پوسیدگی دندان زمانی رخ می دهد که باکتری های داخل دهان اسیدهایی تولید می کنند که مینا یا لایه بیرونی محافظ دندان ها را مورد حمله قرار می دهد. پوسیدگی دندان در صورت عدم درمان، می تواند منجر به بروز بیماری لثه، حفره های دندانی و احتمالاً از دست دادن دندان شود.

متأسفانه پوسیدگی دندان در سراسر دنیا بسیار شایع است. بر اساس اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، از هر ۴ نفر بزرگسال بیش از ۱ نفر پوسیدگی دندان درمان نشده دارند. دانستن علائم و نشانه های پوسیدگی دندان می تواند باعث شود برای احیاء سلامت دندان ها و لثه ها، درمان هایی انجام شوند. همچنین یادگیری چگونگی حفظ بهداشت دهان و دندان ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها بسیار مهم است.

در این مقاله علل و عوامل خطر پوسیدگی دندان، علائم و نشانه ها، مراحل و نحوه درمان آن مورد بحث قرار خواهند گرفت.

مراحل پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان ناگهان اتفاق نمی افتد. بلکه، به مرور زمان و به دلیل بهداشت نامناسب دهان، در یک سری مراحل رخ می دهد.

مرحله ۱: لکه های سفید دمینرالیزیشن در مینای دندان

با تجزیه تدریجی مینای دندان ها توسط اسیدها، در نتیجه از دست رفتن مواد معدنی، ممکن است لکه های سفیدی روی دندان ها ظاهر شوند. اگر مینای دندان ها در این مرحله ترمیم شود، لکه های سفید می توانند ناپدید شوند، زیرا دندان مواد معدنی از دست رفته را مجدداً بدست می آورد.

مرحله ۲: تشکیل حفره و پوسیدگی مینای دندان

اگر زمانی که لکه های سفید شروع به ظاهر شدن می کنند مینای دندان ها ترمیم نشوند، با افزایش از دست رفتن مواد معدنی، ممکن است به ضعیف شدن خود ادامه دهند. در این مرحله، یک حفره می تواند شروع به شکل گیری کند. پوسیدگی در ابتدا، ممکن است به صورت یک لکه قهوه ای روشن روی دندان ظاهر شود. در صورت عدم درمان، حفره ای در دندان ایجاد خواهد شد. هنگامی که حفره تشکیل می شود، نمی توان آن را معکوس کرد، فقط با قرار دادن یک ماده پرکننده ترمیم می شود.

مرحله ۳: پوسیدگی عاج

عاج در زیر مینای دندان، پالپ مرکز دندان را می پوشاند. از آنجا که عاج نرم تر از مینای دندان است، معمولاً خیلی سریع تر از مینای دندان پوسیده می شود. هنگامی که پوسیدگی دندان به داخل عاج منتقل می شود، مهم است که فوراً درمان شوید، در غیر این صورت پوسیدگی دندان به مرکز دندان منتقل خواهد شد.

مرحله ۴: آسیب به پالپ

داخل دندان بافت نرم حاوی اعصاب و عروق خونی است؛ که پالپ نامیده می شود. هنگامی که پوسیدگی دندان به پالپ گسترش می یابد، این احتمال وجود دارد که به درمان ریشه نیاز داشته باشد. ممکن است بیمار برای دریافت این درمان به یک متخصص که تحت عنوان اندودنتیست شناخته می شود ارجاع داده شود.

مرحله ۵: عفونت، آبسه و بیماری لثه

هنگامی که پوسیدگی دندان به داخل پالپ می رسد، به یک عفونت کامل تبدیل می شود که اعصاب و عروق خونی داخل دندان را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند به استخوان فک و دندان های دیگر حرکت کند. این می تواند منجر به بروز آبسه یا یک پاکت چرکی شود. اگر این آبسه درمان نشود، ممکن است دندان از دست برود.

علائم پوسیدگی دندان

علائم پوسیدگی دندان عبارتند از:

• دندان درد؛ درد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
• حساسیت به غذاها یا نوشیدنی های سرد یا داغ.
• حساسیت به شیرینی جات.
• لکه های سفید یا قهوه ای روی دندان.
• حفره ها
• عفونت یا آبسه
• بوی بد دهان
• طعم بد داخل دهان

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر در بین معاینات منظم دندانپزشکی هستید و متوجه علائم پوسیدگی دندان شدید یا شروع به تجربه علائم پوسیدگی دندان کردید، باید برای معاینه از دندانپزشک خود وقت ویزیت بگیرید. هر چه دندانپزشک شما بتواند زودتر علائم پوسیدگی دندان را شناسایی کند، زودتر می توانید درمان را شروع کنید، که می تواند از پوسیدگی جدی تر دندان در آینده جلوگیری کند.

تشخیص پوسیدگی دندان

در طول معاینه دندان، دندانپزشک شما به دنبال هرگونه لکه سفید یا قهوه ای روی دندان ها و همچنین نقاط نرم یا چسبناکی خواهد بود که نشان دهنده ضعیف شدن مینای دندان هستند. در صورت لزوم، دندانپزشک شما همچنین ممکن است با گرفتن یک عکس رادیوگرافی با اشعه ایکس به دنبال مناطقی از پوسیدگی دندان خواهد بود که ممکن است به راحتی قابل مشاهده نباشند.

علل و عوامل خطر

تعدادی از علل و عوامل خطر وجود دارند که می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند.از جمله:

• محل قرارگیری دندان ها: دندان هایی که در پشت دهان قرار دارند ممکن است بیشتر در معرض پوسیدگی دندان باشند زیرا هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دسترسی به آنها دشوار است.
• رژیم غذایی: یک رژیم غذایی مملو از قند و نشاسته می تواند منجر به پوسیدگی بیشتر دندان ها شود زیرا باکتری های موجود در پلاک دندان از این مواد برای ساخت اسیدهایی استفاده می کنند که می توانند مینای دندان را از بین ببرند.
• دفعات خوردن و آشامیدن: اگر در طول روز اغلب غذا می خورید یا می نوشید، مینای روی دندان های شما زمانی برای بهبودی پس از حملات اسیدی ندارد به همین دلیل منجر به از بین رفتن مواد معدنی دندان می شود.
• شیر دادن به نوزادان در شب: اگر از شب تا صبح نوزاد شما شیشه شیر در دهان دارد، خطر باقی ماندن طولانی مدت شیر خشک یا شیر مادر در دهان روی دندان ها بیشتر است. هر چه شیر مدت زمان بیشتری روی دندان ها باقی بماند، فرصت بیشتری برای تولید اسیدها و حمله به مینای دندان وجود دارد.
• خشکی دهان: بزاق نقش مهمی در از بین بردن باکتری های موجود در دهان دارد که منجر به حمله اسید به مینای دندان ها می شوند. اگر بزاق کافی برای جلوگیری از خشکی دهان ندارید، در معرض خطر بیشتری برای پوسیدگی دندان هستید زیرا باکتری های بیشتری داخل دهان خود دارید.
• بهداشت نامناسب دهان و دندان: دو مرتبه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان ها در روز به از بین بردن باکتری ها، پلاک ها و اسیدهایی که می توانند منجر به پوسیدگی دندان ها شوند کمک زیادی می کند. این شامل مسواک زدن و استفاده صحیح از نخ دندان می شود تا سطح دندان به طور کامل تمیز شود و نخ دندان می تواند تمام ذرات غذا را از بین دندان ها و در امتداد خط لثه از بین ببرد.
• سن: با افزایش سن، دندان های ما ساییدگی بیشتری را تجربه می کنند که می تواند منجر به پوسیدگی دندان شود. همچنین، اگر لثه های شما تحلیل رفته باشد، دندان ها بیشتر در معرض باکتری ها و اسیدهایی قرار دارند که منجر به پوسیدگی دندان می شوند.
• فلوراید ناکافی: فلوراید، ماده ای معدنی که در برابر اسید مقاومت ایجاد می کند، برای کمک به محافظت از مینای دندان ها در برابر حملات اسیدی ضروری است که منجر به پوسیدگی دندان می شوند. اگر از طریق تلاش هایی مانند دو مرتبه مسواک زدن در روز با خمیر دندان فلورایده، فلوراید کافی دریافت نمی کنید، دندان های شما بیشتر مستعد پوسیدگی هستند.
• اختلالات خوردن: تغذیه مناسب کلید ساختن دندان ها و لثه هایی قوی و سالم است. اگر به دلیل اختلالات تغذیه ای، مواد مغذی مورد نیاز برای سلامت دهان و دندان های خود را دریافت نکنید، ممکن است دچار پوسیدگی دندان شوید. همچنین، استفراغ مکرر دندان ها را در معرض اسیدهای معده قرار می دهد که می تواند به مینای دندان ها آسیب وارد کند و منجر به پوسیدگی دندان شود.
• سوزش سر دل و رفلاکس معده: اسیدهای تولید شده در نتیجه سوزش سر دل یا GERD، یک اختلال گوارشی که در آن اسیدهای معده به داخل دهان باز می گردند، می توانند به داخل دهان و روی دندان ها حرکت کنند. این می تواند به مینای دندان آسیب وارد کند و به پوسیدگی دندان ختم شود.
• ترمیم های قدیمی، فرسوده یا شکسته دندانپزشکی: به مرور زمان، پرشدگی های دندان ممکن است بشکنند و اسیدها و باکتری ها به شکاف های اطراف آن پرشدگی ها نشت کنند.

درمان پوسیدگی دندان

درمان پوسیدگی دندان بر اساس میزان پیشرفت پوسیدگی دندان متفاوت است. درمان ها عبارتند از:

• درمان های فلوراید: اگر در مراحل اولیه پوسیدگی دندان هستید، دندانپزشک شما می تواند درمان های فلوراید را برای کمک به مبارزه با اسید، و احیاء و محافظت از مینای دندان توصیه کند.
• پر کردن حفره ها: اگر پوسیدگی دندان پیشرفت کرده و به حفره ای در دندان (حفره) تبدیل شده باشد، دندانپزشک شما باید هر گونه بافت پوسیده در دندان را بردارد و آن را با یک ماده پرکننده جایگزین کند.
• روکش های دندانی: اگر پوسیدگی دندان پشرفت کرده باشد و از یک حفره فراتر رفته باشد و قسمت داخلی دندان- عاج و احتمالاً پالپ- را تحت تأثیر قرار دهد، دندانپزشک شما تمام بافت های آسیب دیده در نتیجه پوسیدگی دندان را تخلیه می کند و روی دندان را با یک روکش می پوشاند، کلاهکی که عیناً شبیه دندان است.
• کانال ریشه: هنگامی که پوسیدگی دندان به پالپ منشر می شود، متخصص ریشه یا اندودنتیست باید به داخل دندان برود تا تمام پوسیدگی ها و عفونت های موجود در اعصاب و عروق خونی دندان را تخلیه کند. هنگامی که پوسیدگی از بین رفت و عفونت دندان بهبود یافت، دندانپزشک شما احتمالاً دندان را با روکش پوشش خواهد داد.
• درمان عفونت و احتمالاً کشیدن دندان: اگر دندان غیرقابل ترمیم باشد، دندانپزشک شما احتمالاً آن را خواهد کشید و با یک دندان مصنوعی جایگزین خواهد کرد.

دورنما و پیشگیری

اگر پوسیدگی دندان به موقع درمان شود، می تواند از مشکلات جدی بهداشت دهان و دندان جلوگیری کند. انجام اقداماتی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان بهترین دفاع برای محافظت از دندان های شما است.

دورنما

در بیشتر موارد، پوسیدگی دندان به راحتی می تواند  درمان شود. البته پوسیدگی دندان هرچه زودتر تشخیص داده و درمان شود، برای پیشگیری از عوارض جدی تر آن بهتر است.

پشیگیری

چندین گزینه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان وجود دارد:

• دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. نوشیدن آب حاوی فلوراید و استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید نیز می تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند.
• حداقل دو مرتبه در روز نخ دندان بکشید.
• غذاهای شیرین و نشاسته ای را محدود کنید، و بین وعده های غذایی زیاد میان وعده یا نوشیدنی نخورید.
• از فراورده های تنباکو استفاده نکنید.
• برای معاینه منظم و تمیز کردن دندان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

خلاصه

پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها و اسیدها به مینای دندان حمله می کنند و در صورت عدم درمان به موقع، می توانند منجر به بروز مشکلات جدی تر دندانی شوند. عوامل زیادی مانند محل دندان ها، رژیم غذایی، سن، اختلالات خوردن، سوزش سر دل، بهداشت عمومی دهان و دندان و غیره می توانند با پوسیدگی ارتباط داشته باشند. علائم پوسیدگی دندان عبارتند از حساسیت دندان، درد یا ناراحتی، لکه های سفید یا قهوه ای روی دندان ها و بوی بد دهان.

درمان های زیادی برای پوسیدگی دندان وجود دارند، که بر اساس میزان پیشرفت پوسیدگی متفاوت خواهند بود. آنها می توانند از فلوراید تراپی تا کشیدن دندان متغیر باشند.

سخن پایانی

بهداشت دهان و دندان اغلب نادیده گرفته می شود، اما بخش مهمی از سلامت عمومی ما است. به این ترتیب، مراقبت از دندان ها و لثه ها برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ضروری است. دو مرتبه مسواک زدن دندان ها در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، نخ دندان کشیدن منظم و داشتن رژیم غذایی سالم می تواند به حفظ سلامت دندان ها کمک کند.

در صورت داشتن هر گونه نگرانی در مورد پوسیدگی دندان، برای چکاپ در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید. هرچه پوسیدگی دندان زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسان تر خواهد بود.

پرسش های متداول درباره پوسیدگی دندان

آیا پوسیدگی دندان می تواند به حالت عادی برگردد؟

آری، با درمان مناسب و به موقع می توانید پوسیدگی دندان را معکوس کنید.

دندانپزشکان پوسیدگی را چگونه تخلیه می کنند؟

ایم کار به شدت پوسیدگی دندان بستگی دارد. مراحل اولیه را می توان با تمیز کردن دندان و درمان های فلوراید درمان کرد. با پیشرفت پوسیدگی، ممکن است برای از بین بردن کامل پوسیدگی دندان، پر کردن دندان، درمان ریشه یا کشیدن دندان نیاز باشد.

چگونه می توانم پوسیدگی دندان را خودم پاکسازی کنم؟

اگر در مراحل اولیه پوسیدگی دندان هستید، برای کمک به از بین بردن پوسیدگی دندان و بازسازی مینای دندان، می توانید دو بار در روز با خمیر دندان فلورایده مسواک بزنید و از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.