مواد مورد استفاده در درمان ریشه (عصب کشی)
درمان ریشه (عصب کشی) چیست؟
بیشتر افرادی که عصب کشی میکنند، چیزی از فرآیند عصب کشی و مواد مورد استفاده برای پر کردن محفظة تخلیه شده پالپ و سوراخ دسترسی نمیدانند. در فرایند عصب کشی ابتدا سوراخی در تاج دندان ایجاد میشود تا به پالپ دسترسی پیدا شود. سپس بخشهای آلوده و آسیب دیده پالپ دندان تراشیده و تخلیه میشود. این کار برای جلوگیری از گسترش عفونت و نجات دندان انجام میشود. سپس محفظة تخلیه شده با مواد مخصوصی پر میشود تا راه نفوذ ذرات و باکتریها به داخل دندان مسدود شود.
برای این منظور معمولا از ماده ای به نام گاتاپرچا (gutta percha) استفاده میشود. در نهایت سوراخ دسترسی که در تاج دندان ایجاد شده بود، پر شده و دندان مهر و موم و روکش میشود. در اینجا با مواد مورد استفاده از عصب کشی بیشتر آشنا میشوید.
گاتاپرچا چگونه استفاده میشود؟
پیش از پر کردن دندان، باید محفظه پالپ و مجرای ریشه کاملاً تمیز و پاک سازی شده و ضد عفونی شوند. گاتاپرچا ماده مخصوص طراحی شده برای پر کردن داخل دندان است. این ماده پر کننده ترموپلاستیک است به این صورت که حرارت داده شده و سپس در مجرای ریشه با فشار قرار داده میشود. گاتاپرچا ماده پلاستیکی مانند است که از چند درخت مالزیایی به دست میآید و به عنوان پر کننده دائمی در درمان ریشه مورد استفاده قرار میگیرد.
پس از این که از پر شدن مجرای ریشه اطمینان حاصل شد، با استفاده از چسب مخصوصی سطح آن پوشانده و مهر و موم میشود. مهر و موم کردن سوراخ دسترسی که در تاج ایجاد شده بود، برای پیشگیری از نفوذ بزاق و باکتریها به سیستم مجرای ریشه اهمیت زیادی دارد. همچنین این کار مانع نشت دارو از محفظه پالپ به خارج میشود. برخی گزارشها در مورد خصوصیات فیزیکی ماده پر کننده موقتی، نگرانیهایی راحع به روشهای مختلف نشان داده اند. معمولا برای پر کردن موقتی سوراخ دسترسی از کَویت (Cavit)، ترم (TERM ) و ایرم (IRM) استفاده میشود.
عوارض احتمالی گاتاپرچا
زمانی تصور میشد گاتاپرچا باعث واکنش آلرژیک در بدن میشود، مشابه واکنشی که بدن به لاتکس طبیعی نشان میدهد. علت این تصور شباهت شیمیایی زیاد بین این دو ماده بود. با این حال انجمن اندودنتیست های آمریکا بر اساس نتایج چندین پژوهش و فقدان موردهای واقعی گزارش شده، بیان میدارد هیچ واکنش متقابلی در مورد گاتاپرچا دیده نشده است.
معایب و مزایای استفاده از گاتاپرچا
- در پژوهشی که در Clinical Oral Investigations منتشر شد، روشهای پر کردن مجرای ریشه های با انحنای زیاد مورد بررسی قرار گرفت. چهار روش مختلف در 48 دندان کشیده شده استفاده شد. نتایج نشان دادند روش فشردن گاتاپرچا برای مجراهای انحنا دار ریشه دندان سریع تر و کارآمدتر است.
- متأسفانه این ماده معایبی نیز دارد. برای مثال Journal of Dentistry of Tehran University of Medical Sciences پژوهشی را منتشر کرده است که عدم توانایی اتصال این ماده به دیواره های مجرای ریشه در حین ترمیم با پُست فیبر کوارتز را نشان میدهد. اثبات شده است که پرکردن مجرای ریشه با ماده دیگر در مقابل نشت باکتریایی و شکستگی ریشه مقاومت بیشتری نشان میدهد.
- شناسایی شکستگی عمودی ریشه در صورتی که قبلا ریشه با گاتاپرچا پر شده باشد دشوارتر از حالتی است که از این ماده استفاده نشده باشد. همچنین International Endodontic Journal (IEJ) پژوهشی را در مورد محققانی که از رادیوگرافی دیجیتالی، توموگرافی کامپیوتری چند شناساگری (MDCT) و توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی استفاده کرده بودند، منتشر کرد. نتایج پژوهشها نشان داد نرخ موفقیت هر سه روش غربالگری در ریشه ای که گاتاپرچا استفاده نشده است مشابه است در حالی که در صورتی که از این ماده استفاده شده باشد، نتایج متفاوت خواهد بود.
- پژوهش دیگری که در نشریه IEJ منتشر شد، روشهای مختلف تخلیه مواد از مجرای ریشه را مورد بررسی و مقایسه قرار داد. تکنیکهای مورد استفاده، سیستم پر کردن دستی و سیستم نیکل تیتانیوم بودند. نتایج نشان داد سیستمهای نیکل تیتانیوم سریع تر از فایل دستی بودند. با این حال پس مانده ماده گاتاپرچا در هر دو روش باقی ماند.