ابزارهایی مانند: فایل‌های دندانپزشکی استفاده می‌کند. فایل یک ابزار دستی با یک تیغه منعطف است. قابلیت انعطاف‌پذیری تیغه باعث می‌شود دندانپزشک بتواند آن را به راحتی در مجرای ریشه دندان فرو کند.

مراحل اندازه گیری طول دندان به این صورت است که ابتدا، دندانپزشک یک فایل دندانپزشکی را به طور دقیق و با دقت در داخل ریشه دندان قرار می‌دهد. سپس با استفاده از رادیوگرافی (عکس‌برداری دندانی) یا دستگاه‌های الکترونیکی و سنجش میزان نفوذ فایل در داخل ریشه، طول دندان را تعیین می‌کند. این اندازه‌گیری دقیق از طول دندان، به دندانپزشک کمک می‌کند تا فضای داخلی دندان را به درستی پاکسازی و درمان کند و عملیات عصب‌کشی را به درستی انجام دهد.

پاکسازی عصب

پس از بی حسی و ایجاد دسترسی، پالپ عفونی برداشته  و کانال ریشه با محلول های ضدعفونی کننده شسته می شود. در پایان این مرحله دندانپزشک با استفاده از ابزارهای مخصوص، کانال ریشه را شکل داده و تمیز می‌کند. این مرحله تا زمانی که تمام عفونت و مواد پوسیده از کانال ریشه خارج شود، ادامه می‌یابد.

پر کردن فضای خالی با مواد مخصوص

پس از پاکسازی عصب، فضای خالی دندان با موادی مانند گوتاپرکا یا سیلر دندانی پر می‌شود تا جلوی ورود باکتری‌ها به داخل دندان را بگیرد. این مرحله به عنوان ترمیم عصبی نیز شناخته می‌شود اما در بعضی موارد پزشک تشخیص می دهد که دندان باید قبل از پرکردن مدتی با مواد مخصوص موقت پر شده و در نهایت بعد از گذشت چند روز دندان به صورت کامل و دائمی پر شود. به این ترتیب دندان پایداری لازم را بدست می‌آورد.

این مراحل، مراحل کلی عمل عصب‌کشی دندان هستند و ممکن است بسته به شرایط خاص هر بیمار، جزئیات بیشتری داشته باشند.

انواع عصب کشی

عصب کشی یا درمان کانال ریشه به دو روش کلی انجام می شود:

عصب کشی غیر جراحی

این روش رایج ترین نوع عصب کشی است. در این روش، دندانپزشک از طریق تاج دندان به کانال ریشه دسترسی پیدا می کند.

پالپ عفونی را برداشته و کانال ریشه را تمیز کرده و پر می‌کند. عصب کشی غیر جراحی معمولاً در یک یا دو جلسه انجام می شود.

عصب کشی جراحی

این روش زمانی انجام می شود که دسترسی به کانال ریشه از طریق تاج دندان امکان پذیر نباشد. در این روش، دندانپزشک با ایجاد یک برش کوچک در لثه، به ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کند. قسمتی از ریشه دندان برداشته می شود و پس از آن کانال ریشه را تمیز و پر می کند. عصب کشی جراحی بیشتر از عصب کشی غیر جراحی طول می کشد.

علاوه بر این دو روش کلی، عصب کشی را می توان بر اساس تعداد جلسات درمان نیز به دو دسته تقسیم کرد:

عصب کشی یک جلسه ای

در این روش، تمام مراحل عصب کشی در یک جلسه انجام می شود. این روش برای دندان هایی که عفونت محدودی دارند، مناسب است.

عصب کشی چند جلسه ای

در این روش، مراحل عصب کشی در دو یا چند جلسه انجام می شود. این روش برای دندان هایی که عفونت گسترده دارند، مناسب است.

نوع عصب کشی مناسب برای هر دندان به عوامل مختلفی مانند: میزان عفونت، وضعیت دندان، مهارت دندانپزشک

بستگی دارد.

علائم عفونت پالپ دندان

علائم عفونت پالپ دندان: عبارتند از:

درد

درد علامت اصلی عفونت پالپ است.

درد ممکن است به صورت ضربان دار، تیرکشنده یا مداوم باشد.

درد ممکن است به گوش، فک و گردن سرایت کند.

حساسیت

دندان به غذاها و نوشیدنی های سرد و گرم حساس می شود.

دندان ممکن است به شیرینی و فشار نیز حساس شود.

بوی بد دهان

ممکن است از دهان بوی بدی به مشام برسد.

طعم ناخوشایند

ممکن است طعم ناخوشایندی در دهان احساس شود.

تغییر رنگ دندان

ممکن است دندان تغییر رنگ دهد و تیره تر شود.

تورم

ممکن است لثه اطراف دندان متورم و قرمز شود.

آبسه

در موارد شدید، ممکن است آبسه در لثه یا صورت ایجاد شود.

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به دندانپزشک مراجعه کنید.

درمان عفونت پالپ دندان

عصب کشی درمان عفونت پالپ دندان است. در عصب کشی، پالپ عفونی برداشته می شود و کانال ریشه تمیز و پر می‌گردد.

در صورت عدم درمان عفونت پالپ دندان، ممکن است عوارض جدی مانند: از دست رفتن دندان، عفونت گسترده، آسیب به استخوان فک ایجاد گردد.

سخن آخر

عصب کشی یک روش درمانی موثر و ایمن برای حفظ دندان های آسیب دیده است. این روش می‌تواند درد و عفونت دندان را از بین برده و طول عمر دندان را افزایش دهد.

عصب کشی در اکثر موارد بدون درد انجام می‌شود و عوارض جانبی آن بسیار نادر است. اگر دندان شما نیاز به عصب کشی دارد، نگران نباشید. با انتخاب یک دندانپزشک مجرب و با تجربه می‌توانید از مزایای این روش درمانی بهره‌مند شوید.