اقدامات لازم در صورت کنده شدن دندان
کنده شدن دندان دائمی یکی از فوریتهای درمان دندانپزشکی است. در صورتی که دندان به طور کامل از جای خود کنده شود پیش از هر چیز باید ببینیم دندان شیری بوده یا دائمی.
در صورت کنده شدن دندان چه کاری باید انجام دهیم؟
کنده شدن دندان شیری
دندان شیری نیازی به پیوند مجدد ندارد بنابراین لازم نیست آن را نجات دهید
کنده شدن دندان دائمی
- آرامش خود را حفظ کنید
- به دنبال دندان بگردید
- دندان را از ناحیه تاج (بخش سفید رنگ) بگیرید و مراقب باشید به ریشه دست نزنید
- در صورتی که دندان کثیف شده است آن را در حدود 10 ثانیه در زیر آب سرد شیر بشویید و دندان را در جای خود قرار دهید. سعی کنید دندان را در حفره دندان نگه دارید.
- در صورتی که امکان قرار دادن دندان در حفره دندان وجود ندارد، آن را در یک لیوان شیر یا آب بریزید. در صورتی که میتوانید، دندان را در دهان خود بین دندان آسیاب بزرگ و سطح داخلی گونه نگه دارید
- در صورتی که فرد سن کمی دارند و ممکن است دندان را قورت بدهد بهتر است دندان را در یک ظرف بگذارید.
- بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید.
برای کاشت مجدد دندان کنده شده چه اقداماتی انجام میشود؟
اقداماتی که در مورد دندان کنده شده صورت میگیرد، در دندان دائمی در حال رشد (نابالغ) در کودکان اندکی با دندان دائمی بالغ که رشد آن به اتمام رسیده است تفاوت دارد. علت این است که میخواهیم به دندان در حال رشد فرصت بدهیم خود را بازسازی کرده و فرایند رشد را به اتمام برساند.
- دندان کنده شده بالغ (فرایند رشد آن به اتمام رسیده است)
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
- درمان دندانپزشکی
- دندان جای خود قرار داده میشود
- با اسپری آب، محلول آب نمک یا کلرهگزیدین ناحیه تمیز میشود
- در صورتی که لثه پاره شده است، بخیه میشود
- موقعیت دندان باز کاشته شده از نظر بالینی و با عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- به مدت دو هفته یک آتل یا اسپلینت انعطاف پذیر استفاده میشود
- داروهای آنتی بیوتیک سیستمی ممکن است تجویز شود. تتراسایکلین اولین گزینه انتخابی است. پیش از تشخیص تتراسایکلین در کودکان باید احتمال تغییر رنگ دندانهای دائمی در حال رشد در نظر گرفته شود. به همین منظور در بیشتر کشورها برای افراد زیر 12 سال تتراسایکلین استفاده نمیشود. در بیماران کم سن پنی سیلین فنوکسی متیل یا آموکسی سیلین (دوز آن بستگی به سن بیمار و وزن او دارد) تجویز میشود.
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته است و در صورتی که وضعیت واکسن کزاز در بیمار مشخص نیست، بیمار باید برای دوز یادآور واکسن کزاز به پزشک عمومی مراجعه کند.
- پس از بازکاشت دندان و پیش از برداشتن اسپلینت، عصب کشی انجام میشود.
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- 7 تا 10 روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی
در صورتی که دندان کمتر از یک ساعت در خارج از دهان مانده باشد و در این مدت در شیر یا مایع مناسب دیگری نگهداری شده باشد و یا به مدت کمتر از یک ساعت به صورت خشک نگهداری شده باشد، احتمال نجات آن نسبتا خوب است. مراحل درمان آن به صورت زیر می باشد:
- سطح دندان و فورامن نوک ریشه با محلول آب نمک تمیز میشود و دندان در محلول آب نمک غوطه ور میشود تا به این ترتیب آلودگیهای نشسته در سطح آن تمیز شده و سلولهای مرده از سطح ریشه جدا شود
- با بی حسی موضعی بافتها بی حس میشوند
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره دندان بررسی میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره مشاهده شود با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با فشار ملایم در جای خود قرار میگیرد. نباید برای باز کاشت دندان نیروی زیادی وارد شود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد با بخیه بسته میشود
- موقعیت دندان پیوند خورده به صورت بالینی و برعکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- یک اسپلینت انعطاف پذیر به مدت دو هفته در این محل قرار داده میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود . برای تجویز آنتی بیوتیک ملاحظات گفته شده باید مد نظر قرار بگیرد.
- در صورتی که دندان در تماس با خاک قرارگرفته است و در صورتی که پوشش واکسن کزاز مشخص نیست، باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
- 7 تا 10 روز پس از باز کاشت دندان و پیش از درآوردن اسپلینت، درمان ریشه انجام میشود
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- 7 تا 10 روز پس از کاشت دندان برای درمان ریشه مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از دو هفته اسپلینت برداشته شده و عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
در صورتی که دندان بیش از یک ساعت خارج از دهان درد یا به دلایل دیگر، احتمالاً سلولها زنده نمانده اند مراحل درمان به صورت زیر است:
درمان دندانپزشکی
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
- بافتهای نرم مرده متصل به دندان، با گاز جدا میشوند
- درمان عصب کشی ممکن است پیش از باز کاشت دندان و یا پس از آن انجام شود
- با استفاده از بی حسی موضعی، ناحیه تحت درمان بی حس میشود
- حفره دندان با محلول آب نمک شست و شو داده میشود
- حفره آلوئولار معاینه میشود. در صورتی که شکستگی در دیواره حفره وجود داشته باشد با ابزار مناسبی تغییر موقعیت داده میشود
- دندان با ملایمت و فشار انگشت، در حفره دندان کاشته میشود
- در صورتی که لثه پاره شده باشد بخیه میشود
- موقعیت دندان کاشته شده به صورت بالینی و با کمک عکس پرتوی ایکس بررسی میشود
- با استفاده از اسپلینت انعطاف پذیری به مدت چهار هفته دندان در جای خود ثابت میشود
- آنتی بیوتیک تجویز میشود
- در صورتی که دندان کنده شده در تماس با خاک قرار گرفته باشد یا در صورتی که ایمنی در مقابل کزاز مشخص نیست باید برای تزریق دوز یادآور کزاز به پزشک مراجعه کنید
برای کُند کردن جایگزینی استخوانی دندان، پیش از باز کاشت دندان درمان سطح ریشه با فلوراید توصیه میشود (محلول فلوراید سدیم دو درصد به مدت 20 دقیقه) .
- اقداماتی که بیمار باید انجام دهد
- از انجام فعالیتهای ورزشی تماسی خودداری کنید
- تا دو هفته غذاهای نرم مصرف کنید
- هر بار پس از غذا خوردن دندانهای خود را با مسواک نرم تمیز کنید
- از دهانشویه حاوی کلرهگزیدین دو مرتبه در روز (به مدت یک هفته) استفاده کنید
- پیگیری درمان
- 7 تا 10 روز پس از کاشت دندان برای عصب کشی مراجعه کنید. هیدروکسید کلسیم به عنوان یک داروی داخل دندانی به مدت یک ماه پس از عصب کشی در داخل دندان میماند. به جای آن میتوان میتوان از آنتی بیوتیک – کورتیکو استروئید بلافاصله و یا اندکی پس از باز کاشت دندان استفاده کرد که حداقل به مدت دو هفته باید بماند
- پس از چهار هفته اسپلینت برداشته شده و از دندان عکس گرفته میشود
- پس از چهار هفته، سه ماه، شش ماه، یک سال و پس از آن هشت سال دندان معاینه شده و از آن عکس گرفته میشود
در صورت بازکاشت تأخیری دندان، آنکیلوز وضعیتی اجتناب ناپذیر است. در کودکان و نوجوانان آنکیلوز غالباً همراه با کوتاهتر شدن دندان در مقایسه با دندانهای دیگر خواهد بود. مراقبت و پیگیریهای بعدی برای اطمینان از مطلوب بودن نتایج درمان لازم است. در صورتی که دندان به علت آنکیلوز کوتاهتر شود (بیش از یک میلیمتر) ممکن است به قطع تاج (Decoronation ) نیاز باشد.
- دندان کنده شده نابالغ
الف- در صورت کاشت مجدد توسط خود بیمار بلافاصله پس از کنده شدن آن
مراحل درمان بازکاشت دندان کنده شده نابالغ در صورتی که بیمار بلافاصله دندان را در حفره دندانی کاشته باشد، در مورد دندان نابالغ مشابه دندان بالغ است که پیشتر گفته شد با این تفاوت که هدف از بازکاشت دندان نابالغ در حال رشد در کودکان این است که فرصت رگ زایی مجدد در پالپ دندان فراهم شود. در صورتی که رگ زایی مجدد در دندان اتفاق نیفتد، عصب کشی توصیه میشود.
ب- درمان در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت
درمان دندانپزشکی در صورت کاشت مجدد دندان پیش از یک ساعت در دندان بالغ و نابالغ شبیه به هم است با چند تفاوت زیر:
مشخص شده است که استفاده از آنتی بیوتیک موضعی احتمال رگ زایی مجدد پالپ دندان در حال رشد را افزایش میدهد و در صورتی که در دسترس باشد (ماینوسایکلین یا داکسی سایکلین 1 میلی گرم در 20 میلی لیتر محلول آب نمک به مدت 5 دقیقه غوطه وری) مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف از بازکاشت دندان در حال رشد کنده شده در کودکان، این است که امکان رگ زایی در فضای پالپ دندان فراهم شود. خطر حل شدن ریشه در اثر عفونت باید در مقابل احتمال رگ زایی مجدد سنجیده شود. بازجذب و حل شدن ریشه در کودکان با سرعت بالایی اتفاق می افتد. اگر رگ زایی اتفاق نیفتد ممکن است عصب کشی توصیه شود.
پیگیری درمان
برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.
پ- درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت
تأخیر در باز کاشت دندان به معنی ضعیف بودن احتمال موفقیت درمان و نجات دندان است. رباط پریودنتال ممکن است دچار نکروز شده و دیگر نتواند التیام پیدا کند. در بازکاشت تأخیری هدف بازگرداندن دندان برای زیبایی، عملکرد و حفظ استخوان آلوئولار است. نتایج نهایی ممکن است آنکیلوز (جوش خوردن دندان و استخوان ) و حل شدن ریشه باشد.
تمام مراحل درمان درمان کاشت مجدد دندان پس از یک ساعت در مورد دندانهای نابالغ مشابه بالغ است فقط باید در نظر داشته باشید برای دندانهای نابالغ، درمان ریشه نباید انجام شود مگر این که شواهد نکروز پالپ در عکس یا در معاینه بالینی مشاهده شود.