ریشه‌های دندان، کانال‌های ریشه و درمان ریشه

وقتی صحبت از درمان اندودونتیک (عصب کشی) به میان می‌آید، جزئیات مربوط به تعداد ریشه‌ها و کانال‌های ریشه‌‌ی دندان‌ها اهیمت پیدا می‌کنند، زیرا در این نوع درمان، عوامل بسیاری تحت تاثیر این تعداد می‌باشند. به عنوان مثال، میزان دشواری فرایندهای دندانپزشکی، تعداد جلسات مراجعه به دندانپزشک و طول درمان کامل و حتی هزینه‌ی درمان، همگی تحت تاثیر تعداد ریشه‌ها و کانال‌های ریشه‌ها هستند.

هر دندان چند ریشه و چند کانال ریشه دارد؟

به طور کلی، هیچ تعداد مشخصی برای ریشه‌ها و کانال ریشه‌های همه‌ی دندان‌ها وجود ندارد. این تعداد به نوع هر دندان بستگی دارد. در جدول زیر آنچه دندانپزشک از دندان‌ها انتظار دارد فهرست شده است. آنچه واقعا دندانپزشک در ساختار دندان به آن پی می‌برد، و به همین دلیل متعاقبا باید هنگام درمان اندودونتیک به آن بپردازد، می‌تواند حتی با آنچه در زیر آورده شده است، تفاوت‌های جزئی داشته باشد.

همانگونه که در بالا اشاره شد، در این جدول تعداد معمول ریشه‌ها و کانال‌های ریشه‌ها آورده شده‌اند، اما خلاصه‌ی کلام این که هنگام انجام درمان ریشه، دندانپزشک باید در پی موارد قابل پیش‌بینی باشد، اما انتظار تفاوت را هم داشته باشد. زیرا درمان ریشه (عصب کشی) تنها زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که دندانپزشک کل سیستم کانال ریشه‌ی دندان را درمان کند. هر جنبه‌ای که نادیده گرفته شود، می‌توان انتظار داشت منجر به شکست درمان شود.

تفاوت‌های ساختاری که ممکن است دندانپزشک با آنها مواجه شود

ریشه‌ی اضافی دندان

گرچه همواره این امکان وجود دارد که تعداد ریشه‌های دندان بیشتر از تعدادی باشد که انتظار می‌رود، اما تفاوت‌ در تعداد کانال‌های ریشه‌ی ‌دندان بیشتر مشاهده می‌شود. یکی از استثناعاتی که در این قانون مشاهده می‌شود در رابطه با پرمولرهای فک بالا است که از نقطه نظر آماری، وجود یک یا دو ریشه است.

جوش خوردن ریشه‌های دندان

شایع‌تر از وجود ریشه‌ی اضافی، مسئله‌ی دندان‌های چند ریشه‌ای (پرمولرها و مولرها) است که ریشه‌های آنها به یکدیگر جوش خورده‌اند. این مسئله به تنهایی نمی‌تواند مشکلات مربوط به کانال ریشه را الزاما افزایش دهد. اما غیر طبیعی هم نیست که دندان‌های دارای ریشه‌های جوش خورده، از نظر تعداد و شکل ظاهری کانال ریشه، تفاوت‌های بیشتری از خود نشان می‌دهند.

کانال ریشه‌ی اضافی

کشف یک دندان که کانال‌های ریشه‌ی آن بیشتر از تعدادی است که بر اساس جدول بالا انتظار می‌رود، چندان غیر معمول نیست. انواع خاص دندان‌ها (دندان‌های جلوی فک بالا، پرمولرهای فک بالا، مولرها) و حتی ریشه‌های خاص دندان‌ها (ریشه‌های مزیو باکال مولرهای اول فک بالا، ریشه‌های دیستال (دورتر ار خط وسط) مولرهای اول فک پایین) به عنوان دندان‌هایی شناخته شده‌اند که امکان وجود کانال اضافی در آنها بالاست.

روش‌های تشخیص تعداد ریشه‌های دندان و کانال‌های ریشه

اگر تفاوت در تعداد ریشه‌ها و تعداد کانال‌های ریشه‌ها که در بالا ذکر شد تا این اندازه معمول است، و اگر اطلاع از تعداد واقعی آنها برای دندانپزشکی که درمان اندودونتیک ریشه (عصب کشی) را انجام می‌دهد اهمیت بسیاری دارد، پس دندانپزشک‌ها چطور به آن پی می‌برند؟

سه روشی که دندانپزشک‌ها از آنها بهره‌مند می‌شوند عبارتند از:

1. رادیوگرافی (تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس)
2. بررسی چشمی
3. بررسی از راه قوه‌ی لامسه

تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس

دندانپزشک خیلی پیش‌تر از آنکه درمان کانال ریشه‌ی واقعی دندان را آغاز کند، باید از تصویربرداری با اشعه‌ی ایکس استفاده نماید. این عکس‌ها می‌توانند اطلاعات چشمگیری در رابطه با تعداد ریشه‌ها و کانال‌های ریشه‌هایی که دندان دارد در اختیار دندانپزشک قرار دهد.

بررسی چشمی

به محضی که دندانپزشک فرایند اجرای درمان ریشه را آغاز می‌کند، بررسی چشمی راهی مهم است که از طریق آن می‌توان پی برد هر دندان چند ریشه دارد.

در تصویر بالا درون مولر اول فک پایین را مشاهده می‌کنید. این همان چیزی است که دندانپزشک پس از ایجاد حفره‌ی دسترسی مشاهده می‌کند که از طریق آن درمان ریشه انجام خواهد شد. آنچه مشاهده می‌کنید کف حفره‌ی پالپ دندان است. دو مجرایی که درون آن مشاهده می‌نمایید، مجرای ورودی دو کانال ریشه‌ی دندان هستند، جایی که آنها به حفره‌ی پالپ دندان متصل می‌شوند.

بررسی از راه قوه‌ی لامسه

دیگر راه مهمی که دندانپزشک از طریق آن تقریبا از تعداد کل کانال‌های ریشه‌ی دندان مطلع می‌شود، بررسی از راه قوه‌ی لامسه است که طی فرایند درمان ارتودنسی قابل انجام است.

دندانپزشک با استفاده از فایل‌های کانال ریشه، فضای عصب درون دندان را پاکسازی می‌کند و شکل می‌دهد. مسیری که این فایل‌ها به درون سیستم کانال ریشه‌ی دندان دنبال می‌کنند به دندانپزشک این امکان را می‌دهد که دید بهتری نسبت به ساختار کلی دندان پیدا کند.