نوشته‌ها

اگر چه هنگام عصب کشی (درمان ریشه) دندان، امید بر این است که نتایج درمان موفقیت آمیز و مادام العمر باشد اما گاهی ممکن است به دلایل گوناگون، درمان با شکست مواجه شده یا زمانی دچار اشکال شود. اما از کجا بفهمیم دندان عصب کشی شده مان با مشکل مواجه شده و عصب کشی به شکست انجامیده است؟

 

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

علائم و نشانه های عدم موفقیت عصب کشی دندان

بسیاری از علائم و نشانه ‌های شکست درمان ریشه مشابه علائم نیاز به عصب ‌کشی اولیه است. علائم متداول عدم موفقیت عصب ‌کشی به صورت زیر است:

  • درد یا حساسیت به لمس و فشار و یا ضربه
  • این امکان وجود دارد که اندکی تورم دیده شود
  • ممکن است دمل در مجاورت دندان ایجاد شود که برطرف نمی‌شود و بو یا طعم بدی در دهان ایجاد کرده است
  • علائم ممکن است به صورت پیوسته و یا متناوب تجربه شود حتی ممکن است به طور کامل برطرف شده و مدت زیادی از علائم خبری نباشد
  • شدت علایم ممکن است بسته به فعالیت عفونت عامل آن متفاوت باشد

 

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

 

در صورتی که دندان عصب‌ کشی شده علائم ایجاد کرده است باید ارزیابی شود

در صورتی که دندانی را عصب ‌کشی کرده ‌اید و اکنون علائمی نشان می‌دهد باید حتماً دندانپزشک ان را بررسی کند. از این جهت فرقی نمی‌کند علائمی که دندان نشان می‌دهد چه نوعی است و چه شدتی دارد.

در حالت معمولی انتظار این است که پس از اتمام عصب‌ کشی و سپری شدن مدتی پس از التیام بافتها، هیچ علامتی در دندان و بافتهای پیرامون پیش نیامده و همه چیز به خوبی پیش برود. در اکثریت موارد نتایج عصب‌ کشی کاملاً موفقیت ‌آمیز و ماندگار است و هیچ علائمی از عدم موفقیت ایجاد نمی‌شود.

به طور کلی اگر متوجه شدید مشکل پیش ‌آمده و دندانی که عصب ‌کشی کرده بودید نیاز به معاینه دارد، وقت را هدر ندهید و فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید تا پیش از پیچیده شدن مشکل و حتی لاینحل شدن آن، درمان انجام شود. علت این است که دندانی که دچار مشکلات اندودنسی شده است غیر قابل پیش‌ بینی بوده و هر زمانی امکان بازگشت عفونت وجود دارد.

عفونت مجدد دندان عصب کشی شده

عفونت نقش اصلی را در عدم موفقیت عصب‌ کشی ایفا می‌کند و میزان فعالیت عفونت و بازگشت آن قابل پیش ‌بینی نیست. بدترین حالت این است که عفونت خفیف اما طولانی مدت وجود داشته باشد که تنها علائم خفیفی ایجاد می‌کند و در نتیجه بیمار به خاطر آن به دندانپزشک مراجعه نمی‌کند. هنگامی که وضعیت عفونت‌ حاد می‌شود و درد شدید و تورم قابل توجه اتفاق می‌افتد بیمار به دندانپزشک مراجعه می‌کنند.

توجه داشته باشید صرفاً به خاطر این که احتمال بازگشت عفونت وجود دارد، به این معنی نیست که علائم دندان ناشی از عفونت است. تنها کاری که باید انجام دهید مراجعه به دندانپزشک و عکس پرتو ایکس است تا وضعیت دندان مشخص شود.

 همچنین توجه داشته باشید که گاهی دندان عصب‌ کشی شده دچار مشکل می‌شود بدون این که علائمی بروز کند. برای مثال در بسیاری از شرایط در حالی که بیمار تصور می‌کند وضعیت دندان او کاملاً خوب است در چکاپ دندانپزشکی که عکس پرتوی ایکس گرفته می‌شود، ممکن است مشخص شود دندان به مشکل برخورده است.

 

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

علائم و نشانه های عدم موفقیت درمان ریشه

ایجاد علائم به معنی عدم موفقیت عصب ‌کشی نیست

این امکان وجود دارد علائمی که تجربه می‌کنید ارتباطی با دندان عصب‌ کشی شده نداشته باشد. در چنین شرایطی دو حالت ممکن است به وجود بیاید:

  • درد ارجاعی – عصبی که به یک دندان می‌رسد به دندان‌ها و ساختارهای آناتومی دیگر نیز خدمت میکند. بنابراین این احتمال وجود دارد که یک مشکل دندانی یا پزشکی که در جای دیگری وجود دارد به واسطه عصب‌های مشترک، در محل دیگری که سالم است درد آن احساس شود.
  • درد فانتوم یا توهمی – این نوع حس دندان درد مشابه احساس درد در عضو قطع شده می باشد. این درد از نوعی دوره ترومایی حاصل میشود که در رابطه با عصبی که به دندان میرسیده اتفاق افتاده است، مانند بافت عصب پالپ دندان که در حین عصب کشی بریده و برداشته میشود.

تعریف درمان مجدد ریشه دندان

با رعایت اصول اولیه بهداشت دهان و دندان و مراقبتهای صحیح از دندانهایی که درمان ریشه شده اند, این دندانها میتوانند در تمام طول زندگی سالم باقی بمانند. اما گاهی اوقات دندانی که تحت درمان بوده به خوبی فرایند بهبودی را طی نمیکند و با گذشت ماه ها یا حتی سالها بعد از درمان اولیه مجددا موجب درد و ایجاد آزردگی میشود. در چنین مواردی مراجعه و مشاوره با اندودنتیست توصیه میشود چرا که ممکن است انجام درمان مجدد ریشه دندان برای حفظ و نجات دندان ضروری باشد. شکست در درمان اولیه ریشه همواره با حضور عوامل باکتریال در کانال یا بافتهای اطراف ریشه دندان (peri radicular tissues) مشخص میشود. تشخیص این امر با کمک تستهای تشخیصی, تصاویر رادیوگرافیک و معاینات کلینیکی صورت میگیرد.

عوامل درمان مجدد ریشه دندان

از میان عواملی که ممکن است انجام درمان مجدد ریشه را ضروری کنند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • کانالهای باریک و انحنادار (curved) که طی درمان اولیه به خوبی درمان و بهبود نیافته اند.
درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

  • عدم تشخیص وجود کانال به علت آناتومی پیچیده آن

تصویر زیر یکی از کانالهای دندان مولر اول فک بالا را نشان میدهد که به علت عدم تشخیص وجود, تحت درمان قرار نگرفته است (کانال MB2).

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

  • تاخیر در انجام درمان ترمیمی بعد از انجام درمان ریشه
  • عفونت و پوسیدگی مجدد دندان به علت وجود ریزنشتها (micro leakage) در درمان ریشه یا درمان ترمیمی

 

 باکتریها با عبور از ریزنشتها زمینه ایجاد پوسیدگی ثانویه را فراهم میکنند

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

 

در تصویر زیر دندانی را می بینید که کانالهای آن به درستی پر نشده اند و به همین دلیل عفونتی در اطراف یکی از ریشه های آن ایجاد شده است که به صورت یک رادیولوسنسی دیده میشود.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

 

دندان تحت درمان مجدد قرار گرفته و تصویر زیر همان دندان را بعد از follow up یکساله نشان میدهد. عفونت برطرف شده و استخوان اطراف دندان بازسازی شده است.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

روند درمان مجدد ریشه دندان

نخست اندودنتیست در مورد گزینه های درمانی پیشِ رو با شما صحبت خواهد کرد. اگر تصمیم نهایی درمان مجدد ریشه بود متخصص برای دسترسی به کانالهای ریشه و مواد پرکننده آنها, مجددا دندان شما را باز خواهد نمود. در بسیاری از موارد لازم است تا درمانهای ترمیمی روی دندان نظیر crownها post&coreها برداشته شوند تا دسترسی به داخل دندان ایجاد شود.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

بعد از خارج کردن مواد موجود در کانالها, کانالها مجددا تمیز میشوند و در صورتی که کانالی به علت آناتومی پیچیده خود در درمان اولیه تشخیص داده نشده باشد شناسایی شده و تحت درمان قرار خواهد گرفت.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

در پاره ای از موارد که کانالها به طور غیرطبیعی باریک باشند یا مسدود شده باشند ممکن است جراحی اندودنتیک ضرورت پیدا کند که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. در مرحله بعد یک پرکردگی موقت بر روی دندان قرار خواهد گرفت تا در اولین فرصت با ترمیمهای دایم جایگزین شود.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

جایگزینهای درمان مجدد ریشه دندان

 بهترین گزینه در هر درمان دندانپزشکی حفظ دندان طبیعی است. درمان مجدد ریشه در صورت موفقیت آمیز بودن میتواند به حفظ دندان کمک شایانی بکند. اگر درمان مجدد ریشه مد نظر نباشد دیگر گزینه پیشِ رو انجام جراحی اندودنتیک است.از جمله مواردی که جراحی اندودنتیک ارجحیت پیدا میکند میتوان به وجود ترمیمهای وسیع روی دندان و یا شکستگی وسایل در ۱/۳ اپیکالی ریشه اشاره نمود. در این موارد برای حفظ ساختار دندان تکنیک جراحی ارجح است.

 طی جراحی مذکور با ایجاد برش بر روی بافت نرم و سپس استخوان دسترسی به apex (نوک ریشه) دندان فراهم میشود و ناحیه ای از دندان که انجام درمان در آن امکانپذیر نبوده حذف میشود. در برخی از موارد جراحی و درمان مجدد ریشه همزمان صورت میگیرند.در تصاویر زیر دندانی را میبینید که با وجود seal کافی دچار عفونت در اطراف ریشه شده است. به علت وجود پرکردگی و ترمیم وسیع دندان تکنیک جراحی انتخاب شده است.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

 

تصویر زیر همان دندان را پس از جراحی ریشه نشان میدهد. عفونت برطرف و استخوان بازسازی شده است.

درمان مجدد ریشه دندان

درمان مجدد ریشه دندان

اگر جراحی و درمان مجدد موثر واقع نشوند تنها گزینه باقی مانده کشیدن دندان و جایگزینی آن با ایمپلنت bridge و دنچرهای پارسیل (removable partial denture) میباشد. فارغ از آنکه کدام گزینه را برای جایگزینی دندان از دست رفته انتخاب کنید, هیچ یک چه از لحاظ عملکرد و چه از لحاظ زیبایی جایگزین دندان طبیعی شما نخواهند بود.