موفقیت هر درمان اندودانتیک به پاکسازی شیمیایی و مکانیکی کانال ریشه عفونی بستگی دارد. این کار به دانش دندانپزشک از آناتومی کانال و توانایی وی در شناسایی هر گونه انحراف در آن بستگی دارد. مطالعات حاکی از این هستند که میکرو ارگانیسم هایی که در سیستم کانال ریشه هستند در کانال اصلی، شاخه های کانال، کانال های فرعی یا جانبی، و حتی توبول های دندانی مستقر هستند. بنابراین، پاکسازی بهینه تنها در صورتی می تواند انجام شود که پزشک قادر باشد وجود کانال های اضافی را قبل از درمان یا در طول آن شناسایی نماید.
در حال حاضر تنها روشی که قبل از جراحی ریشه برای ارزیابی ریشه، آناتومی کانال ریشه و منطقه پری رادیکولار وجود دارد رادیوگراف های دندانی هستند. خواه این رادیوگراف ها به صورت داخل دهانی (پری آپیکال) یا خارج دهانی (توموگرام پانورامیک دندانی یا توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی، CBCT) انجام شوند، شکستگی ها، نقص های تحلیل یا خطاهای مربوط به روش کار نیز می توانند از طریق این روش شناسایی شوند. بررسی دقیق تصاویر رادیوگرافی حائز اهمیت است، زیرا می تواند پیچیدگی های درمان، و نیز دشواری های احتمالی را نشان دهد.
تصاویر رادیوگرافی و درمان ریشه
رادیوگرافی CBCT
استفاده از CBCT به طور گسترده ای مورد بررسی قرار گرفته است و مستندات زیادی برای تأیید مزایای آن وجود دارند. هر چند مزایای آنها برای تشخیص در طول درمان اندودانتیک را نمی توان انکار کرد، اما انجمن اندودنتیست های آمریکا و آکادمی رادیوگرافی دهانی و ماگزیلوفیشیال آمریکا به اتفاق در سال ۲۰۱۱ بیانیه ای صادر کردند که در آن ابراز داشته بودند که حجم محدود آن به حجم گسترده آن ارجحیت دارد و نیز اینکه این تکنیک تصویر برداری نباید برای تشخیص های اندودانتیک یا برای اهداف آزمایشی به صورت روتین استفاده شود. بعلاوه، دندانپزشک باید تأیید نماید که استفاده از CBCT برای بیمار مفید است و نیز اینکه مزایای آن بیشتر از خطرات آن هستند.
تصاویر رادیوگرافی و درمان ریشه
رادیوگراف های داخل دهانی
رادیوگراف های داخل دهانی، از قبیل رادیوگراف های پری آپیکال مرسوم و دیجیتالی، هنوز هم به صورت روتین به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای تحقیقی در طول بررسی های اندودانتیک و مراحل تشخیص استفاده می شوند. هر چند محدودیت های اندکی وجود دارد، اما تصویر رادیوگرافی پری آپیکال پردازش شده ای که به درستی گرفته شده باشد می تواند اطلاعات و شواهد کافی برای کمک به تشخیص ارائه دهد. یک رادیوگرافی پری آپیکال قابل قبول باید کنتراست کافی داشته باشد و هیچ خطای پردازشی نداشته باشد و حداقل ۳ میلی متر از منطقه پری آپیکال اطراف آن را شامل شود تا بررسی درست و صحیح دندان مورد نظر و منطقه اطراف آن را ممکن سازد.
تصاویر رادیوگرافی پری آپیکال اضافی از زوایای مختلف (۱۰- ۳۰ درجه عمودی و افقی) را می توان برای تعیین محل ضایعه پری رادیکولار یا هر گونه نقص تحلیلی موجود در ریشه و سطح آن (داخلی یا خارجی) گرفت. یکی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده نشان داده است که میزان صحت و درستی تشخیص وجود کانال های دو قلو با استفاده از رادیوگراف های پری آپیکال یا با جابجایی افقی زاویه، افزایش یافته است. در نتیجه گیری مطالعه دیگر آمده است که ضایعات پری آپیکال را با یک رادیوگرافی زاویه دار بهتر می توان مشخص نمود. با این حال، درجه زاویه نباید خیلی زیاد باشد، زیرا منجر به همپوشانی تصویر یا تغییر در اندازه تصویر خواهد شد، در نتیجه کیفیت تشخیصی چنین رادیوگراف هایی را کاهش می دهد.
ممکن است استفاده از رادیوگراف های پری آپیکال که از زوایای مختلف گرفته شده اند برای تشخیص تعداد ریشه ها و کانال های ریشه ها ضروری باشد، مخصوصاً در دندان های پرمولر و مولر. مطالعات متعددی نشان می دهند که رادیوگراف هایی که از زاویه افقی ۳۰ درجه گرفته می شوند می توانند توانایی تعیین نوع کانال در دندان های پرمولر را افزایش دهند. رادیوگراف های پری آپیکال را می توان با استفاده از تکنیک های زاویه موازی و نیمساز گرفت.
تصاویر رادیوگرافی و درمان ریشه
رادیوگراف های دندانی
رادیوگراف های دندانی برای بررسی تاج، حفره پالپ، ریشه ها، و محدوده پری رادیکولار هر دندان لازم هستند. دندانپزشک، قبل از تمر کز روی دندان مورد نظر، باید بررسی دقیق کل تصویر رادیوگرافی (دندان های مجاور و بافت های اطراف آن) را انجام دهد. وی قبل از بررسی باید اطمینان حاصل نماید که رادیوگراف به درستی تهیه و چاپ شده است. این کار برای پیشگیری از تشخیص و تعبیر نادرست رادیوگراف انجام می شود. استفاده از یک ابزار که کار بزرگنمایی را انجام می دهد، مانند ذره بین، می تواند به بررسی جزئیات تصویر رادیوگرافی کمک کند.
موقعیت ترمیم دندان و وجود ضایعه پوسیده یا مشکلات پری آپیکال روی هر دندانی باید شناسایی و ثبت، و در طرح درمان وارد شوند. هنگام ارزیابی تصویر رادیوگرافی دندان مورد نظر، دندانپزشک باید از تاج شروع کند و به سمت ریشه و منطقه پری رادیکولار آن حرکت نماید. همه یافته ها باید به صورت مکتوب درآیند و هنگام تصمیم گیری برای گزینه های درمان مد نظر قرار گیرند.
رادیوگراف های پری آپیکال باید دارای کمترین میزان تحریف و بزرگ نمایی باشند، زیرا هر گونه کشیدگی (دراز شدگی) یا کوتاه شدگی منجر به اندازه گیری نادرست ارتفاع کانال ریشه خواهند شد. بررسی دقیق ریشه برای شناسایی هر گونه انحراف در ریشه، که ممکن است وجود داشته باشند، یا ریشه ها و کانال های اضافی، ضروری است زیرا می توانند فرایند درمان را دشوار سازند.
از آنجا که درمان اندودانتیک شامل درمان کانال ریشه است، که با چشم غیر مصلح قابل مشاهده نیست، رادیوگرافی به تشخیص اینکه دندان به درمان نیاز دارد یا درمان به صورت موفقیت آمیز انجام شده است، کمک می کند.
